|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2015 / 018 - Bağımsız Denetim Nedir ve Nasıl Yapılır
|
SİRKÜLER RAPOR
2015 / 018
İstanbul, 27.08.2015
BAĞIMSIZ DENETİM NEDİR VE NASIL YAPILIR?
BAĞIMSIZ DENETİM
Bağımsız denetim, finansal tabloların, ‘Genel Kabul Görmüş Denetim Standartları ‘ veya ‘Uluslararası Denetim Standartları uygunluğu ile bilgilerin doğruluğunun ve gerçeği dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığının, denetçiler tarafından denetim ilke ve kurallarına göre, defter, kayıt ve belgeler üzerinden incelenmesi ve tespit edilen sonuçların rapora bağlanması sürecidir. Bağımsız denetimde denetçiler, kayıtları kontrol edip doğrulama yöntemiyle çalışmaları tamamlamaktadırlar. Denetim dönem sonunda yılları karşılaştırarak finansal tablolar için yapılan analiz ve yorumları kapsamaktadır. Bağımsız denetçinin genel olarak sorumluluğu kredi verenlere, yatırım yapanlara, yönetime, KGK’ya SPK’ya BBDK ‘ya karşı olmaktadır.
Bağımsız denetçinin denetimdeki temel amacı, finansal tabloların, hata veya hilelerden kaynaklı, önemli yanlışlıklardan arınmış olup olmadığı konusunda makul bir güvence elde etmek ve bu sayede denetçinin finansal tabloların tüm önemli yönleriyle uygun finansal raporlama çerçevesine göre hazırlanıp hazırlanmadığı konusunda görüş bildirmesini sağlamak ve denetçinin bulgularına uygun olarak finansal tablolara yönelik bir rapor vermektir ve UDS’lerin gerektirdiği iletişimi sağlamaktır.
Bağımsız denetime tabi olacak şirketler hangileridir:
2012/4213 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın Bağımsız denetime tabi olacak şirketler başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde, bu şartlardan en az ikisini art arda iki hesap döneminde aşan şirketler bağımsız denetime zorunlu tutulmuşlardır. Şartlar aşağıdaki belirtildiği gibidir:
a) Aktif toplamı 50 milyon ve üstü Türk Lirası.
b) Yıllık net satış hasılatı 100 milyon ve üstü Türk Lirası.
c) Çalışan sayısı 200 ve üstü
Bağımsız denetime zorunlu tutulan şirketin mali tabloları eğer bağımsız denetimden geçmemişse mali tabloları yok sayılmaktadır. Bu husus sonuçta çok ciddi sonuçları beraberinde getirmektedir.
Bağımsız Denetimin Yapılışı:
Bağımsız denetim;
a) Şirketin finansal tabloları
b) Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu
c) Topluluğun konsolide finansal tablolarının,
denetçinin denetim sırasında elde ettiği bilgilerle uyumlu olup olmadığını ortaya koymak için yapılır.
Bağımsız denetimde şu soruların cevabı aranır:
- Şirket ve topluluk açısından finansal tablolar ile raporlar uyumlu mu?
- Şirket ve topluluk genel durumunun takdim edilişi inandırıcı mı?
- Şirket riskleri isabetle ifade ediliyor mu?
- Tablolar ve raporlarla denetimde ortaya çıkarılan bulgular ve bilgiler birbiriyle uyumlu mu?
Bu kıstaslara göre, bağımsız denetim, şirketin mal varlık ve finansal durumunun TTK’nun dürüst resim ilkesi çerçevesinde yansıtılıp yansıtılmadığı, yansıtılmamış ise nedenlerini dürüstçe ortaya koymak amacıyla yapılır.
Zorunlu bağımsız denetim kapsamında olan şirketler, hazırlanmış olan finansal tabloların bağımsız denetimden geçip geçmediğini, denetimden geçmiş ise denetçinin görüşünü finansal tablonun başında açıklamak zorundadır.
Finansal tablolarda yer alan ana hesap kalemlerinin bağımsız denetim süreci aşağıdaki gibidir:
- Kasa sayımı yapılır, kasada bulunan yabancı paraların doğru olarak değerlendirilip değerlendirilmediğinin tespiti yapılır.
- Eğer şirketin vadeli-blokeli mevduatı varsa denetim standartlarına uygun olarak gerekli hesaplara aktarılır, ayrıca bankalardan kazanılan gelirlerin doğru olarak muhasebeleştirilip muhasebeleştirilmediği kontrol edilir, dönem sonu yapılan değerlemelerin gerçeğe uygun mudur kontrolünü sağlanılır, gerekirse düzeltme kayıtları atılır.
- Alınan –verilen çekler için reeskont hesaplanır. Vadesi geçen çekler söz konusu mu onun tespiti yapılır, buna göre karşılık ayrılabilir.
- Ticari alacak ve borçların reeskontu hesaplanır. Ayrıca yaşlandırma tablosu hazırlanır. Alacak ve borç bakiyeleri mutabakat yoluyla doğrulanır. Denetlenen işletmenin dövizli alacağı veya borcu olup olmadığı kontrol edilir, eğer dövizli bir bakiyesi varsa, kur farkları usulüne uygun olarak muhasebeleştirilir.
- Ayrıca şirketin avukatından avukat mektubu temin edilip, karşılık ayrılması gereken bir dava söz konusu ise karşılık ayrılır.
- Alacakların şüpheli hale gelip gelmediğinin tespiti yapılır. Varsa karşılıkların doğru hesaplanıp hesaplanmadığı kontrol edilir. Alacak ve borçların ilişkili ve ilişkili olmayan taraflar olarak ayrım yapılarak raporda belirtilir.
- Yılsonunda stok sayımına katılarak sayım sonucunda tutanak hazırlanılır, stokların mali tablolara uygun aktarılıp aktarılmadığı belirlenilir.
- Stoklarda değer düşüklüğü karşılığı varsa, bu karşılıkların doğru hesaplanıp hesaplanmadığı incelenir. Stok hareketi incelenir.
- Peşin ödenmiş giderler hesabı, işletmenin dönemsellik kavramına uygun bir şekilde ödediği giderlerin gösterilmesi gereken hesaptır. Bu hesapla ilgili denetimlerde giderlerin gerçekten ödenip ödenmediği eğer ödenmiş ise dönemsellik ilkesine uygun kayıtlara alınıp alınmadığı kontrol edilir. Yeniden bir hesaplama yapılarak belge incelemeleri yapılmaktadır.
- Ertelenmiş vergi yükümlülükleri ve varlıkları hesaplanır. Vergi riskleri varsa tekrardan kontrol edilir.
- Gayrimenkuller ve maddi duran varlıklar yeniden değerlenir. İlgili hesaplara amortisman hesaplanır. Sigortalı olan varlıkların temin edilen sigorta poliçeleri ile sigorta bedelleri tekrardan hesaplanır. Maddi duran varlıklarda bir değer kaybı var ise gerekli düzeltme kaydı atılır.
- Denetlenen işletmenin finansal tablolarında yer alan kredilerini (TL veya döviz) miktarı, alış tarihi, vadesi, faiz oranları, ödeme tarihi gibi bilgiler çalışma kâğıtlarına yazılır, döviz kredisi alınmışsa alınan bu kredilerin TL ‘ye çevrilip, çevrilmediğini, kur farklarının gerektiği şekilde hesaplara alınıp alınmadığı araştırılır. Dönem sonu itibariyle vadeleri veya anaparaları taksitleri bir yılın altına düşen tutarların kısa vadeli borçlar olarak düzeltme kaydı atılır. Alınan krediler için ödenecek faiz tutarları için karşılık ayrılır.
- Şirket tarafından personellerin SGK’ya ilk giriş tarihleri, yaşı, doğum tarihi ve cinsiyet yıl içerisinde kullandıkları ve kullanmadıkları izinler gibi bilgiler temin edilip kıdem tazminatı ve izin karşılıkları hesaplanıp ilgili düzeltme kaydı atılır.
- Ayrıca önemlilik seviyesine göre gelir ve gider hesaplarından örnekleme yöntemiyle şirketten ilgili faturalar istenir ve belge incelemesi yapılır.
- Yukarıda belirtmiş olduğumuz hesapların denetimi için yapılan belge incelemesi ve gerekli belgeleri temin etmek denetim kanıtını oluşturmaktadır. Denetim kanıtı, denetçinin görüşünü oluşturmak için kullandığı bütün bilgilerdir. Finansal tabloların geçmişe dönük bilgiler içermesi sebebiyle denetçi çoğunlukla tabloların dayandığı işlemleri görme imkânına sahip değildir. Denetçi genellikle görüşünü finansal tablo bilgilerinin gerçekliğine işaret eden belgeler üzerinden oluşturur. Yani denetçi gerçekleştiği iddia edilen birçok işlemi, o işlemin gerçekleştiğini gösteren belgeler (yevmiye kayıtları, sevk irsaliyesi, fatura) yoluyla değerlendirmektedir.
TAM TASDİK DENETİMİ
”Tam Tasdik” hizmeti ise, genel olarak vergi denetimi olup vergiyle ilgili hatalı uygulamaların önceden tespit edilmesi ve düzeltilmesine olanak sağlamasının yanı sıra olası bir vergi cezası riskini asgari düzeye indirilmesine yöneliktir. Tam tasdik vergi incelemesine yönelik olup yıl içerisinde yapılan kontrolleri kapsamaktadır. Yapılan incelemeler ve kayıt kontrolleri ile kayıt düzeni oluşturur. Sorumluluk Maliye Bakanlığı’na karşı olmaktadır.
Vergi denetimi kapsamında Yeminli Mali Müşavirlerce yapılmakta olan “Tam Tasdik İncelemesi” mükelleflerin zorunlu olarak yaptırmaları gereken bir denetim değildir. Tam tasdik incelemesine tabi tutulmak mükellefin isteğine bağlıdır.
Ancak Maliye Bakanlığı bazı işlemlerde ( vergi istisnası uygulamaları, vergi iadeleri, ÖTV’siz yakıt almak gibi) Yeminli Mali Müşavir Raporu aramaktadır. Kendi isteği ile tam tasdik kapsamına giren mükelleflere bu tür uygulamalarda kolaylık sağlamakta veya ayrıca YMM raporu aramamaktadır. Bunun yanı sıra periyodik vergi incelemelerde tam tasdik yaptırmayan mükellefleri öncelikle incelenmesi gereken riskli mükellefler sınıfında olduğu görülmektedir.
Bağımsız denetim ile tam tasdik incelemesinin amaçları ve sonuçları birbirinden çok farklılık arz etmektedir. Bu farklılıkların bir kısmı aşağıda belirtilmiştir.
Yapana göre farklılıklar:
Bağımsız denetçi olabilmek için SMMM belgesi ile beraber SPK/KGK belgesine de sahip olmak gereklidir. Farklı perspektif, farklı sertifika, farklı gelişim ve strateji gerekmektedir.
Amacına göre farklılıklar:
Bağımsız denetçinin sorumluluğunu özetlemek gerekirse;
Kredi verenlere, yatırım yapanlara, yönetime, KGK’ya SPK ‘ya BDDK’ya karşı olmaktadır. Tam tasdikin sorumluluğu ise Maliye Bakanlığı’na karşı olmaktadır.
Analitik farklılıklar:
Bağımsız denetim çalışmaları analitik ve karşılaştırmalı şekilde yürütülürken vergi denetim çalışmalarında ana hesap kontrolleri ile vergi kontrolleri dikkate alınarak yapılır.
Hesaplama açısından farklılıklar:
Bağımsız denetimde kıdem tazminatı hesaplama, amortisman, alacak ve borç reeskont hesapları mevzuat gereğince yeniden hesaplanmaktadır. İlgili hesaplara karşılık ayrılır ve hesapları düzeltmek için düzeltme kaydı atılır.
Zamanlama açısından farklılıklar:
Bağımsız denetim ara dönem (3. 6. ve 9.aylar) ve yılsonunda yapılırken, vergi denetimi yıl içerisinde yapılır.
Mevzuata göre farklılıklar:
Bağımsız denetim raporu TMS’ye TFRS’ye UFRS ‘e göre hazırlanırken tam tasdik raporu VUK’a göre hazırlanır.
Kanıt toplama açısından farklılıklar:
Bağımsız denetçi yasalar gereği yapılan raporu fiziksel kanıtlara dayanarak hazırlamak zorundadır. Bu sebepledir ki her hesap için önemlilik seviyeleri uyarınca görüş oluşturma açısından kanıt toplar. Bu kanıtları hem fiziki hem soft ortamda kopya olarak 10 yıl saklanmalıdır. Ayrıca yasalar uyarınca yapılan çalışmalar mevzuatın uygun gördüğü standartları (KKS1) sağlamak durumundadır.
Saygılarımızla,
PDF haline ulaşmak için tıklayınız.
BİRLEŞİM BAĞIMSIZ
DENETİM VE YMM A.Ş.
|
|
|