|
1-) MADDİ DELİLLERİN YİTİRİLMESİ SONUCUNU DOĞURAN YANGIN DOLAYISIYLA
İSPAT KÜLFETİ KENDİSİNE DÜŞEN YÜKÜMLÜLER TARAFINDAN İBRAZ EDİLEBİLEN
FATURA VE BENZERİ VESİKALARA İLİŞKİN KATMA DEĞER VERGİSİNİN İNDİRİM
KONUSU YAPILABİLECEĞİ, AKSİ HALDE, İNDİRİMLERİN KABUL EDİLMEMESİ GEREK
TİĞİ;
2-) DURUŞMA YAPILDIKTAN SONRA VERİLEN KARARDA VEKALET ÜCRETİNE HÜKME-
DİLMEMESİ MAHKEME KARARININ BOZULMASINI GEREKTİRDİĞİ HK.
Yükümlünün 1986 yılı hesaplarının incelenmesi sonucu salınan katma de-
ğer vergisi ile kesilen kaçakçılık cezasını; yükümlünün uğraş konusu
olan tomruk ve kereste ticaretinin özelliği nedeniyle alışlarının bü-
yük bir kısmını orman işletmeleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşları
ile belli başlı firmalardan yapmış olması karşısında yükümlüden mal al
dığı firma veya kişiler sorularak alınacak bilgi ve belgeler ışığında
değerlendirme yapılması gerekirken, bu tesbitler yapılmaksızın sapta-
nan matrah farkının yerinde olmadığı, diğer taraftan ...'ın gerçek dı-
şı fatura düzenlediği hususu açıkca tesbit edilmediği kasten yangın çı
kartılmak suretiyle defter ve belgelerin yakılmış olması tek başına bü
tün alışların gerçeği yansıtmayan belgelere dayalı olduğunu kanıtlama-
ya yeterli delil olamayacağı gerekçesiyle terkin eden Manisa Vergi Mah
kemesinin 3.10.1990 gün ve 678 sayılı kararının; Vergi Dairesince; yü-
kümlünün yanıltıcı belge kullandığının açık olduğu, ibrazı istendikten
bir gün sonra alış belgeleriyle birlikte tüm defter ve belgelerin büro
da çıkan yangın sonucu yanmasının olaydı kastın varılğını güçlendirdi-
ği, bu konuda Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulduğu, yar-
gılamanın devam ettiği yapılan inceleme sonucunda indirim konusu yapı-
lan katma değer vergisinin kaçakçılık cezalı olarak istenmesinde isa-
betsizlik bulunmadığı, yükümlü tarafından ise; avukat tarafından takip
edilen dava sonucunda mahkemece avukatlık ücretine hükmedilmesi gerek-
tiği halde aksi yolda karar verildiği ileri sürülerek bozulması iste-
nilmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30.maddesinde, "Re'sen vergi tarhı,"
vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya
kanuni ölçülere dayanılarak tesbitine imkan bulunmayan hallerde takdir
komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya
yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen
matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasıdır. İnceleme ra
porunda bu maddeye göre belirlenen matrah veya matrah farkı re'sen tak
dir olunmuş sayılır." şeklinde tanımlanmış, aynı maddenin 3.bendinde;
bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı
tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş veya vergi incelemesi yapmaya yet-
kili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmemiş olması halinde mad-
di delillerin var olmadığının kabul edileceği belirtilmiştir. Madde
hükmüne göre defter ve belgelerin her ne sebeple olursa olsun ibraz
edilmeme halinin re'sen takdir sebebi sayılacağı kuşkusuzdur.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29.maddesinin 1/a bendinde;
mükelleflerin, yaptıkları vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan
katma değer vergisinden, bu kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetle
rine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıy-
la hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen
katma değer vergisini indirebilecekleri, aynı Kanunun 34.maddesinin 1.
bendinde, yurt içinde sağlanan veya ithal olunan mal ve hizmetlere ait
katma değer vergisinin alış faturası veya benzeri vesikalar ve gümrük
makbuzu üzerinden ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar kanuni defterlere
kaydedilmek şartıyla indirilebileceği hüküm altına alınmıştır.
Bu hükümler karşısında, katma değer vergisinin indirim konusu yapıla-
bilmesi için, indirim konusu yapılacak verginin fatura veya benzeri
belgeler ile gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmesi ve söz konusu
belgelerin kanuni defterlere kaydedilmiş olması gerekmektedir.
Olayda, yükümlünün ihtilaflı dönem defter ve belgelerinin yandığı mah-
keme kararı ile saptandığına göre, ibraz edilemeyecek olan defter ve
belgeler nedeniyle vergi matrahının tamamen veya kısmen maddi delille-
re dayanılarak saptanması olanağı ortadan kalkmakta, dolayısıyla re'
sen takdir nedeninin kabulü zorunlu hale gelmektedir.
Öte yandan, defter ve belgelerin yanmış bulunması, yukarıda belirtilen
ispat ve ibraz yükümlülüğünü ortadan kaldırmaya dayanak sayılabilecek
hukuki bir neden olarak düşünülemez. Zira ticari icaplara göre, emtia
satın aldığı kişi veya kuruluşları tanımak ve bilmek durumundaki bir
alıcının gerekli girişimleri yaparak emtia alımına ilişkin belgelerin
mevcudiyetini ispat olanağına sahip bulunduğu kabul edilmek gerekir.
Bunun doğal sonucu, maddi dellillerin yetirilmesi sonucunu doğuran yan
gın dolayısıyla ispat külfeti kendisine düşen yükümlüler tarafından ib
raz edilebilen fatura ve benzeri vesikalara ilişkin katma değer vergi-
sinin indirim konusu yapılabilmesi, aksi halde, indirimlerin kabul
edilmemesidir.
Bu bakımdan, anlaşmazlık konusu olayın öncelikle bu yönü üzerinde du-
rulması zorunlu iken, yazılı gerekçe ile tesis edilen mahkeme kararın-
da isabet görülmemiştir.
Yükümlü temyiz istemine gelince; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Ka-
nununun "Kararlarda Bulunacak Hususlar" başlıklı 24.maddesinin (f) fık
rasında, kararlarda yargılama giderleri ve hangi tarafa yükletildiği-
nin belirtileceği, aynı kanunun 31.maddesi yoluyla gönderme yapılan
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 423.maddesinin 6.fıkrasında ise, da
vanın önemine göre, kanun gereği takdir oluncak vekil ücretlerinin yar
gılama giderlerine dahil olduğu hükme bağlanmıştır.
Temyize konu mahkeme kararında, davacının vekili Av...'ın durmaya gel-
diği ve usulüne uygun olarak duruşma yapıldıktan sonra karar verildi-
ği, ancak hüküm fıkrasında vekalet ücretine hükmedilmediği anlaşılmak-
la, bu yönden de 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun yukarıda
sözü edilen hükmüne uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, taraflar temyiz istemlerinin kabulü ile, mahkeme
kararının bozulmasına karar verildi.
BŞ/ES
|