|
-TİCARİ FAALİYETİN KONUSUNU OLUŞTURAN GAYRİMENKUL TESLİMLERİ BEDELİN
TESPİTİNDE 213 SAYILI YASANIN MÜKERRER 266.MADDESİNDE BELİRTİLEN RAYİÇ
BEDELİN ESAS ALINACAĞI,
-GAYRİMENKUL TİCARETİ İLE UĞRAŞAN YÜKÜMLÜ MÜLKİYETİNDE BULUNAN GAYRİ-
MENKULLERİN SATIŞININ DA TİCARİ FAALİYET KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ
GEREKTİĞİ HK.
Gayrimenkul alım-satımı ile uğraşan yükümlünün 1995 yılı işlemlerinin
incelenmesi sonucunda bir kısım gayrimenkul teslim bedelini kayıt ve
beyan dışı bıraktığının tespit edilmesi üzerine Ocak, Mart, Mayıs-Tem-
muz ve Eylül-Kasım dönemleri için kusur ve ağır kusur cezalı katma de-
ğer vergisi salınmıştır. ...Vergi Mahkemesi ... gün ve ... sayılı ka-
rarıyla; dosyanın incelenmesinden, yükümlünün 1995 yılında ... ilçe-
sinde satışını yaptığı gayrimenkuller için fatura düzenlemediği, ...
ilçesinde satışını yaptığı gayrimenkuller için düşük bedelle fatura
düzenlediğinin tespit edilmesi üzerine ... ilçesinde satışı yapılan
gayrimenkullerin m2 birim fiyatları ortalamasından hareketle bulunan
bedelin tapuda kayıtlı satış bedeli ile karşılaştırılması sonucunda
saptanan oranın tapuda kayıtlı bedele uygulanması suretiyle hesaplanan
kayıt ve beyan dışı bırakılan teslim bedeli ile ... ilçesinde satışı
yapılan gayrimenkuller için de tapuda kayıtlı bedel üzerinden cezalı
tarhiyat yapıldığının anlaşıldığı, ancak faturasız satışlarla düşük
bedelle fatura düzenlenen satışlara ilişkin gayrimenkuller için genel
beyan dönemlerine ait emlak vergisi, asgari birim değerleri ile satış
dönemindeki asgari birim fiyatlarının tespit edilmediği, varsayıma da-
yalı olarak gayrimenkul satış bedellerinin artırılmak suretiyle bulu-
nan teslim bedeli üzerinden yapılan cezalı tarhiyatta yasal isabet gö-
rülmediği, öte yandan ... ilçesinde satışı yapıldığı halde fatura dü-
zenlenmediği tespit edilen gayrimenkulün yükümlünün özel mülkiyetinde
olduğu, ticari işletmenin aktifine kayıtlı olmadığı, bu nedenle ticari
faaliyet çerçevesinde satışı yapılmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçe-
siyle cezalı tarhiyatı terkin etmiştir. Vergi dairesi tarafından ince-
leme raporuna dayanılarak salınan kusur ve ağır kusur cezalı katma de-
ğer vergisinde yasal isabetsizlik bulunmadığı ileri sürülerek kararın
bozulması istenilmektedir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin 1
numaralı bendinde ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faa-
liyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin vergiye tabi olduğu
hükme bağlandıktan sonra 2. ve 3. bendinde katma değer vergisinin ko-
nusunu teşkil eden işlemler sayılmış, aynı maddenin 2. fıkrasında ti-
cari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyetinin devamlılığı
kapsamı ve niteliğinin Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre; Gelir
Vergisi Kanununda açıklık bulunmadığı hallerde Türk Ticaret Kanunu ve
diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edileceği hükmü-
ne yer verilmiş, 2. maddesinde ise teslim, bir mal üzerindeki tasarruf
hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya veya onun a-
dına hareket edenlere devredilmesi olarak tanımlanmıştır. Yine, aynı
yasanın 10/a maddesinde de mal teslimi veya hizmet ifası hallerinde
vergiyi doğuran olayın malın teslimi ve hizmetin yapılması anında mey-
dana geleceği kuralına yer verilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 3/B maddesinde, vergilendirmede
vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti-
nin esas olduğu kuralına yer verilmiş, aynı yasanın 297. maddesinde
ticari sermayeye dahil olsun olmasın bilumum binalarla arazinin vergi
değeri ile değerleneceği, 268. maddesinde de vergi değerinin, bina ve
arazinin rayiç bedeli olduğu hükme bağlandıktan sonra mükerrer 266.
maddesinde ise rayiç bedel, bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki
normal alım-satım değeri olarak tanımlanmıştır.
Öte yandan, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda ticari faaliye-
tin tanımı yapılmamakla birlikte 37. maddesinde her türlü ticari ...
faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazanç olarak belirlendikten
sonra maddenin 4. bendinde gayrimenkullerin alım satım ve inşa işle-
riyle devamlı olarak uğraşanların bu işlerinden elde ettikleri kazanç-
lar da ticari kazançlar arasında sayılmış, 6762 sayılı Türk Ticaret
Kanununun 11 ve 12. maddesinde tanımı yapılan ve nitelikleri belirle-
nen ticari işletme, ticarethane ve fabrikanın fonksiyonları belirtil-
mek suretiyle ticari faaliyetin kapsamı açıklanmıştır.
Buna göre, herhangi bir faaliyetin ticari faaliyet sayılabilme-
si, gelir elde edilmesi amacına yönelik olması yanında, sözkonusu iş-
lemlerin devamlı olarak yapılması koşuluna bağlı olup, bir mal teslimi
veya hizmet ifasının katma değer vergisinin konusuna girmesi için ti-
cari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde
yapılması gerekmektedir.
Diğer taraftan, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31.
maddesinin atıfda bulunduğu Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 275.
maddesinde, mahkemenin, çözümü özel veya teknik bir bilgiyi gerektiren
hallerde bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar vereceği açık-
lanmış, aynı yasanın 20. maddesinin 1. fıkrasında, Danıştay ile idare
ve vergi mahkemelerinin, bakmakta oldukları davalara ait her çeşit in-
celemeleri kendiliklerinden yapacakları belirtilmek suretiyle idari
yargı yerlerine geniş bir re'sen araştırma yetkisi tanınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, gayrimenkul alım-satımı ile uğraşan
yükümlünün Tapu Sicil Müdürlüğündeki araştırmayla 1995 yılında gerçek-
leştirdiği saptanan gayrimenkul satışları ile yasal defter ve belgele-
rinin karşılaştırılması sonucunda ... İlçesinde bulunan bir kısım gay-
rimenkul satışları için fatura düzenlemediği ... İlçesinde de bir kı-
sım satışları için düşük bedelle fatura düzenlediğinin belirlenmesi
üzerine 1995 yılında ... İlçesinde satışı yapıldığı halde düşük bedel-
li fatura düzenlendiği belirlenen gayrimenkulün, Ticaret Odası, Ziraat
Odası ve Belediye tarafından bildirilen m2 birim fiyatları ortalama-
sından hareketle bulunan bedelinin, tapuda kayıtlı satış bedeline göre
2 kat fazla olduğunun belirlenmesi nedeniyle, bu oranın tapuda kayıtlı
satış bedeline uygulanması suretiyle bulunan matrah farkı ile ... il-
çesinde satışı yapıldığı halde fatura düzenlenmediği tespit edilen
gayrimenkulün tapuda kayıtlı bedeli üzerinden cezalı tarhiyat yapıldı-
ğı anlaşılmıştır.
Bu durumda, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1/1. mad-
desi uyarınca ticari faaliyet çerçevesinde yapılan gayrimenkul teslim-
leri de katma değer vergisine tabi olacağından, inceleme elemanınca
saptanan ve uyuşmazlık konusu cezalı tarhiyatın dayanağını oluşturan
gayrimenkul satış bedelinin 213 sayılı Yasanın mükerrer 266. maddesin-
de tanımı yapılan rayiç bedele uygun olup olmadığının tespiti amacıyla
yaptırılacak bilirkişi incelemesi sonucuna göre bir karar verilmesi
gerekirken cezalı tarhiyatı terkin eden mahkeme kararında isabet gö-
rülmemiştir.
Kaldı ki, gayrimenkul alım satımı ile uğraşan yükümlünün, mül-
kiyetinde bulunan gayrimenkulün satışına ilişkin işleminin ticari faa-
liyetinden ayrılması mümkün olmadığı gibi, yükümlünün 1994 ve 1996
yıllarında da özel mülkiyetine ait gayrimenkullerin sürekli olarak sa-
tışı işiyle uğraştığının saptanması karşısında, bu satışların da tica-
ri faaliyet kapsamında değerlendirilmesi gerektiğinde kuşku bulunma-
maktadır.
Bu itibarla, söz konusu gayrimenkulün de 213 sayılı Yasanın a-
nılan hükümleri uyarınca rayiç bedelinin tespiti amacıyla bilirkişi
incelemesi yaptırılarak sonucuna göre bir hüküm tesis edilmek üzere
kararın bozulması gerektiği sonuçuna ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile ... Vergi Mah-
kemesinin ... gün ve ... sayılı kararının yukarıda belirtilen hususlar
gözönünde bulundurulmak suretiyle yeniden bir karar verilmek üzere bo-
zulmasına karar verildi.
AZLIK OYU : 3065 sayılı Yasanın 1. maddesi uyarınca gayrimenkul
teslimlerinin de katma değer vergisine tabi olması nedeniyle yükümlü-
nün defter ve belgeleri ile Tapu Sicil Müdürlüğünden saptanan gayri-
menkul satışlarının karşılaştırılması sonucunda tespit edilen fatura-
sız satışları ile düşük bedelle düzenlenen faturalara ilişkin olarak
inceleme elemanınca, ticaret ve ziraat odaları ile belediye tarafından
bildirilen m2 birim fiyatları ortalaması esas alınmak suretiyle hesap-
lanan matrah üzerinden salınan cezalı katma değer vergisinde yasal i-
sabetsizlik bulunmadığından vergi mahkemesi kararının bozulması gerek-
tiği oyuyla, karara gerekçe yönünden katılmıyoruz.
(DAN-DER; SAYI:103) YÖ/ES
|