|
YANGIN NEDENİYLE OLSA DA DEFTERLERİN İBRAZ EDİLMEMESİ RESEN TAKDİR NE-
DENİ OLMAKLA BİRLİKTE, İMALATÇI OLAN YÜKÜMLÜNÜN SATIŞA SUNDUĞU MAMULÜN
ÜRETİMİ İÇİN SATIN ALDIĞI GİRDİLER NEDENİYLE ÖDEMİŞ OLDUĞU KATMA DEĞER
VERGİSİ GÖZARDI EDİLEREK VE BAŞKA HİÇBİR ARAŞTIRMA YAPILMADAN İNDİRİM
KONUSU YAPTIĞI KATMA DEĞER VERGİLERİ MATRAHA ALINARAK UYGULANAN TARHİ-
YATIN KALDIRILMASINDA HUKUKA AYKIRILIK BULUNMADIĞI HK.
Yasal süresinde verilen beyannamelerde indirime konu edilen katma de-
ğer vergisinin gösterildiği belgelerin, yangın nedeniyle zayi olması
nedeniyle incelemeye ibraz edilemediği, bu vergilerin indirim konusu
yapılamayacağı görüşüyle kurum adına 1986 yılının Ocak vergilendirme
dönemi için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi ile kaçakçılık ceza-
lı dahili tevkifat salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen Konya Vergi Mahkemesi
26.5.1992 günlü ve 1992/575 sayılı kararıyla; olayda, uyuşmazlık döne-
mine ait defter ve belgelerin, fabrikada meydana gelen yangında zayi
olması nedeniyle incelemeye ibraz edilmemesinin resen takdir sebebi
olduğu, 213 sayılı Yasanın 134 üncü maddesinde vergi incelemesinden
maksadın, ödenmesi gereken verginin doğruluğunu araştırmak, tespit et-
mek ve sağlamak olduğunun belirtildiği, bu hüküm çerçevesinde, uğraş
konusu bisküvi ve gofret imal ve satışı olan yükümlü şirketin, bu mal-
ların imalinde büyük miktarlarda un, şeker ve yağ satın aldığının ve
alınan bu mallar karşılığında katma değer vergisi ödediğinin inceleme
elemanlarınca gözardı edilmemesi gerekirken, uyuşmazlık dönemleri iti-
barıyla yükümlü şirketin ödediği ve indirim konusu yaptığı katma değer
vergilerinin miktar ve mahiyetleri yönünden hiç bir araştırma yapılma-
dan ve şirketin mal aldığı firmalar nezdinde yapılacak araştırmayla ö-
denen ve ödenmesi gereken vergilerin doğruluğu saptanmadan, ödenen
katma değer vergilerinin aynen kabul edilip, indirilen katma değer
vergilerinin kabul edilmemesinin hakkaniyete uygun düşmeyeceği, bu
itibarla, yeterli bir inceleme, araştırma ve somut bir tespite dayan-
mayan inceleme raporuna dayalı cezalı tarhiyatta yasal isabet bulunma-
dığı gerekçesiyle tarhiyatı kaldırmıştır.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini inceleyen Danıştay
Yedinci Dairesi 31.3.1994 günlü ve 1994/1495 sayılı kararıyla; 3065
sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29 uncu maddesi uyarınca, indirim
konusu yapılacak katma değer vergisinin fatura ve benzeri belgeler ü-
zerinde ayrıca gösterilmesi ve bu vesikaların kanuni defterlere kayde-
dilmiş olması gerektiği, olayda, mahkeme kararı ile yandığı saptanan
defter ve belgelerin ibraz edilememesi nedeniyle vergi matrahının ta-
mamen veya kısmen maddi delillere dayanılarak saptanması olanağı orta-
dan kalkmakla birlikte, bu hususun ispat ve ibraz yükümlülüğünü orta-
dan kaldıracak hukuki bir neden olarak düşünülemeyeceği, zira, ticari
icaplara göre, emtia satın aldığı kişi veya kuruluşları tanımak ve
bilmek durumundaki bir alıcının, gerekli girişimleri yaparak emtia a-
lımına ilişkin belgelerin mevcudiyetini ispat olanağına sahip bulundu-
ğunun kabulü gerektiği, bunun doğal sonucu olarak, maddi delillerin
yitirilmesi sonucunu doğuran yangın dolayısıyla ispat külfeti kendisi-
ne düşen yükümlüler tarafından ibraz edilebilen fatura ve benzeri ve-
sikalarda gösterilen katma değer vergisinin indirim konusu yapılabile-
ceği, aksi halde indirimlerin kabul edilemeyeceği, dosyada mevcut bil-
gi ve belgelerin incelenmesinden; 1980-1990 yıllarına ve dolayısıyla
tarh dönemine ait defter ve belgelerin, fabrika binasında çıkan yan-
gında kısmen yandığı, bir kısmının ise ıslanma nedeniyle zarar gördü-
ğü, bunların daha sonra şirket yetkililerince imha edildiği ya da na-
kil sırasında araçtan düştüğü ileri sürülerek incelemeye ibraz edilme-
mişse de, inceleme raporu ve vergi tekniği raporu ekinde yer alan tu-
tanaklardaki beyan ve tespitler arasında çelişkiler bulunması ve yine
inceleme raporu ve eklerinde yer alan, gerek bilirkişi raporunu, ge-
rekse şirket yetkililerinin iddialarını kusurlandıracak nitelik ve i-
çerikteki tespitler ve ayrıca Karaman 1.Asliye Hukuk Mahkemesince yan-
gın sonrası durumun tespitiyle görevlendirilen bilirkişi serbest muha-
sebeci mali müşavir ...'ın, yükümlü şirketin de içinde bulunduğu ...
Şirketler Grubuyla uzun yıllardır iş ilişkisi olduğunun, 1986 yılından
incelemenin yapıldığı yıla kadar şirket adına, şirket sözleşmesi, ser-
maye artırımı, yeni şirket kuruluşu, defter ve onayı vs.gibi konularda
iş yaptığının açıkça anlaşılması karşısında, olayda yükümlü şirket
yetkililerinin iyi niyetinden söz edilemeyeceği, bu nedenle indirimle-
rin gerçeğe uygun bulunduğu hususunda ispat külfetinin şirket yetkili-
lerine ait olduğu, bu durumda, mal alınan firma ya da firmaların yü-
kümlü şirket yetkililerince bilinmesi doğal olduğundan, bu firmaların
inceleme elemanına bildirilmesi ve temin edilen belgelerin incelemeye
ibrazı suretiyle karşıt incelemeye olanak sağlanması gerekirken bu yo-
la gidilmediği, sadece dava aşamasında mal alışları ile ilgili bazı
belge ve fatura örneklerinin mahkemeye ibraz edildiği, bir faturanın,
gerçeğe uygun olup olmadığının tespitinin, bu faturanın düzenlenmesin-
den önce gelen alım-satım kademelerindeki bütün işlemlerin incelenme-
sine bağlı olduğu, bu incelemenin ise kanunda belirtilen yetkili ele-
manlar tarafından yapılabileceği, bunun için defter ve belgelerin in-
celeme elemanına ibraz edilmesi gerektiği, bu itibarla, mal alışları
ile ilgili bir kısım belgeyi mahkemeye ibraz eden yükümlünün bu belge-
leri üzerinde mahkemece Vergi Usul Kanununun öngördüğü şekilde bir
vergi incelemesi yapılmaksızın, indirime konu katma değer vergisinin
gerçekten ödenip ödenmediğinin saptanmasının mümkün olamayacağı sonu-
cuna varıldığı, mahkeme kararının kaçakçılık cezalı dahili tevkifata
ilişkin hüküm fıkrası yönünden ise, peşin bir vergi niteliği taşıyan
dahili tevkifatın, sonuçta yıllık kurumlar vergisi beyannamesi üzerin-
den hesaplanan kurumlar vergisinden mahsubunun gerekli olduğu, mahsup
olanağı kalmayan bir dahili tevkifatın daha sonra tahsili cihetine gi-
dilmiş olmasının vergi mükerrerliğine yol açacağı ancak, olayın nite-
liği itibarıyla şirket hakkında kaçakçılık cezasına ilişkin hükümlerin
uygulanmasında isabet bulunmamakla birlikte, olayda vergi ziyaı meyda-
na geldiği açık olduğundan, cezanın kusura çevirilmesi gerekirken ta-
mamen kaldırılmasında isabet bulunmadığı, gerekçesiyle mahkeme kararı-
nı bozmuştur.
Bozma kararına uymayan Konya Vergi Mahkemesi 18.10.1994 günlü
ve 1994/916 sayılı kararıyla, ilk kararında direnerek kaçakçılık ceza-
lı tarhiyatı kaldırmıştır.
Karar, vergi dairesi müdürlüğü tarafından temyiz edilmiş ve in-
celeme raporunda da belirtildiği üzere, indirimin kabul edilebilmesi
için indirime konu katma değer vergisine ilişkin belgeler ile bu bel-
gelerin kaydedildiği defterlerin ibrazı gerektiği, oysa yükümlü şirket
tarafından bu gerekliliğe uyulmaması nedeniyle indirimlerin kabul edi-
lemeyeceği ileri sürülerek kararın bozulması istenmektedir.
Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi Kararın özet bölümünde
yazılı Konya Vergi Mahkemesinin 18.10.1994 günlü ve 1994/916 sayılı
Israr Kararı, aynı gerekçe ve nedenlerle Kurulumuzca da uygun bulunmuş
ve temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar Kararın bozulmasını ge-
rektirecek durumda görülmemiştir.
Bu nedenlerle temyiz isteminin reddine karar verildi.
X - K A R Ş I O Y
Uyuşmazlık 1986 yılına ait defter ve belgelerinin yandığını i-
leri sürerek inceleme elemanına ibraz etmeyen yükümlünün, beyan ettiği
katma değer vergisi indirimleri kabul edilmeyerek, resen yapılan tar-
hiyattan doğmuştur.
3065 sayılı Yasanın 29 ve 34 üncü maddelerine göre katma değer
vergisinin indirim konusu yapılabilmesi için indirim konusu yapılacak
verginin fatura veya benzeri belgeler ile gümrük makbuzu üzerinde ay-
rıca gösterilmesi ve söz konusu belgelerin kanuni defterlere kaydedil-
miş olması gerektiği anlaşılmaktadır.
Olayda ilgili dönem defter ve belgelerinin yandığı mahkeme ka-
rarı ile saptandığına göre, ibraz edilemeyecek olan defter ve belgeler
nedeniyle vergi matrahının tamamen veya kısmen maddi delillere dayanı-
larak saptanması olanağı ortadan kalkmakta, dolayısıyla resen tarh ne-
deninin kabulü zorunlu hale gelmektedir.
Öte yandan defter ve belgelerin yanmış olması, 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun 3 üncü maddesi uyarınca yükümlüye ait ispat ve ibraz
mükellefiyetini ortadan kaldırmaya dayanak sayılabilecek hukuki bir
sebep olarak da düşünülemez. Zira ticari icaplara göre emtia satın al-
dığı kişi ve kuruluşları tanımak ve bilmek durumundaki bir alıcı ge-
rekli girişimleri yaparak emtia alımına ilişkin belgelerin varlığını
ispat olanağına her zaman sahip bulunmaktadır. Bu itibarla maddi de-
lillerin yitirilmesi sonucunu doğuran yangın dolayısıyla ispat külfeti
kendisine düşen yükümlüler tarafından ibraz edilebilen fatura ve ben-
zeri vesikalara ilişkin katma değer vergisinin indirim konusu yapılma-
sı, aksi halde indirimlerin kabul edilmemesi gerekmektedir.
Bu durumda mahkemece belirlenecek makul bir süre içinde yükümlü
tarafından ibraz ve ispat edilecek fatura örnekleri dikkate alınarak
ve incelenerek indirim konusu yapılacak katma değer vergisi tutarları-
nın tespit edilmesi, belgelerini ibraz edemediği indirimlerin kabul e-
dilmemesi gerekirken, tarhiyatı tamamen terkin eden mahkeme kararında
yasal isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü gerektiği görüşüy-
le aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyoruz.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:94)
|