|
DEFTER VE BELGELERİNİN TAMAMININ BİR BAŞKA DAVA NEDENİYLE ADLİ YARGI
YERİNDE BULUNDUĞUNU BELİRTEN ANCAK, BÜYÜK BİR BÖLÜMÜNÜN SÖZ KONUSU
MAHKEMEDE OLMADIĞI ANLAŞILAN DAVACI ADINA UYGULANAN TARHİYATA KARŞI A-
ÇILAN DAVANIN REDDİNDE HUKUKA AYKIRILIK BULUNMADIĞI HK.
1989 takvim yılına ilişkin defter ve belgelerini, iki kez yazı ile is-
tenmesine karşın incelemeye ibraz etmeyen davacı adına, resen gelir
vergisi salınmış, kaçakçılık cezası kesilmiştir.
Tarhiyata karşı Eskişehir 1.Vergi Mahkemesinde dava açan yüküm-
lü; defter ve belgelerinin daha önce açılmış bir dava nedeniyle adli
yargı yerine sunulduğu ve halen sözü edilen mahkemede bulunduğu, ince-
leme elemanına bu yüzden ibraz edilemediğini, bu durumun elemana bil-
dirildiği, ikinci istem üzerine mahkemeden alınan yazının kendilerine
ulaştırılamadığı, olayda resen takdir nedeni bulunmadığı ve takdir
matrahının gerçeği yansıtmadığını ileri sürmüştür.
Davayı ... esasına kaydederek inceleyen Eskişehir 1.Vergi Mah-
kemesi ... gününde; mahkemelerinde açılan ... sayılı dosyalarda dava-
cıya ait defter ve belgelerin incelenmek üzere istendiği, gelir vergi-
sinden doğan bu dava nedeniyle de aynı defter ve belgelerin incelenme-
si gerektiğini belirterek, yargılamayı ertelemiş, erteleme kararından
21 gün sonra davayı esastan inceleyerek sonuçlandıran aynı Mahkeme;
21.1.1993 gününde verdiği 1993/12 sayılı kararında; mahkemelerinin ...
esas sayılı dosyasında ... gününde verilen ara kararının, ... gününde
davacının eşi imzasına tebliğ edilmiş olmasına karşın defter ve belge-
lerin ibraz edilmediği ve karar gereğinin yerine getirilmeyiş nedeni-
nin açıklanmadığı, davacının ihtilaflı yılda iki kez sevk irsaliyesi
düzenlemeden mermer sattığı, 1990 yılı içinde anlaşmalı matbaaya bas-
tırılmamış ve noterlikçe tasdik edilmemiş sevk irsaliyelerini kullan-
mak suretiyle mermer sattığının yol denetimleri sırasında düzenlenen
tutanaklarla tespit edildiği, yapılan bu tespitler nedeniyle ihtilaflı
yılda beyan ettiği gelirin doğruluğundan idarece kuşkuya düşülmesi ü-
zerine defter ve belgelerin incelenmesine gerek görüldüğü, 13.6.1991
ve 14.11.1991 tarihinde tebliğ edilen yazılarla 1989 yılına ilişkin
defter ve belgeleri incelenmek üzere istenmiş olmasına karşın ibraz e-
dilmediği, defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi resen tak-
dir sebebi olduğundan, işyerinin bulunduğu yerde aynı işi yapan bir
başka mükellefin beyan ettiği gelir done alınmak suretiyle dönem mat-
rahının inceleme elemanı tarafından resen saptandığı, davacının, emsal
olarak alınan mükellefin mermer ocağının kendi ocağından daha verimli
olduğu ve kullandığı iş makinalarının yeni ve sayıca fazla olduğunun,
mahallinde yapılacak keşifle veya defter ve belgelerinin emsal işlet-
meye ait defter ve belgelerle birlikte incelenmesi halinde anlaşılaca-
ğını iddia etmesi üzerine mahkemelerince istenmesine karşın defter ve
belgelerin ibraz edilmediği, bu nedenle, sözü edilen iddianın geçerli-
ğinin bulunmadığı sonucuna varıldığı, defter ve belgelerini incelemeye
ibraz etmemesi ve yıl içinde sevk irsaliyesi düzenlemeden emtia satmış
olmasının, vergi kaybına yol açtığı eylemde kasıtlı davrandığını gös-
terdiği, kesilen kaçakçılık cezasında bu nedenle yasaya aykırılık bu-
lunmadığı gerekçesiyle davayı reddetmiştir.
Mahkeme kararını temyiz eden yükümlü, temyiz dilekçesine; ...
1.Vergi Mahkemesinin ... sayılı dosyalarına verdiği ve 1989 takvim yı-
lına ilişkin defter ve belgelerinin ... Asliye Hukuk Hakimliğinin ...
sayılı dosyası içinde bulunduğunu belirten ... günlü dilekçesini, ...
Asliye Hukuk Hakimliğinin ... sayılı dosyasına verdiği ve ... 1.Vergi
Mahkemesince incelenmek istenen söz konusu defter ve belgelerin anılan
dosyaya sunulmak üzere kendisine verilmesini istediği ve mahkemede
... gününde kayıt gören dilekçesini de ekleyerek, kararın bozulması-
nı istemiştir.
Bu istemi inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi, 30.6.1994 günlü
ve 1994/4051 sayılı kararıyla; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 139 un-
cu maddesindeki düzenlemeye uyulmadan, doğrudan yazı yazılarak ince-
lenmek üzere istenen defter ve belgelerin ibraz edilmemesinin resen
takdir sebebi sayılamayacağı, defter ve belgeler belli bir nedene bağ-
lı olarak isteneceğinden öncelikle istenme sebebiyle ilgili yasal ge-
reklerin yerine getirilmesinin zorunlu olduğu, inceleme elemanının ön-
celikle işyerine gitmesi ve incelemeye başlama ile ilgili diğer gerek-
leri yerine getirmesi gerekirken, bu gerekleri yerine getirmediği,
Vergi Usul Kanununun 139 uncu maddesinin son fıkrasında yer alan, in-
celemenin dairede yapılması halinde istenilen defter ve vesikaları
belli zamanda mazeretsiz olarak getirmeyenlerin bunları ibraz etmemiş
sayılacakları yolundaki hükmünün, bütün bu açıklamalar çerçevesinde o-
layda resen takdir nedeninin bulunmadığını ortaya koyduğu, bu durumda,
takdirin dayanaksız olması nedeniyle tarhiyata karşı açılan davayı
reddeden mahkeme kararında hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle
kararı bozmuştur.
Bozma kararından sonra vergi mahkemesi tarafından 30.11.1994
günlü ara kararıyla hem davacıdan hem de ... Asliye Hukuk Mahkemesin-
den yükümlünün 1989 yılına ilişkin defter ve belgeleri istenmiştir.
Sözü geçen mahkeme; dosyanın Yargıtay'dan dönmesi üzerine defter ve
belgeleri, 10.10.1995 günlü yazısına ekleyerek ... 1.Vergi Mahkemesine
göndermiştir.
Yazı ekindeki defter ve belgeleri 25.10.1995 gününde tutanağa
bağlayan ve bozma kararına uymayan ... 1.Vergi Mahkemesi, 1995/272 sa-
yılı kararıyla; ilk kararında yer alan hukuksal nedenlere ek olarak;
olayda, yükümlünün defter ve belgelerinin işyerinde incelenmesi yolun-
da bir isteminin bulunmadığı, bu nedenle 213 sayılı Yasanın 139 uncu
maddesine uyulmadığından söz edilemeyeceği, vergi inceleme elemanının
yazılı istemine cevap vermeyen ve haklı mazeret göstererek defter ve
belgelerini ibraz için süre istemeyen davacının, ihtilaflı dönem vergi
matrahının anılan Yasanın 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının (3) i-
şaretli bendi uyarınca resen takdir edilmesinde yasal uyarsızlık bu-
lunmadığı, nitekim defter ve belgelerin mücbir sebeple vergi inceleme-
sine ibraz edilemediğine dair davacı iddiasının doğruluk derecesinin
araştırılması amacıyla Asliye Hukuk Mahkemesinden istenen davacıya ait
defter ve belgelerin mahkemelerince incelenmesinden, mal satış fatura-
ları ve irsaliyelerin tamamı ile gider faturalarından büyük bir bölü-
münün mahkemeye verilen defter ve belgeler arasında bulunmadığı, sene
başı mevcutlarıyla ilgili envanter kayıtlarının yapılmadığının tespit
edildiği, irsaliyesiz mal sevk ettiği yoklama ile tespit olunan, def-
ter ve belgelerinin tamamının bir başka dava nedeniyle adli yargı ye-
rinde bulunduğu yolunda yanıltıcı bilgi veren davacı adına emsali iş-
letme gözönüne alınarak resen takdir edilen matrah üzerinden yapılan
cezalı tarhiyatta yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle ilk kara-
rında direnmiştir.
Direnme kararı yükümlü tarafından temyiz edilmiş ve defter ve
belgelerin işyerinde incelenmesi gerektiği, söz konusu belgelerin adli
yargı yerinde olması nedeniyle incelemeye ibraz edilemediği, bu duru-
mun inceleme elemanına bildirilmesine rağmen dikkate alınmaksızın ya-
pılan vergilendirmede hukuka uygunluk bulunmadığı ileri sürülerek bo-
zulması istenmiştir.
Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi Kararın özet bölümünde
yazılı Eskişehir 1.Vergi Mahkemesinin 1995/272 sayılı Kararı, aynı ge-
rekçe ve nedenlerle Kurulumuzca da uygun bulunmuş ve temyiz dilekçe-
sinde ileri sürülen iddialar Kararın bozulmasını gerektirecek durumda
görülmemiştir.
Bu nedenlerle temyiz isteminin reddine, karar verildi.
X - K A R Ş I O Y
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 139 uncu maddesinde vergi ince-
lemelerinin esas itibarıyla incelemeye tabi olanın işyerinde yapılaca-
ğı, işyerinin müsait olmaması, ölüm, işin terk edilmesi gibi zaruri
durumlarda incelemenin dairede yapılabileceği, bu takdirde incelemeye
tabi olanın lüzumlu defter ve vesikalarını daireye getirmesinin kendi-
sinden yazılı olarak isteneceği hükme bağlanmış olduğundan, bu hüküm
gereğine uyulmadan doğrudan yazı yazılarak incelenmek üzere defter ve
belgelerin ibraz edilmediği gerekçesi ile resen takdire gidilmesi usul
ve kanuna uygun değildir.
Kaldı ki dosya içeriğinden, davacının defter ve belgelerinin
başka bir uyuşmazlık nedeni ile ...... Asliye Hukuk Hakimliğinin
1990/91 sayılı dosyasında bulunduğunu inceleme elemanına bildirdiği,
inceleme elemanınca buna rağmen yerinde hiçbir araştırma ve inceleme
yapılmadan mahkemeden bu defter ve belgeler istenilmeden, emsal olduğu
kabul edilerek diğer bir işletmenin durumuna göre matrah takdir edil-
diği anlaşılmakta olup, Vergi Mahkemesinin istemi üzerine ancak, ...
Asliye Hukuk Mahkemesinin 10.10.1995 günlü yazısına ekli olarak mahke-
meye gönderilen defter ve belgelerin, davacının elinde olmayan neden-
lerle ibraz edilemediği açık olduğundan bu yönden de yapılan takdir
dayanaksız ve hukuka aykırıdır.
Bu nedenlerle mahkeme kararının bozulması gerektiği oyu ile ka-
rara karşıyız.
XX - K A R Ş I O Y
Vergi yargı mercileri, idarenin yerine geçerek ihtilafın nede-
nini, başka bir ifade ile olaydaki resen takdir nedenini değiştirmele-
ri mümkün değildir.
Olayda resen takdir nedeni Vergi Usul Kanununun 30 uncu madde-
sinin 3 numaralı bendi hükmü uyarınca, defter ve belgelerin incelemeye
ibraz edilmemesine dayandırıldığı halde, Danıştay bozma kararı üzerine
verilen ve temyize konu olan mahkeme kararında resen takdir nedeni ay-
nı maddenin 4 numaralı bendine dayandırıldığı anlaşıldığından, mahkeme
kararının bu yönden bozulması gerekeceği oyu ile karara karşıyım.
MT/ES
|