|
TİCARİ FAALİYETTE KULLANILAN TAŞITIN SATIŞ BEDELİNİN DÜŞÜK GÖRÜLEREK
TAKDİR KOMİSYONU KARARI ÜZERİNE YAPILAN TARHİYATA KARŞI AÇILAN DAVADA
BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ YAPTIRILACAĞI HK.
Uyuşmazlık; ticari faaliyette kullandığı kamyonu 2.1.1987 tarihinde
satması nedeniyle beyan ettiği satış bedelinin vergi idaresince düşük
bulunması üzerine takdir komisyonunca takdir edilen matraha göre yüküm
lü adına tarhedilen katma değer vergisi ile kesilen kaçakçılık cezası-
nın kaldırılması istemiyle açılan davayı; kamyon sürücüsü Murat Gevrek
nezdinde düzenlenen tutanak ile 500.000 liraya satıldığı beyan edilen
aracın 8.000.000 liraya satın alındığının tesbiti sonucunda takdir ko-
misyonunca takdir edilen 8.500.000 lira matrah üzerinden tarhedilen ce
zalı verginin ihtilaf konusu yapıldığı, 213 sayılı Kanunun 3/B madde-
sinde, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muame-
lelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu, vergiyi doğuran olay ve bu ola
ya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin her türlü delille ispatlana
bileceği, şu kadar ki vergiyi doğuran olayla ilgilisi tabii ve açık bu
lunmayan şahit ifadesinin ispatlama vasıtası olanak kullanılamayacağı-
nın hükme bağlanldığı, satış sözleşmelelrinde tarafların sözleşmeyi
kendi ifadeleri ile oluşturmaları ve içeriğini en iyi bilen kişiler ol
maları karşısında alıcı ifadelerinin delil niteliğinde olduğu, olayda
yoklama fişinin, kamyon sürücüsü Murat Gevrek nezdinde düzenlendiği,
satışa konu kamyonun gerçek alıcısının ise Mustafa Gevrek'e velayeten
Ali Gevrek olduğunun noterde düzenlenen satış sözleşmesinden anlaşıldı
ğı, yükümlü nezdinde düzenlenen tutanakta da sözkonusu aracın katma de
ğer vergisi dahil 560.000 liraya satıldığının tesbit edildiği, bu du-
rumda sözleşmeye taraf olmayan tanık statüsündeki Murat Gevrek'in ifa-
desinin delil niteliğinde bulunmadığı, vergi dairesince aracın gerçek
değeri hususunda hiç bir inceleme yapılmadan olayın takdir komisyonuna
sevkinde takdir komisyonuncada matbu bir kararla matrah takdir edilme-
sinde ve yasal dayanaktan yoksun olan karara dayanılarak cezalı tarhi-
yat yapılmasında yasal isabet görülmediği gerekçesiyle kabul ederek ce
zalı tarhiyatı terkin eden Vergi Mahkemesi kararının bozulması istemin
den ibarettir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 27.maddesinin 1.fıkrasında,
bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat,
hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrahın, işlemin ma
hiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücreti olduğu, 2.fıkrasında, be-
delin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük
olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı
hallerde de, matrah olarak emsal bedeli veya emsal ücretin esas alına-
cağı, 3.fıkrasında da emsal bedeli ve emsal ücretin Vergi Usul Kanunu
hükümlerine göre tesbit olunacağı hükme bağlanmıştır.
Bu madde hükmünün gerekçesinde, "matrahı teşkil eden bedelin bulunmama
sı veya bilinmemesi halleri ile paradan başka şeyler olması durumların
da matrahın tayin edilmesinin gerektiği, öte yandan mükelleflerin bel-
li bir takım kişilere yaptıkları teslim ve hizmetler dolayısıyla düşük
bedel göstererek muvazaalı yollarla, matrahı, dolayısıyla vergi mikta-
rını azaltmaya yönelik davranışlarını da önlemenin zorunlu bulunduğu,
işte bu düşüncelerle düzenlenen bu madde matrahın bulunmadığı, bilinme
diği, doğru olarak tesbit edilemediği veya bedelin paradan başka şey-
ler olduğu durumlar ile bedelin emsal bedeline göre açıkça düşük bulun
dulğu hallerde emsal bedel veya ücretinin matraha esas alınacağının
hükme bağlandığı, buradaki emsal bedel veya ücretin ise Vergi Usul Ka-
nununda belli edilen emsal bedeli veya ücreti olduğu" açıklanmış olup,
gerekçede emsal bedel uygulanmasından önce yükümlüden düşüklüğün izahı
nın istenilmesi, açıklanmanın haklı bir sebebe dayanmaması halinde tak
dire gidileceği hususunda da bir açıklık getirilmediği görülmüştür.
Bu durumda, madde hükmündeki "düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple
açıklanamadığı" yolundaki ibarenin, emsal bedelin Vergi Usul Kanunu hü
kümlerine göre saptanmasına engel teşkil etmeyeceğinin kabulü zorunlu
bulunmaktadır. Kaldı ki, yükümlülere gerek idare gerekse olayın ihti-
laflı hale gelmesi durumunda yargı mercileri karşısında düşüklüğün iza
hını yapan hakkı her zaman için tanınmıştır.
Diğer taraftan, Vergi Usul Kanununun emsal bedeli ve emsal ücreti baş-
lıklı 267.maddesinde emsal bedel, gerçek bedeli olmayan veya bilinme-
yen veyahut doğru olarak tesbit edilemeyen bir malın, değerleme günün-
de satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değer olarak tanım-
lanmış, takdir esasında da takdir komisyonunca maliyet bedeli ve piya-
sa kıymetleri araştırılmak ve kullanılmış eşya için ayrıca yıpranma de
receleri nazara alınmak suretiyle takdir yapılacağı, takdir edilen be-
dellere mükelleflerin vergi mahkemesinde dava açma hakkının mahfuz ola
cağı belirtilmiştir.
Olayda satışı yapılan vasıtanın beyan edilen değerinin düşük olmasının
mükellefçe haklı bir sebeple açıklanmadığı ve bu değerin idarece düşük
bulunması üzerine dosyanın takdire sevk edildiği, takdir komisyonunca
matrah takdir edilmesi sonucunda takdir edilen matrah üzerinden idare-
ce yükümlü adına cezalı tarhiyat yapıldığı anlaşılmıştır.
Yukarıdaki açıklamalar kalrşısında Vergi Mahkemesince ihtilaf konusu
vasıtanın tüm özellikleri dikkate alınmak suretiyle satış tarihi itiba
riyle emsal bedel tesbiti için bilirkişi incelemesi yaptırılması ve
sonucuna göre bir karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Kayseri Vergi Mahkeme
sinin 27.11.1988 gün ve 1988/1097 sayılı kararının bozulmasına, bilir-
kişi incelemesi yaptırılmak suretiyle emsal bedel tesbitinden sonra ye
niden karar verilmek üzere dosyanın anılan mahkemeye gönderilmesine ka
rara verildi.
KARŞI OY:
Katma Değer Vergisi Kanununun 29.maddesinin 2.bendine göre, beyan edi-
len mal, menfaat ve hizmetin bedeli, emsal bedeline veya ücretine kıya
sen açık bir şekilde düşük bulunması halinde idarece, bu düşüklüğün
mükellef tarafından açıklanması istenilecek, mükellef tarafından haklı
bir sebeple açıklanmaması halinde emsal bedelin veya ücretin takdiri
için takdir komisyonuna başvurulacaktır.
Olayda beyan edilen bedelin, emsal bedeline göre düşük olduğu hususu-
nun mükellef tarafından açıklanması istenilmeksizin, emsal bedelin tak
diri için takdir komisyonuna başvurulmuş, söz konusu 2.bendin açık hük
müne uyulmamıştır.
Bu nedenle, takdir komisyonu kararına dayanılarak salınan cezalı vergi
nin kaldırılması yolunda verilen mahkeme kararı sonuç olarak üzerinde
bulunduğu görüşü ile bozma kararına katılmıyorum.
KARŞI OY:
İleri sürülen temyiz sebeplerinin, kanuna ve hukuka uygun vergi mahke-
mesi kararını kusurlandıracak nitelikte bulunmadığı görüşüyle karara
karşıyım.
BŞ/SE
|