|
YURT DIŞINDAKİ YABANCI FİRMALARA YURT İÇİNDE KİRALANAN YAT HİZMETLERİ-
NİN İHRACAT İSTİSNASINDAN YARARLANDIRILMASININ SÖZ KONUSU OLMADIĞI
MK.
Turizm ve Yat İşletmeciliği faaliyeti nedeniyle yabancı seyahat ve Yat
acentaları tarafından yapılan ödemelerin hizmet ihracı istisnasından
faydalanması için ihtirazi kayıtla verilen beyanname üzerinden 1988
Haziran dönemi için salınan katma değer vergisini; davacı şirketin
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununa göre almış olduğu yat işletme bel-
gesine istinaden yatlarını, yurt dışında bulunan seyahat ve yat acen-
talarının anlaşmaya dayanarak gönderdiği turist gurubunun kullanımına
bıraktığı, verilen bu hizmet karşılığı olan paranın turistlerden alın-
madığı, yabancı acenta tarafından alındığı, faturanın acenta adına dü-
zenlendiği ve bedelinin döviz olarak Türkiye'ye getirildiğinde taraf-
lar arasında ihtilaf bulunmadığı; ihtilafın kanuni ve iş merkezi yurt
dışında bulunan yat acentaları tarafından yurt dışından gönderilen
turistlere yat kiralama işinin hizmet ihracı sayılarak Katma Değer
Vergisinden istina edilip edilemeyeceğine ilişkin olduğu, 3065 sayılı
Katma Değer VErgisi Kanununun 11/1-a maddesi ile yurt dışındaki müşte-
riler için yapılan hizmetlerin vergiden müstesna tutulduğu; aynı yasa-
nın 12/2 maddesi ile de, bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için
yapılan bir hizmet sayılabilmesi için a- Hizmetin yurt dışındaki bir
müşteri için yapılmış olması, b- Hizmetten yurt dışında faydalanılması
şartlarının öngörüldüğü, kanun koyucunun amacı yerli firmaların rakip
firmalar karşısında güçlendirilmesi ve ülkeye döviz girişinin arttı-
rılması olduğundan, yükümlü şirketin faaliyetinin hizmet ihracı sayıl-
ması ve bu hizmet karşılığı alınan paranın vergiden istisna edilmesi
gerektiği, esasen Maliye ve Gümrük Bakanlığının 26 seri nolu Katma De-
ger Vergisi genel tebliği ile de uygulamaya bu yönde yön verildiği ge-
rekçesiyle terkin eden Vergi Mahkemesinin 1989/115 sayılı kararının
bozulması istenilmektedir.
3965 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 4.maddesinde hizmet; "teslim
ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler" şek-
linde tanımlanmış, kanunun 6.maddesinin (b) bendinde ise, işlemlerin
Türkiye'de yapılmasının, hizmetin Türkiye'de yapılmasını, değerlendi-
rilmesini veya hizmetten Türkiye'de faydalanılmasını (değerlendirme
Gelir Vergisi Kanununun 7.maddesine göre tayin olunur) ifade edeceği
hükme bağlanmıştır.
Öte yandan aynı kanunun 11.marddesinin 1-a bendinde, ihracat teslimle-
ri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler ile, yurt dışındaki müşteriler
için yapılan hizmetler ihracat istisnası kapsamında sayılmış, 12.mad-
denin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetlere ilişkin şart-
ları düzenleyen (a) bendinde, hizmetin yurt dışındaki bir müşteri için
yapılmış olması, (b) bendinde, hizmetten yurt dışında faydalanılması
koşullarına yer verilmiştir. Aynı maddenin 2 numaralı fıkrasında da,
müşteri tabirinin, ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dı-
şında olan alıcılar ile yurt içinde bulunan bir firmanın yurt dışında
kendi adına müstakilen faaliyet gösteren şubelerini ifade edeceği be-
lirtilmiş bulunmaktadır.
Katma Değer Vergisi Kanununun yukarda açıklanan hükümleriyle getirilen
genel kurula göre, hizmetin Türkiye'de yapılması, değerlendirilmesi
veya hizmetten Türkiye'de faydalanılması hallerinde vergi yükümlülüğü
meydana gelmekte, ihracat teslimlerine ilişkin hizmetler ile, yurt
dışındaki bir müşteri için yapılan ve yurt dışındaki bir müşteri için
yapılan ve yurt dışında faydalanılma sonucu doğuran hizmetlerin varlı-
ğı halinde ise vergi istisnası söz konusu olabilmektedir.
Görüldüğü gibi, Kanunun 12.maddesiyle getirilen istisna hükmü düzen-
lenirken sadece hizmetin yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış ol-
ması ile yetinilmemiş, hizmetten yurt dışında faydalanılması koşuluna
yer verilmiştir.
Vergi yükümlülüğü yönünden hizmetten Türkiye'de faydalanılma halini
öngören genel kural gözönünde tutulduğunda, 12.maddenin (b) bendi hük-
müyle münhasıran yurt dışında faydalanılmasını içeren daha özel bir
koşulun arandığı anlaşılmaktadır.
Buna göre, yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmakla beraber,
şayet hizmetten yurt dışında yararlanılmamış ise maddede öngörülen ko-
şul gerçekleşmiş sayılamayacaktır.
Yinelemek gerekirse, yurt dışındaki bir müşteri için yapılan hizmetten
müşteri yurt içinde yararlanabileceği gibi, hizmetten müşterinin doğ-
rudan doğruya yurt dışında yararlanması hali de söz konusudur.
Yukarıda değinildiği gibi, birinci halde vergi yükümlülüğü doğmakta,
ikinci halde ise (b) bendiyle öngörülen koşul gerçekleşmiş olmaktadır.
Hizmetin yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olması şartını geti-
ren (a) bendi hükmü yanısıra bu şekilde bir düzenlemeye gidilmesindeki
amacın, gerçek ve tüzel kişiler tarafından yurt dışındaki müşterilere
tamamen yurt dışında fayda sağlama şeklinde verilen temsilcilik, mü-
messillik, müşavirlik, mühendislik gibi hizmetlere yönelik bulunduğu
sonucuna varılmaktadır.
Şu hale göre, yurt dışındaki bir müşteri için yapılacak hizmetten yurt
dışındaki faydalanılma koşulunun gerçekleşip gerçekleşmediği hususunun
tayin ve tesbiti söz konusu istisna hükmünün uygulanması bakımından ö-
nem arz etmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, yükümlü şirketin yurt dışındaki müşteriler
için yaptığı yat kiralama mahiyetindeki hizmetlerden yurt içinde fay-
dalanıldığı ve bu haliyle kanunun 12.maddesinin 2-b bendiyle öngörülen
koşulun gerçekleşmediği anlaşılmakla, yükümlünün sözü edilen madde
hükmü uyarınca ihracat istisnasından yararlandırılması görüşüne dayalı
vergi mahkemesi kararında yasal isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davanın kabulüne Vergi Mahkemesi kararının bozul-
masına karar verildi.
(MT/ES)
|