Danıştay Dördüncü Daire 

İnceleme işyerinde yapılacak olup, işyerinin müsait olmaması, ........... işin terk edilmesi gibi nedenlerle incelemenin dairede yapılmak üzere defter ve belgelerin istenmesi, bu hususlar yerine getirilmeden defter ve belgelerin ibraz edilmediğinden söz edilerek re'sen tarh yapılamaz. Tebliğ edilen yazıya rağmen defter ve belgeleri ibraz etmeyen yükümlü adına inceleme raporuna dayanılarak re'sen takdir yoluyla salınan vergi ve kesilen kaçakçılık cezasını değişiklikle onayan Vergi Mahkemesi kararı temyizin konusunu oluşturmaktadır. Dosyadaki belgelerin incelenmesinden inceleme elemanınca yükümlünün işyeri adresinde işçisine tebliğ edilen bir yazıyla uyuşmazlıkla ilgili yıl defter ve belgelerinin incelenmek üzere ibrazı istenmiş olmasına karşın, yükümlüce bu istem yerine getirilmediğinden, işyerinde 4.12.1981 ve 30.12.1981tarihlerinde hasılat tesbiti ile ilgili olarak tutulan tutanaklardaki bilgilerden yararlanılarak yapılan inceleme sonucunda Vergi Usul Kanunu'nun 30/3. maddesinden hareketle re'sen matrah takdiri ve buna göre de cezalı tarhiyat yapılması yoluna gidildiği anlaşılmaktadır. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 30/3. maddesince bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin madde hükmünde sayılan diğer hallerin yanısıra vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmemesi hali de re'sen takdir nedeni olarak belirtilmiş ise de, .aynı kanunun 139. maddesinde, vergi incelemelerinin esas itibariyle incelemeye tabi olanın işyerinde yapılacağı, işyerinin müsait olmaması, ölüm, işin terk edilmesi gibi zaruri durumlarda incelemenin dairede yapılabileceği, bu takdirde incelemeye tabi olanın lüzumlu defter ve vesikalarım daireye getirmesinin kendisinden yazılı olarak isteneceği hükme bağlanmış olduğundan bu hüküm gereğine uyulmadan doğrudan yazı yazılarak incelenmek üzere istenilen' defter ve belgelerin ibraz edilmediği gerekçesiyle re'sen takdir sebebinin varlığından söz edilmesi mümkün değildir. Zira, defter ve belgeler belli bir nedene bağlı olarak isteneceğinden öncelikle istenme nedeni ile ilgili yasal gereklerin yerine getirilmesi zorunludur. Olayda da defter ve belgelerin incelemek üzere ibrazının istendiği açık olduğuna göre, inceleme elemanının öncelikle yukarıda değinilen yasa hükmü uyarınca işyerine gitmesi ve incelemeye başlama ile ilgili diğer gerekleri yerine getirmesi icabettiği halde bu hususları yerine getirmediği dosya içeriği ile sabittir. Her ne kadar, inceleme raporunda incelemenin dayanağı olarak 2.11.1983 günlü ve 01/2371 sayılı yetkili merci yazışma yer verilmiş ise de bu yazının içeriğinde yükümlünün yer alıp almadığı gibi böyle bir yazının idarenin iç işlemi mahiyetinde olduğunda kuşku yoktur. Ayrıca, yükümlüye tebliğ edilen yazıda, defter ve belgelerin ibraz edilmemesi halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 355 ile 358, 359, 360 ve 361. maddeleri gereğince işlem yapılacağı bildirilmiş olup, bu maddelerde yazılı müeyyidelerin hiçbirisi başlıbaşına aynı kanunun 30. maddesi uyarınca re'sen takdir sebebini oluşturmamaktadır. Nitekim, Vergi Usul Kanunu'nun anılan 139. maddesinin son paragrafında yer alan, incelemenin dairede yapılması halinde istenilen defter ve vesikaların belli zamanda mazeretsiz olarak getirmeyenlerin, bunları ibraz etmemiş sayılacakları yolundaki hükmü, bütün bu açıklamalar çerçevesinde olayda re'sen takdir nedeninin bulunmadığım ortaya koymaktadır. Bu durumda, takdirin dayanaksız olmaması nedeniyle salınan verginin aynen, kesilen kaçakçılık cezasının kusura çevrilerek değişiklikle onanmasına dair Mahkeme kararında isabet bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle, Vergi Dairesi Müdürlüğü temyiz isteminin reddine, yükümlü temyiz isteminin kabulüyle .............. Mahkemesi kararının bozularak cezalı tarhiyatın terkinine, oyçokluğuyla karar verildi.