|
TAKDİR EDİLEN MATRAHIN YERİNDE OLUP OLMADIĞININ VERGİ MAHKEMESİNCE ARAŞTIRILMASI GEREKTİĞİ HK.
Temyiz Eden : ... Petrol Ürünleri Nakliye Taahhüt Ticaret Limited Şirketi
Vekili : Av. ...
Karşı Taraf : Mithatpaşa Vergi Dairesi Müdürlüğü/ANKARA
İstemin Özeti : Petrol ürünleri ticaretiyle uğraşan davacı kurumun defter ve belgelerinin incelemeye elverişli olmaması nedeniyle 1999 yılı için takdir komisyonu kararına dayanılarak re'sen kurumlar vergisi salınıp, fon payı hesaplanmış, bu vergi ve fon payı ile aslı aranmayan geçici vergi için vergi ziyaı cezası kesilmiştir. Ankara 5. Vergi Mahkemesi 29.12.2003 günlü ve E:2003/734, K:2003/1035 sayılı kararıyla; davacı kurumun ilgili yıl defter ve belgelerinin ıslak, pis kokulu ve okunamayacak durumda incelemeye verildiği, zayi belgesi almak için yapılan başvuruların ise Asliye Hukuk Mahkemesince, su baskınının bilinçli olarak yapıldığı gerekçesiyle reddedildiği, bu nedenle, takdir komisyonunca takdir edilen matrah üzerinden yapılan tarhiyatın yerinde olduğu, davacı kurumun 4811 sayılı Kanundan yararlanarak matrah artırımında bulunduğu iddiasının ise aynı Kanunun 14 üncü maddesi gereği yerinde görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Davacı kurum, ilgili yıl için matrah artırımında bulunulduğundan ayrıca tarhiyat yapılamayacağını ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir.
Savunmanın Özeti : Temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.
Tetkik Hakimi Mustafa Bahtiyar'ın Düşüncesi : Davacı kurumun ilgili yıl defter ve belgelerini bilinçli olarak incelenemeyecek hale getirmiş olması nedeniyle olayda re'sen takdir nedeni mevcuttur. Ancak takdir komisyonunca matrah takdir edilirken hiçbir inceleme ve araştırma yapılmadan, soyut ifadelerle matrah edilerek, Vergi Usul Kanunu'nun 31/8 inci maddesine aykırı davranılmıştır. Varsayıma dayalı olarak yapılan tarhiyata ilişkin davanın reddine yönelik mahkeme kararının bu nedenle bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı A.Kemal Terlemezoğlu'nun Düşüncesi : İdare ve vergi mahkemelerince verilen kararların temyizen incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen nedenlerin bulunması gerekmektedir.
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığı gibi vergi inceleme elemanınca, yükümlü işletmeye ait defter ve belgelerin fiziki koşulları (ıslak, nemli, pis kokulu, okunamayacak durumda olması), doğruluğunu araştırmaya ve tespit etmeye elverişli olmadığının belirlendiği, Adli Yargı yerlerince yükümlü şirketin zayi belgesi verilmesi isteminin reddedildiği, zayi belgesi alınmadığından maddi delillerin yok edildiğinin kabulü gerektiği dolayısıyla vergi matrahının tayin ve tespitinde kayıt ve vesikalara bağlı kalınmasının mümkün bulunmadığı anlaşıldığından istemin reddi ile temyiz edilen Mahkeme kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dördüncü Dairesince gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, defter ve belgelerin incelemeye elverişli olmayan davacı kurum adına takdir komisyonu kararına dayanılarak yapılan tarhiyata ilişkindir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 30 uncu maddesinde, re'sen vergi tarhı, "vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasıdır." şeklinde tanımlanmış olup, maddenin 4 numaralı bendinde, defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikalar, vergi matrahının doğru ve kesin olarak tesbitine imkan vermiyecek derecede noksan, usulsüz ve karışık olması dolayısiyle ihticaca salih bulunmaması hali re'sen takdir nedeni olarak sayılmıştır.
Davacı kurum defter ve belgelerini incelemeye ibraz etmiş ancak inceleme elemanınca defter ve belgelerin inceleme yapılamayacak şekilde ıslak, pis kokulu ve okunamayacak halde oldukları tespit edilip, matrahın takdir komisyonunca takdiri gerektiği belirtilmiştir. Davacı su baskını nedeniyle defter ve belgelerin okunamayacak hale geldiğini ileri sürmekte ise de, Polatlı ve Gebze Asliye Hukuk Mahkemelerince, su baskınlarının kasıtlı olduğu gerekçesiyle zayi belgesi verilmesi talepleri reddedilmiştir. Bu durumda dönem matrahının takdiri için takdir komisyonuna başvurulması yerindedir.
Vergi hukukumuzda gerçek gelirin vergilendirilmesi temel olup, Vergi Usul Kanunu'nun 134 üncü maddesinde vergi
incelemesinden maksadın, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. Yine aynı Kanunun 31/8 inci maddesinde takdir komisyonu kararlarında takdirin müstenidatının ve takdir hakkında izahatın bulunacağı belirtilmiştir. Tarhiyatın dayanağı olan takdir komisyonu kararında böyle bir müstenidat ve açıklamaya yer verilmemiştir.
Bu durumda, takdir edilen matrahın yerinde olup olmadığının vergi mahkemesince araştırılması gerekmektedir.
Akaryakıt bayiliği yapan davacı kurumun ilgili yıldaki alış ve satış tutarları bilinmektedir. İlgili kuruluşlardan sektördeki gerçek karlılık oranı araştırılarak, gerekirse bilirkişi incelemesi yoluyla, takdir edilen matrahın irdelenmesi gerekmektedir. Bu nedenle, takdir edilen matrahın gerçeğe uygun olup olmadığı araştırılmadan davanın reddi yolunda verilen mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, Ankara 5. Vergi Mahkemesinin 29.12.2003 günlü ve E:2003/734, K:2003/1035 sayılı kararının bozulmasına 13.10.2004 gününde esasta oybirliği, gerekçede oyçokluğuyla karar verildi.
AZLIK OYU
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinde hangi hallerde matrahın re'sen takdir edileceği, 31 nci maddesinin 8 inci bendinde de, takdir kararlarında takdirin müstenidatı ve takdir hakkında izahatın bulunması gerektiği belirtilmiştir.
Olayda, davacı kurumun ilgili yıl defter ve belgelerini incelenemiyecek hale getirmiş olması nedeniyle re'sen takdir nedeni bulunmakta ise de, matrahın tesbiti ile ilgili her türlü inceleme ve araştırma yetkisi bulunan matrah takdir komisyonunca beyanın dışında gelir elde edildiği somut bilgi ve belgelerle saptanmadan yapılan işin nevi, mevkii, faaliyet süresi, emsal iş yerlerinin beyan durumu gibi soyut ve genel ifadelerle matrah takdir edilmiştir. Dayanaktan yoksun takdir komisyonu kararına dayalı tarhiyatta isabet görülmediğinden mahkeme kararının bu nedenle bozulması gerektiği görüşü ile karara gerekçe yönünden katılmıyoruz.
YÖ/ÖEK
|