|
1- TARHİYAT ÖNCESİ UZLAŞMA TALEBİ BULUNDUĞU HALDE YÜKÜMLÜYE İZAFE EDİ-
LEMEYEN NEDENLERLE UZLAŞMA GÖRÜŞMESİNİN GERÇEKLEŞMEMESİ DURUMUNDA UZ-
LAŞMA SAĞLANAMADIĞINDAN BAHİSLE CEZALI TARHİYAT YAPILAMAYACAĞI;
2- UYUŞMAZLIĞIN TARHİYATIN İLİŞKİN BULUNDUĞU DÖNEMDE YÜRÜRLÜKTE BULU-
NAN USUL HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI SURETİYLE ÇÖZÜMLENMESİ GEREKTİĞİ HK.
İnşaat taahhüt, mobilya imalatı ve dekorasyon işiyle uğraşan yükümlü
şirketin 1991 yılı işlemlerinin incelemesi sonucunda, bir kısım harca-
maların sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı faturalarla belge-
lendirildiğinin tesbit edilmesi üzerine Nisan ve Temmuz-Eylül dönemle-
ri için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır. Ankara 4.
Vergi Mahkemesi ... gün ve 1997/710 sayılı kararıyla; 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun 30.maddesinde re'sen vergi tarhı tanımlandıktan sonra
4. bendinde defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikaların vergi mat-
rahının doğru ve kesin olarak tespitine imkan vermeyecek derecede nok-
san usulsüz ve karışık olması dolayısıyla ihticaca salih bulunmaması
halinin re'sen takdir nedeni sayıldığı, dosyanın incelenmesinden, yü-
kümlü şirketin 1991 yılında emtia almış göründüğü şahıs ve kuruluşlar
hakkında yapılan karşıt incelemelerden yükümlünün kayıtlarına intikal
ettirdiği faturaları düzenleyen ..., ... ve ...'ın gerçekte emtia sa-
tışı yapmayıp yalnızca sahte fatura düzenledikleri sonucuna ulaşıldı-
ğı, bu durumda, anılan şahıslar tarafından düzenlenen faturalara isa-
bet eden katma değer vergisi indirimlerinin kabul edilmemesi suretiyle
yapılan cezalı tarhiyatta yasal isabetsizlik görülmediği,ancak, yüküm-
lü şirket hakkında düzenlenen kurumlar vergisine ait inceleme raporun-
da ... İnş. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından düzenlenen fatura tutarının
gider olarak kabul edilmiş olması nedeniyle bu faturada gösterilen
katma değer vergisinin indiriminin yasal olduğu gerekçesiyle, kaçakçı-
lık cezalı katma değer vergisini değişiklikle onamıştır. Yükümlü şir-
ket tarafından, tarhiyat öncesi uzlaşma talebine rağmen, uzlaşma ko-
misyonunca görüşülmediği, ayrıca inceleme raporuna dayanılarak yapılan
cezalı tarhiyatta yasal isabet bulunmadığı ileri sürülerek kararın bo-
zulması istenilmektedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun tarhiyatın ilişkin olduğu tarih
itibarıyla yürürlükte bulunduğu şekliyle "Tarhiyat Öncesi Uzlaşma"
başlığını taşıyan ek madde 11 de, Maliye ve Gümrük Bakanlığı'nın vergi
incelemesine dayanılarak salınacak vergilerle kesilecek cezalarda tar-
hiyat öncesi uzlaşma yapılmasına izin verebileceği hükme bağlanmıştır.
Öte yandan, Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmenliğinin 9/1. madde-
sinde, nezdinde inceleme yapılan kimselerin, incelemenin başlangıcın-
dan, inceleme ile ilgili son tutanağın düzenlenmesine kadar geçen süre
içerisinde her zaman uzlaşma talebinde bulunabilecekleri, 10.maddesin-
de, inceleme elemanının mükellefin uzlaşma talebi üzerine, yetkili uz-
laşma komisyonu başkanı ile temas kurarak uzlaşma gününü belirleyece-
ği, belirlenen uzlaşma gün ve saatinin bir yazı ile mükellefe bildiri-
leceği veya inceleme tutanağına yazılacağı kuralına yer verildikten
sonra, 15. maddesinde de belirlenen gün ve saatte mükellef veya veki-
linin iştiraki ile toplanan uzlaşma komisyonunun konuyu tartışarak
sonucunda uzlaşma sağlandığı takdirde durumu bir tutanakla tespit ede-
ceği, 16/1.maddesinde ise uzlaşma komisyonlarının uzlaşma neticesinde
düzenleyecekleri uzlaşma tutanaklarının kesin olduğu, gereğinin vergi
dairesince derhal yerine getirileceği kuralı yer almıştır.
Dosyanın incelenmesinden, inşaat taahhüt,mobilya imalatı ve de-
korasyon işiyle uğraşan yükümlü şirketin 1991 yılı işlemlerinin ince-
lenmesine başlanılması nedeniyle düzenlenen ... tarihli tutanakla,
şirket müdürü tarafından 213 sayılı Yasanın ek madde 11 hükmü uyarınca
tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunulduğunun tesbit edildiği, in-
celemenin tamamlanması üzerine hazırlanan ... gün ve ... sayılı rapor-
la, ilgili dönemler için kaçakçılık cezalı katma değer vergisi tarh-
edilmesinin önerildiği, tarhiyat öncesi uzlaşma görüşmesinin ... tari-
hinde saat ... yapılacağı hususunun yükümlü şirkete tebliğ edildiği,
ancak inceleme elemanı tarafından, belirlenen gün ve saatte başka bir
vergi dairesine bağlı vergi mükelleflerinin uzlaşma görüşmeleri yapı-
lacağının saptanması nedeniyle, uzlaşma görüşmesinin 27.12.1996 gününe
alındığının yükümlü şirkete bildirilmesine rağmen, ... gün ve ... sa-
yılı Uzlaşma Komisyonu Tutanağı ile yükümlü şirketin uzlaşma toplantı-
sına icabet etmediği, bu yüzden uzlaşma temin edilmediğinin belirlen-
diği, ... gün ve ... sayılı Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Komisyonu Tutanağı
ile de; yükümlü şirket temsilcisinin komisyona başvurmasına rağmen
başkaca yapılacak bir işlem olmadığına karar verilmesi üzerine ihbar-
name düzenlendiği anlaşılmıştır.
Tarhiyat öncesi uzlaşma, yükümlülere yasa ile tanınan bir hak
olup, yükümlülerle idare arasındaki olası anlaşmazlık ve görüş ayrı-
lıklarının tarh işlemine başlanılmadan giderilmesi ve vergileme olayı-
nı daha kısa sürede ve kesin olarak sonuçlandırmak suretiyle vergi
tahsilatını hızlandırmak amacıyla öngörülen bir kurumdur.
213 sayılı Yasanın, tarhiyat öncesi uzlaşmanın temin edilememiş
veya uzlaşma müzakeresinde uzlaşmaya varılmamış olması halinde mükel-
lefler veya ceza muhatabı olanların verginin tarhından ve cezanın ke-
silmesinden sonra uzlaşma talep edemeyecekleri yönündeki ek madde 11/3
hükmü ile aynı paraleldeki yönetmelik hükmü dikkate alındığında, tar-
hiyat öncesi uzlaşma talebinin karşılanması gerekecektir. Aksi halde,
yasada öngörülen prosedürün tamamlanmaması ve yönetimin yerine getir-
mek zorunda olduğu idari hizmetin gereği gibi işlememesi nedeniyle yü-
kümlü şirkete izafe edilmeyen nedenlerle yasal bir haktan yoksun ka-
lınması sonucu doğacaktır ki, bu durum hukuki güvenlik ilkesiyle bağ-
daşmaz.
Diğer yandan, her ne kadar 213 sayılı Yasanın ek 11'inci madde-
sinde değişiklik yapan 4008 sayılı Yasanın 22.maddesi ile Maliye Ba-
kanlığının; vergi incelemesine dayanılarak salınacak vergilerle kesi-
lecek cezalarda tarhiyat öncesi uzlaşma yapılmasına izin verebilece-
ği,ancak; inceleme sonucunda kaçakçılık cezalı tarhiyat yapılmasını
gerektiren tespitler nedeniyle salınacak vergi ve kesilecek kaçakçılık
suçu cezasının tarhiyat öncesi uzlaşma mevzuu yapılamayacağı hükme
bağlanmış ise de; bu hükmün 1.1.1995 tarihinde yürürlüğe girmiş olması
ve yasaların geriye yürütülmemesi, başka bir ifade ile, yasaların yü-
rürlüğe girdiği tarihten sonra meydana gelen olaylara uygulanması yo-
lundaki temel ilke karşısında, olaya, tarhiyatın ilişkin bulunduğu dö-
nemde yürürlükte olan hükmün uygulanması gerekmektedir.
Bu durumda, tarhiyat öncesi uzlaşma talebi bulunduğu halde yü-
kümlü şirketten kaynaklanmayan nedenlerle uzlaşma görüşmesinin gerçek-
leşmemesi suretiyle yasayla tanınan bir haktan yoksun kalınması sonu-
cunun doğduğu hususu gözardı edilerek, yasal prosedür tamamlanmadan
yapılan cezalı tarhiyattan kaynaklanan uyuşmazlığın, esası incelenerek
tesis edilen vergi mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile ... Vergi Mah-
kemesinin 1997/710 sayılı kararının bozulmasına karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:96)
|