|
KATMA DEĞER VERGİSİNİN HAKEDİŞ RAPORUNUN ONAYI TARİHİNDE VERGİYİ DOĞU-
RAN OLAYIN MEYDANA GELDİĞİ, BU İTİBARLA RAPORLARIN ONAY TARİHİNDEKİ DÖ
NEMDE BEYANNAMELERE İNTİKAL ETTİRİLMEYEN KDV.LERİN İSTENİLMESİNDE İSA-
BETSİZLİK BULUNMADIĞI HK.
Müteahhitlik işi ile uğraşan yükümlü şirketin 1989 yılı hesaplarının
incelenmesi sonucu düzenlenen inceleme raporuna istinaden 1989 yılı
Ağustos dönemi için salınan kaçakçılık cezalı katma değer vergisini;
3065 sayılı Kanunun 10.maddesinin (a) ve (c) bentleri açıklandıktan
sonra 34 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin (A) kısmında,
hakediş belgeleri düzenlenmesi halinde katma değer vergisinin ne şekil
de indirim konusu yapılabileceğinin belirtildiği, 3065 sayılı Kanunun
29 ve 34.maddelerinde verginin indirim konusu yapılabilmesi için fatu-
ra ve benzeri vesikalarda ayrıca gösterilmesi gerektiği, 53.maddesinde
ise fatura ve benzeri vesika deyiminin Vergi Usul Kanununda düzenlenen
belgeleri ifade ettiğinin hükme bağlandığı, hakediş belgesi, 213 sayı-
lı Kanunda düzenlenen bir belge olmadığından, hakediş belgesi düzenle-
nen işlerde katma değer vergisinin indirim konusu yapılabilmesi için,
anılan tebliğin yayımı tarihinden itibaren ayrıca fatura düzenlenmesi
ve bu faturada verginin gösterilmesi gerektiğinin açıklığa kavuşturul-
duğu, olayda hakedişlerin işveren durumundaki Karayolları 17.Bölge Mü-
dürlüğünce onaylanarak, Karayolları Genel Müdürlüğüne ve buradan da Ka
mu Ortaklığı Fonuna gönderildiği, bu safhalarda her birimce hakedişin
kontrol ve tasdik gördüğü ve bütün bu muamelelerin yükümlü şirketin
gıyabında cereyan ettiği, bundan sonra ise Kamu Ortaklığı fonunun bel-
li bir süre içinde hakediş tutarını Karayolları Genel Müdürlüğü hesap-
larına ve oradan da 17.Bölge Müdürlüğü Saymanlık hesabına gönderildi-
ği, ancak bu aşamada Bölge Saymanlık Müdürlüğünün hakedişlerin tahak-
kuk müzekkeresi ve verile emrini verip, vergi ve damga resmi gibi ke-
sintileri yaparak, firmadan bu aşamada katma değer vergili faturanın
kesilmesini istediği, bundan sonra kısmen veya tamamen ödeme yaptığı,
firma tarafından ise kesintilere, vergilere, katma değer vergisi mat-
rah ve miktarına bir vesaik ile bu dönemde muttali olunduğu kayıtları-
na geçirilip tahakkuk ettirilen katma değer vergisinin zamanında öden-
diği anlaşıldığından ve yükümlü şirketin tahakkuktan evvel kayıt yapa-
rak katma değer vergisi beyan etme olanağı bulunmayacağından, olayda
geç beyan söz konusu olmadığı gibi, ödenmemiş veya eksik ödenmiş veya-
hut kaçırılmış katma değer vergisi bulunmadığından, hakediş raporunun
onay tarihi esas alınarak süresinde ödenmeyen vergiden söz edilerek ya
pılan cezalı tarhiyatta isabet görülmediği gerekçesiyle terkin eden İs
tanbul 9.Vergi Mahkemesinin 27.5.1991 günlü ve 1991/1011 sayılı kararı
nın; ihale makamınca onaylanan hakedişlerin onaylandıkları ay içerisin
de yükümlüye bildirildiği, 3065 sayılı Kanunun 10.maddesinin (a) ve
(c) bentlerine göre vergiyi doğuran olayın hakediş raporlarının onay-
landığı tarihte meydana geldiği, onay tarihindeki dönem beyannamesine
intikal ettirilmeyen katma değer vergisi nedeniyle yapılan cezalı tar-
hiyatın yerinde olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; Mahmutbey-Çobançeşme-Ulubatlı Hasan Köprülü
kavşakları arasındaki otoyollara ait müteferrik işler ile Metris 66.Me
kanize Tümen Komutanlığına ait I.kısım tesislerinin yapımını üstlenen
yükümlü şirket tarafından, söz konusu inşaatın bir bölümünün teslimine
ilişkin hakediş raporu 23.8.1989 tarihinde onaylanmasına rağmen, 1989
yılı Ekim ayında tahakkuka ve verilen emrine bağlanması nedeniyle anı-
lan hakediş raporlarında yer alan tutarın 1989 yılı Ekim dönemi katma
değer vergisi beyannamesinde beyan edildiğinin vergi incelemesi sonucu
tespiti üzerine, 3065 sayılı Kanunun 10.maddesinin (c) bendi uyarınca,
vergiyi doğuran olayın, hakediş raporlarının onaylandığı tarihte meyda
na geldiği, dolayısıyla bu döneme ait beyannamede beyanda bulunulması
gerektiğinden bahisle, kaçakçılık cezalı katma değer vergisi tarhiyatı
yapıldığı anlaşılmıştır.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 10.maddesinin (c) bendinde,
kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutat olan veya bu husus
larda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi veya bir kısım
hizmetin yapılması vergiyi doğuran olay olarak tanımlanmış olup, dava
konusu olayda olduğu gibi, ihale usulüne göre yapılan ve yıllara yay-
gın inşaat taahhüt işlerinde teslim, işin niteliği itibariyle özellik
arz etmektedir. Uygulamada, iş yapan, geçici hakediş raporu ile işin
belirli bir kısmını yaptığını belirterek teslim alınmasını teklif et-
mekte, ihale makamı ise, şartnameye göre düzenlenmesi gereken hakediş
raporunu inceleyip doğruluğunu onadıktan veya bir takım değişiklikle-
rin yapılması gerekiyorsa, bu değişiklik yapıldıktan sonra işi teslim
almaktadır.
Öte yandan, 3065 sayılı Kanunun 20.maddesinin 1.fıkrasında, teslim ve
hizmet işlemlerinde matrahın, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden be
del olduğu, 2.fıkrasında; bedel deyiminin malı teslim alan veya kendi-
sine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlem-
lar karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borç
lanılan para, mal ve diğer suretlerde alınan ve para ile temsil edile-
bilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade edeceği hüküm altına
alınmıştır.
Olayda, taraflarca imzalanan ve onaylanan hakediş raporunda teslim kar
şılığı bedelin de yer aldığı ve bu suretle vergi matrahının oluştuğu
görülmektedir.
Yukarıda yer alan kanun hükümleri ve açıklamaların birlikte değerlendi
rilmesinden, hakediş raporu, işi yapan açısından işin teslimini, ihale
makamı açısından ise, işin teslim alındığını gösteren ve içeriği her
iki tarafça da kabul edilerek, onaylanan bir belgedir. Bu nedenle, işi
teslim alan taraf olarak, ihale makamınca hakediş raporunun onaylandı-
ğı tarih işin teslim tarihi, dolayısıyla, katma değer vergisinin doğdu
ğu tarihtir.
Öte yandan, 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanununun masraf tahakkuku-
na ilişkin 69.maddesi hükmünün vergiyi doğuran olaya etkisi de düşünü-
lemez. Zira, Kanunun "Mesarifin Tahukkuku" başlığını taşılan faslında
yer alan söz konusu hüküm, devlet hazinesinden yapılacak bir giderin
tahakkukuna ilişkin bulunmakta, vergiyi doğuran olayın ne suretle mey-
dana geleceği hususu ise Katma Değer Vergisi Kanununun yukarıda değini
len hükümleri ile düzenlenmiş bulunmaktadır.
Bu bakımdan davacının, hakediş raporunda yer alan tutarın, tahakkuk ta
rihine kadar idarece değiştirilebileceği, dolayısıyla teslimin hakedi-
şin tahakkuka bağlandığı tarihte gerçekleşmiş sayılması gerektiği yo-
lundaki iddiası kabule şayan görülmemiştir.
Yükümlünün dava dilekçesinde ve temyiz safhasındaki savunmasında, hak-
ediş bedellerinin zamanında tahakkuk ettirilip ödenmediği yolundaki id
diasına gelince; 3065 sayılı Kanunun yukarıda anılan 10.maddesinin c
bendinde, kısım kısım mal teslimi veya hizmet ifası hallerinde vergi
doğuran olayın, her bir kısım mal teslimi veya bir kısım hizmetin ya-
pılmasına bağlanmış olması nedeniyle, yapılan işin bedelinin ödenmeme-
si, teslim karşılığı tutarın, vergiyi doğuran olayın (hakediş raporu-
nun onaylanması) meydana geldiği dönemde beyan edilmesi zorunluluğu de
ğiştirmez. Davacının, geç ödeme nedeniyle uğrayacağı zararın, genel hü
kümler çerçevesinde açılacak tazminat davası ile giderileceği de
tabiidir.
Bu durumda hakediş raporunun onaylandığı dönemde beyan edilmeyen hake-
diş tutarı esas alınarak katma değer vergisi salınmasında isabetsizlik
bulunmadığından, verginin yazılı gerekçeyle terkini yolundaki mahkeme
kararında kanuna uyarlık görülmemiştir. Diğer taraftan, olayın niteli-
ği itibarıyla, cezanın mahkemece ayrıca değerlendirileceği tabiidir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüyle mahkeme kararının bo-
zulmasına karar verildi.
ŞT/ES
|