|
TİCARİ İŞLETMENİN AKTİFİNDE KAYITLI TAŞIT ARACININ SATIŞ BEDELİNİN DÜ-
ŞÜK BEYAN EDİLDİĞİNİN SAPTANMASI ÜZERİNE, TAKDİR KOMİSYONUNCA GEREKLİ
ARAŞTIRMA YAPILARAK BELİRLENEN MATRAH ÜZERİNDEN SALINAN KATMA DEĞER
VERGİSİNDE YASAYA AYKIRILIK GÖRÜLMEDİĞİ, YOL AÇILAN VERGİ KAYBI NEDE-
NİYLE KUSUR CEZASI UYGULANMASI GEREKTİĞİ HK.
Otobüs işletmeciliği yapan davacının işletmesinin aktifinde kayıtlı
taşıtın satış bedelinin emsaline göre düşük bulunması üzerine takdir
komisyonunca belirlenen değer üzerinden Şubat 1996 dönemi için adına
katma değer vergisi salınmış, ağır kusur cezası kesilmiştir.
Davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi, ... günlü, ... sayılı ka-
rarıyla; gerçek satış bedelinin sadece rayiç bedel, emsal bedel veya
kasko bedelinden hareketle saptanamayacağı, "piyasa fiyatı" olarak bi-
linen değeri etkileyen bir çok unsur olduğu, noter senedinde belirti-
len bedel dışında bir ödeme yapılıp yapılmadığının saptanması gerekti-
ği, bu araştırmanın yapılmadığı, Ticaret Odası ile Şoförler Odasından
bildirilen değerlerin ortalamasının aracın satış bedeli olarak dikkate
alınmasının, gerçek bedelin vergilendirilmesi esasına uygun düşmediği
somut kanıtlarla desteklenmeyen takdir komisyonu kararına dayanılarak
salınan vergi ve kesilen cezada yasal isabet görülmediği gerekçesiyle
tarhiyatı kaldırmıştır.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini inceleyen Danıştay
Onbirinci Dairesi, ... günlü, ... sayılı kararıyla; yükümlünün Şubat
1996 döneminde, 1995 model ... marka otobüsü sattığı ve bu satış için
... lira satış bedeli beyan ettiği, bu bedelin idarece düşük bulunması
üzerine takdire sevk edildiği, takdir komisyonunca taşıtın satış tari-
hindeki rayiç bedelinin, ... Ticaret Odası ile Şoförler ve Otomobilci-
ler Odasından sorulduğu, bildirilen iki değerin ortalaması olan ...
lira dikkate alınarak matrah takdir edildiği, beyan edilen tutar mah-
sup edildikten sonra ağır kusur cezalı katma değer vergisi salındığı,
takdir komisyonunca 213 sayılı Yasanın 74 ve 75 inci maddelerinde be-
lirtilen araştırmalar yapılarak, 3065 sayılı Yasanın 27 nci maddesi
ile 213 sayılı Yasanın 267 nci maddesinde tanımı yapılan emsal bedele
uygun olarak takdir edilen matrah üzerinden salınan katma değer vergi-
sinde hukuka aykırılık bulunmadığı, noter kanalıyla yapılması nedeniy-
le araç satışının idarenin bilgisi dışında kalamayacağı ve beyanda bu-
lunulması nedeniyle tarhiyata kusur cezası uygulanması gerektiğinden
bahisle kararı bozmuştur.
Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi, ... günlü, ... sa-
yılı kararıyla ilk kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçe ile
ısrar etmiştir.
Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğü tarafından temyiz edil-
miş, tarhiyatta yasaya aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek kararın
bozulması istenmiştir.
Ticari işletmesinin aktifinde kayıtlı otobüsü ... tarihinde sa-
tan yükümlü adına, aracın satış değerini düşük beyan ettiğinden bahis-
le, takdir komisyonu tarafından saptanan matrah farkı üzerinden salı-
nan ağır kusur cezalı katma değer vergisini kaldıran vergi mahkemesi
ısrar kararı temyiz edilmiştir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 27 nci maddesinde,
bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat,
hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrahın, işlemin
mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücreti olduğu belirtilmiş, be-
delin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük
bulunması ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamaması
halinde, matrah olarak emsal bedel veya emsal ücretin esas alınması,
emsal bedel ve emsal ücretin, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre sap-
tanması kurala bağlanmıştır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesinde; gerçek be-
deli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen
bir malın değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz
olacağı değer, emsal bedeli olarak tanımlanmış, 3 üncü sırasında ise
emsal bedel takdirinin, takdir komisyonunca maliyet bedeli ve piyasa
kıymetleri araştırılmak ve kullanılmış eşya için ayrıca yıpranma dere-
celeri nazara alınmak suretiyle yapılması kabul edilmiştir.
Bir işlem nedeniyle bildirilen bedelin, emsal bedeline göre dü-
şük görülmesi ve bu düşüklük hakkında yeterli açıklama yapılamaması
halinde emsal bedel takdiri için Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesi-
nin üçüncü sırasında yazılı olduğu gibi takdir komisyonuna başvurulma-
sı ve takdir komisyonunun, maliyet bedeli, piyasa kıymetleri ve yıp-
ranma derecesini de araştırmak suretiyle işlemin yapıldığı tarihteki
gerçeğe en yakın bedeli emsal bedeli olarak takdir etmesi, sözü edilen
kuralların gereğidir.
Davacının ticari işletmesine dahil olan otobüsün bildirilen sa-
tış bedeli, emsaline nazaran düşük bulunarak takdir komisyonuna başvu-
rulmuş, komisyonca ... Ticaret Odası ve ... Şoförler Odasından aracın
satış tarihi itibarıyla rayiç satış bedeli sorularak bu bilgiler de-
ğerlendirildikten sonra, satış bedeli takdir edilmiş olup idarece, be-
yan edilen tutar mahsup edildikten sonra belirlenen matrah farkı üze-
rinden salınan katma değer vergisinde yasaya aykırılık bulunmamakta-
dır. Ancak, satış şekli, matrahın bulunuş yöntemi ve davacının beyanda
bulunmuş olması gözönüne alınarak, yol açılan vergi kaybı nedeniyle a-
ğır kusur cezası yerine kusur cezası uygulanması gerekirken, tarhiya-
tın kaldırılması yolunda verilen kararda hukuka uygunluk görülmemiş-
tir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile ... Vergi
Mahkemesinin ... günlü, ... sayılı ısrar kararının bozulmasına karar
verildi.
YÖ/ES
|