ARAZİ KİRASININ BİR KISMININ ÇIKARILAN MICIR İLE ÖDENMESİ ÖNGÖRÜLEN
SÖZLEŞME NEDENİYLE KİRALAYANA VERİLEN MICIRIN SATILDIĞI YOLUNDA HER-
HANGİ BİR TESPİT YAPILMAKSIZIN, SATILDIĞI VARSAYILAN MICIR HASILATININ
BEYAN DIŞI BIRAKILDIĞINDAN BAHİSLE YAPILAN TARHİYATIN KALDIRILMASINDA
YASAYA AYKIRILIK GÖRÜLMEDİĞİ HK.

Arazisini; kira bedelinin bir kısmının araziden çıkarılan mıcırdan ...
m3 pay almak üzere ödenmesi öngörülen sözleşme ile kiraya veren ortak-
lığın mıcırın satışı nedeniyle fatura düzenlemedikleri ve katma değer
vergisini beyan dışı bıraktıkları saptanarak, adlarına 1991 yılı için
kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır.

Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi,
... günlü ve ... sayılı kararıyla tarhiyatı kaldırmıştır.

Vergi idaresinin temyiz istemini inceleyen Danıştay Onbirinci
Dairesi, ... günlü ve ... sayılı kararıyla; yükümlülere ait arazi, bi-
na ve tesislerin bir şirkete 1987 yılında noterden onaylı kira sözleş-
mesi ile aylık ... m3 mıcır kira bedeli üzerinden kiraya verildiği,
yapılan inceleme sonucunda yükümlülerin kira karşılığı olarak 1991 yı-
lında kiracı şirketten aylık ... m3 mıcır aldıkları, tarhiyatın; söz
konusu mıcırı ortaklık adına fatura düzenlenmeksizin kiracı şirket a-
dına düzenlenen faturalarla satarak satış bedeli üzerinden tahsil et-
tikleri katma değer vergisini beyan etmediklerinin saptanması nedeniy-
le uygulandığı, inceleme raporuna ekli ifade tutanaklarında kiracı
şirket vekili ve yükümlülerin, kiralanan arazilerin bir kısmının yakı-
nından doğalgaz geçmesi nedeniyle kapatıldığı, makina ve tesisatın
kullanılmaması nedeniyle sözleşmede belirlenen ... m3 mıcırın verile-
mediği, 1989 yılında kira karşılığı olarak aylık ... lira nakit ödeme
yapıldığı ve 1992 yılı sonuna kadar bu tutarın değişmediği, noterde
yapılmış kira sözleşmesini kendi aralarında anlaşarak değiştirmek su-
retiyle mıcır verme şartını kaldırdıklarını ifade ettikleri, aynı ko-
nuyla ilgili ifadesine başvurulan kiracı şirkette patlayıcı maddeler
sorumlusu olarak çalışan kişi ile yükümlülerin ortak olduğu anonim
şirkette kepçe operatörü olarak çalışan kişinin ise, yukarıdaki ifa-
delerin aksine sözleşmede öngörüldüğü şekliyle aylık ... m3 mıcır tes-
lim edilerek kira bedelinin ödendiğini belirttikleri, bu ifadelerin
değerlendirilmesinden, kira sözleşmesi ile başlangıçta ... m3 mıcırın
kira bedeli olarak belirlendiği, ancak kiralanan arazinin bir kısmının
kullanılmaması nedeniyle bu miktar üzerinden ödeme yapılmadığının an-
laşıldığı, her ne kadar yükümlüler ifadelerinde kira bedeli olarak sa-
dece aylık ... lira aldıklarını belirtmişlerse de, inceleme raporunda
yer alan defter kayıtlarına ilişkin tespitlerde ilgi yılda 1 m3 mıcı-
rın maliyet bedeli esas alınarak ... m3 mıcır bedelinin 1987 yılından
1992 yılı sonuna kadar kira bedelinde hiç artış olmadan aylık ... lira
olarak ödendiğinin ifade edilmesinin iktisadi, ticari ve teknik icap-
lara uymayan ve normal sayılmayacak bir durum olduğu, 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun 8 inci maddesinin son fıkrası uyarınca özel mukavelele-
rin vergi dairelerini bağlamayacağı, bu durumda, kira sözleşmesi ifa-
deler ve olağan piyasa koşulları gözönüne alındığında, inceleme rapo-
runda yükümlü lehine davranılarak ... m3 mıcır bedelinin aylık kira
bedeli olarak kabulü suretiyle bunun üzerinden hesaplama yapılmasının
yerinde olduğu gerekçesiyle kararı bozmuştur.

Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi ... günlü ve ... sa-
yılı kararıyla; olayda, kiracı şirkete ait defterler ile muhtasar be-
yannamelerin inceleme elemanı tarafından incelenmesinden aylık ... li-
ra kira ödemesi yapıldığı, ... tarihli anlaşmadan, 1987 tarihli söz-
leşme ile kiraya verilen arazilerden bir kısmının kullanılamaması ne-
deniyle, sadece bir parsele ilişkin olarak ayda ... lira ödeme yapıl-
mak üzere değiştirildiğinin anlaşıldığı, bu kira bedeli dışında açık-
tan başkaca bir ödemede bulunulduğu veya davacı tarafından mıcır satı-
lıp kazanç elde edildiğine ilişkin yapılmış herhangi bir tespit bulun-
mamasına rağmen patlayıcı madde sorumlusu olarak görev yapan bir şah-
sın soyut ifadesine dayalı olarak yapılan hesaplamalar sonucu matrah
tespit edildiği, belli bir döneme ait katma değer vergisi matrahının
resen takdir yoluyla saptanabilmesi için gerçek duruma ulaşılmasının
esas ilke olduğu, katma değer vergisine tabi bir teslim veya hizmet
bedelinin bulunduğunun somut olarak tespit edilmesi gerektiği, böyle
bir tespite dayanmayan matrah üzerinden yapılan tarhiyatta yasal isa-
bet görülmediği gerekçesiyle ilk kararında direnmiştir.

Direnme kararı vergi idaresince temyiz edilmiş ve inceleme ra-
poruna dayanılarak yapılan tarhiyatın yasaya uygun olduğu ileri sürü-
lerek kararın bozulması istenmiştir.

Arazisini; kiranın bir kısmının, kiracının araziden çıkaracağı
mıcırdan pay almak üzere kiraya veren ve mıcır satış hasılatını kayıt
ve beyan dışı bıraktığı saptanan ortaklık adına salınan kaçakçılık ce-
zalı katma değer vergisinin kaldırılması yolundaki ısrar kararı vergi
idaresince temyiz edilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 134 üncü maddesinde vergi ince-
lemesinden maksadın, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştır-
mak, tespit etmek ve sağlamak olduğu kurala bağlanmıştır. Bu amaç ver-
gilendirmenin, hukuka uygun ve somut tespitlere dayanılarak yapılması-
nı gerektirmektedir.

Bu kural karşısında; kira bedelinin ayın olarak ödenmesi gere-
ken kısmının ortaklığa teslim edildiğinin ve mıcırın, davacı ortaklık
tarafından satıldığının somut olarak tespiti zorunludur.

Dava konusu tarhiyat; kiracı şirket nezdinde çalışan iki şahsın
ifadesine dayandırılmıştır. Bu ifadelerde belirsizlik bulunduğu gibi
kira başlangıcı olan 1987 yılında kiracıya teslim edilen arazinin bü-
yük bir kısmından doğalgaz geçmesi nedeniyle mıcır çıkarılan sahanın
daraldığı ve taraflarca kira sözleşmesinin gözden geçirilerek değişti-
rildiği, yeni koşullarda kiralayana kira parasının ayın olarak ödenen
kısmı yönünden ve miktar itibarıyla yapılmış bir tespit de bulunmadığı
anlaşılmaktadır.

Bu durumda aynen ödemeye ilişkin teslimin yapıldığı ve söz ko-
nusu mıcırın davacı tarafından satıldığı varsayılarak uygulanan tarhi-
yatın kaldırılmasında hukuka aykırılık görülmemiştir.

Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin reddine karar verildi.

(YÖ/ES)
(DAN-DER; SAYI: 102)