|
1-) KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN MAL ALIMI VE SATIMI VE HİZMET İFASI
DOLAYISIYLA VERGİ (TEVKİFATI) KESİNTİSİ YAPMAK DURUMUNDA OLANLARIN SORUMLULUĞUNUN 11.1.1986 YILINDAN ÖNCEKİ DÖNEMLERE TEŞMİL EDİLEMİYECEĞİ HK.
2-) YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ YERİNE GETİRMEYEN VE KATMA DEĞER VERGİSİNİ ÖDEMEYEN
DİĞER ŞİRKET VE KİŞİLERİN BU FİİLLERİNE, YÜKÜMLÜNÜN İŞTİRAK ETTİĞİ VE-
YA ONLARLA İRTİBATLI OLDUĞU TESBİT VE İSPAT EDİLMEDİKÇE KAÇAKÇILIK CE-
ZALI VERGİ SALINMASININ HATALI OLDUĞU HK.
Uyuşmazlık; yükümlü tarafından yapılan ihracat nedeniyle ihraç konusu
malın alımı sırasında ödenen ve isteği üzerine avans olarak geri veri-
len katma değer vergisinin bir bölümünün haksız olarak geri verildiği-
nin inceleme raporuyla tesbit edildiğinden bahisle, salınan vergi ve
üç katı tutarında kaçakçılık cezasının kaldırılması istemiyle açılan
davayı reddeden Vergi Mahkemesi kararının bozulması isteminden ibaret-
tir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11.maddesinin 1.fıkrasının
(d) bendinde ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetlerin
ve yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetlerin vergiden müstes-
na olduğu, 2.fıkrasında bu istisnaların uygulanmasına ilişkin usul ve
esaslar ile istisnanın uygulanacağı asgari miktarları tesbite Maliye
ve Gümrük Bakanlığının yetkili olduğu, 32.maddesinde, bu kanunun 11.
maddesi uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fa
tura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisinden indiri-
leceği vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması hallerinde, indirileme-
yen katma değer vergisinin, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerin-
den hesaplanacak katma değer vergisinden indirileceği vergiye tabi iş-
lemlerin mevcut olmaması, veya hesaplanan verginin indirilecek vergi-
den az olması hallerinde, indirilemeyen katma değer vergisinin, Maliye
ve Gümrük Bakanlığınca tesbit edilecek esaslara göre, bu işlemleri ya-
panlara iade olunacağı kurala bağlanmıştır. İdarenin usul ve esasları
4 ve 5 genel seri numaralı tebliğlerde açıklanmış, Devlet Harcama Bel-
geleri Yönetmeliğinin 77.maddesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönet-
meliğin 1.maddesinin 2.fıkrasında ise, ihracat istisnası uygulanması
nedeniyle ihracatçılara yapılacak iadelerde, hak sahibince doğacak ver
gi iadesinin kendisinin veya ihraç edilen mal ve hizmeti üretenlerin
vergi borçlarına mahsubu talep edildiği takdirde, mahsup işlemi için,
inceleme raporu aranmayacağı belirtilmiş, işlemlerin süratle yerine ge
tirilmesini sağlamak amacıyla uygulamanın nasıl yapılacağını belirle-
yen Muhasebet Genel Müdürlüğü 409 M ve 413 seri Nolu Genel Tebliğlerde
de inceleme raporu aranmaksızın ödenecek tutar ve bu tutarı aşan iade-
nin nasıl yapılacağı açıklanmış bulunmaktadır.
Yükümlü şirketin yukarıda anılan 3065 sayılı Kanunun 12.maddesindeki
koşulları taşıyan ihracat teslimleri yaptığı ve ihraç ettiği emtiayı
yurt içinde 14 ayrı firmadan satın alarak katma değer vergilerini öde-
diği, ayrıca yükümlünün mal alışlarını yaptığı 14 firmanın da katma de
ğer vergisi beyannamelerini verdikleri vergi inceleme raporunda açıkca
belirtilmiş olup bu hususlar ihtilafsızdır. Ancak, yine aynı raporda
yükümlünün mal satın aldığı 14 firmadan sekizinin mal satın aldığı alt
firmalardan bazısının adresinde olmadığı, bazısının da katma değer ver
gisi beyannamesi vermediği belirlenmiş bulunmaktadır.
Türk Ticaret Kanununun 20.maddesinin ikinci fıkrasında sözü edilen
"Her Tacirin ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir işada-
mı gibi hareket etmesi lazımdır" hükmündeki "barisetli bir işadamı"
kıstasının uygulanabilmesi için, tacir için sözleşmeden veya kanundan
doğan bir borcun mevcudiyeti gerekir. Oysa olay tarihinde yürürlükte
bulunan vergi kanunları ile konuya ilişkin diğer mevzuatta, kişilerin
ticari ilişkide bulundukları kimselere ait vergi ödevlerinin yerine ge
tirilip getirilmediğini kontrol etme görevleri yoktur.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 128. ve 135.maddelerinde yoklamaya ve
incelemeye yetkililer gösterilmiş olup, bunlar arasında ticari ilişki-
de bulunan kişilerin birbirlerinin vergilendirmeye ilişkin işlemlerini
kontrol etmeye yetkili olduğuna dair herhangi bir hükme yer verilmemiş
tir.
Öte yandan, 1.1.1986'dan itibaren uygulamaya konulan 3239 sayılı Kanu-
nun 2.maddesinde yer alan "Mal alımı ve satımı ve hizmet ifası dolayı-
sıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatırmak zorunda olan-
ların bu yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde verginin ödenme
mesinden alım satıma taraf olanlar ile hizmetten yararlananlar, arala-
rında zımnen dahi olsa irtibat olduğu tesbit olunanlar müteselsilen so
rumludurlar" şeklindeki hüküm yürürlük tarihi itibariyle olayda uygu-
lanma olanağı bulunmamakta ayrıca, anlaşmazlığın cereyan tarzına naza-
ran, madde de öngörülen koşulların yükümlü şirket yönünden gerçekleşti
ği hususu da yeterli bir nedene ve tesbite dayanmamaktadır. Zira, alım
satımın son aşamasında taraf olanların vergi yükümlülüklerini yerine
getirdikleri sabit olduğu gibi, yükümlülüğünü yerine getirmeyen ve kat
ma değer vergisini ödemeyen diğer şirket veya kişilerin bu fiillerine
yükümlünün iştirak ettiği ya da onlarla irtibatlı olduğu yolunda bir
iddia ve tesbit mevcut değildir.
Bu durumda, 3065 sayılı Kanunun 11. 12 ve 32.maddeleri uyarınca ihra-
cat istisnasından yararlanmaya hak kazanan yükümlü şirkete, inceleme-
nin bir aydan fazla sürmesi nedeniyle avans olarak iade edilen katma
değer vergisinin kaçakçılık cezalı olarak istenmesinde kanuni isabet
görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, Vergi Mahkemesi kararının bozulmasına karar ve-
rildi.
(DAN-DER; SAYI:68-69)
BŞ/YÖ
|