|
NAKLİYECİLİK FAALİYETİNDEN DOLAYI 1991 YILI İÇİNDE SATIŞI YAPILAN VA-
SITANIN KDV.NİN, 3689 SAYILI YASAYA GÖRE KASKO SİGORTA BEDELİ ÜZERİN-
DEN TAHAKKUK ETTİRİLECEĞİ HK.
Nakliyecilik faaliyetinde bulunan yükümlünün 27.FN 591 plakalı vasıta-
sını 1991 yılında satması nedeniyle beyan ettiği değerin davalı idare-
ce düşük bulunması üzerine ihtirazi kayıtla verilen Katma Değer Vergi-
si beyannamesinde beyan edilen kasko sigortası bedeli üzerinden tahak-
kuk ettirilen katma değer vergisine karşı açılan davayı; uyuşmazlığın
satışı yapılan vasıtanın kasko sigorta bedelinin mi yoksa yükümlü ta-
rafından beyan edilen bedelin mi matraha esas alınacağı hususuna iliş-
kin bulunduğu, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 20.maddesinin
1.fıkrasında; teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın bu işlemlerin
karşılığını teşkil eden bedel olarak tanımlandığı, 2.fıkrasında ise,
bedel deyiminin, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veya-
hut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne
suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve di-
ğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet
ve değerler toplamını ifade edeceği, aynı yasanın 27.maddesinin 2.fık-
rasında da, bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir
şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple
açıklanamadığı hallerde matrah olarak emsal bedeli veya emsal ücreti-
nin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tesbit olunacağının hükme bağ-
landığı, açıklanan bu hükümlerin birlikte incelenmesinden, satış bede-
linin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük
olduğu ve bu düşüklüğün mükellefce haklı bir sebeple açıklanamadığı
hallerde emsal bedeli veya emsal ücretinin esas alınacağının anlaşıl-
dığı, Katma Değer Vergisi Kanununda matrahla ilgili bedel tespit edi-
lirken 492 sayılı Harçlar Kanununun 43.maddesine yollamada bulunulma-
dığından emsal bedelin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenmesi
gerekeceği, bu durumda kasko sigortası bedeli üzerinden tahakkuk etti-
rilen katma değer vergisinde yasal isabet bulunmadığı gerekçesi ile
kabul ederek Katma Değer Vergisini terkin eden Vergi Mahkemesi kararı-
nın bozulması isteminden ibarettir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 20.maddesinin 1.fıkrasında,
teslim işlemlerinde matrahın bir işlemlerin karşılığını teşkil eden
bedel olduğu, aynı yasanın 27.maddesinin 1.fıkrasında, bedeli bulunma-
yan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal menfaat, hizmet gibi pa-
radan başka değerler olması halinde matrahın, işlemin mahiyetine göre
emsal bedeli veya emsal ücreti olduğu, 2.fıkrasında, bedelin emsal be-
deline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu
düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı hallerde, mat-
rah olarak emsal bedeli veya emsal ücretin esas alınacağı, 3.fıkrasın-
da da, emsal bedeli ve emsal ücretin Vergi Usul Kanunu hükümlerine gö-
re tespit olunacağı hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan, Harçlar Kanununun 43.maddesine 3689 sayılı Kanunun 10.
maddesiyle eklenen fıkrada, motorlu kara taşıtları ile ilgili alım,
satım ve taahhüt işlemlerinde gösterilecek değerin, işleme konu olan
taşıtın cinsi, markası, modeli, tipi ve yaşı itibariyle Türkiye ve Si-
gorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince tespit edilen ve işlemin ya-
pıldığı tarihte geçerli olan kasko sigortasına esas değerinden aşağı
olamayacağı, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince düzen-
lenen listelerde yer almayan eski model taşıtların asgari değerinin, o
taşıtların listede yer alan en eski modelleri için belirlenen değerin-
den, her model yılı için % 10 indirim yapılmak suretiyle tespit edile-
ceği, Birlikçe düzenlenen listelerde yer almayan taşıtların değerleri-
nin, emsali taşıtların değerlerinden aşağı olamayacağı ve bu fıkranın
uygulanmasına ilişkin usul ve esasların Maliye ve Gümrük Bakanlığınca
belirleneceği hükme bağlanmıştır.
Yukarıda açıklanan hükümlerin birlikte incelenmesi sonucunda, günümüz
ekonomik şartları altında motorlu kara taşıtlarının noterliklerde ya-
pılan satış işlemlerinde alım-satım değerlerinin gerçek değerinin al-
tında gösterildiği yaygın olarak gözlenmektedir. Bu durumun da alım-
satım bedeli üzerinden hesaplanan harç ve vergilerde önemli kayıplara
neden olduğu bilinen gerçektir. Bu nedenle bu kabil işlemlerde değer
gösterme mecburiyeti getirilmiş olmakla birlikte, değerin ne olacağı
konusu Kanunda düzenlenmemiş olmakla birlikte, Türkiye Sigorta ve Rea-
sürans Şirketleri Birliğince kasko değerlerine esas olmak üzere taşıt-
ların, markası, cinsi, tipi ve model yılı itibariyle listeler düzen-
lenmekte ve bu listelerde taşıtların değerleri yer almaktadır. Bu de-
ğerlerin, taşıtların rayiç bedellerine en yakın olduğu genellikle gö-
rülmektedir.
Bu bakımdan, söz konusu listelerde yer alan değerlerin taşıtın alım-
satımında harcın ve verginin asgari matrahı olarak ele alınması teb-
liğde ve yasada öngörülmüştür.
Dosyada mevcut belgelerden, yükümlü tarafından satışı yapılan ve özel-
llikleri noter satış senedinde belirtilen vasıtanın satış bedelinin
20.000.000 lira, harca tabi değerinin ise kasko sigortası bedeli olan
59.282.000 lira olarak gösterildiği ve katma değer vergisi beyanname-
sinin de bu değer üzerinden ihtirazi kayıtla verilerek verginin tahak-
kuk ettirildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda olay tarihinde yürürlükte olan ve yukarıda sözü edilen 3689
sayılı yasanın açık hükmü karşısında ve yasada açıklanan hükmün aksine
bir durum hasıl olmadıkça sözkonusu vasıtanın kasko sigiortası bedeli
esas alınarak tahakkuk ettirilen katma değer vergisinde yasal isabet-
sizlik görülmediğinden, vergi mahkemesinin vasıtanını emsal satış de-
ğerine göre tarhiyatı terkin etmesinde yasal isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne, Gaziantep Vergi Mah-
kemesinin 25.3.1992 gün ve 1992/436 sayılı kararının bozulmasına karar
verildi.
(MT/SE)
|