|
TAKDİR KOMİSYONUNCA YETERLİ ARAŞTIRMA VE TESPİT YAPILMADAN,YÜKÜMLÜNÜN
DEFTER VE BELGELERİ İNCELENMEDEN TAKDİRİN HANGİ AMAÇLA YAPILDIĞI GÖZE-
TİLMEDEN GENEL VE SOYUT İFADELERLE TAKDİR EDİLEN MATRAH ÜZERİNDEN YA-
PILAN TARHİYATTA İSABET BULUNMADIĞI HK.
Yükümlü şirketin 1988 Ağustos döneminde ... adlı kişiden aldığı 4 adet
faturanın içeriği itibarıyla yanıltıcı belge niteliğinde olduğundan
bahisle takdir komisyonu kararına dayanılarak kaçakçılık cezalı katma
değer vergisi ve dahili tevkifat salınmıştır. İstanbul 1.Vergi Mahke-
mesi 15.9.1995 gün ve 1995/1901 sayılı kararıyla; sahte fatura temin
edilmek suretiyle kayıtlara gider olarak intikal ettirilen 86.505.637
lira tutarındaki emtia için indirilen katma değer vergisinin 10.379.
679 lira olduğu halde, takdir komisyonunca kabul edilmeyen gider top-
lamının 13.000.000 lira bu giderler için indirimi kabul edilmeyen kat-
ma değer vergisinin ise 1.560.00 lira olduğu şirket adına aslında
(10.378.679.-4.885.066)=5.493.613 lira tarhedilmesi gerekirken takdir
komisyonu kararına göre bu miktarın altında 1.560.000 lira katma değer
vergisi tarhiyatı yapıldığı gerekçesiyle tarhedilen katma değer vergi-
si tarhiyatı yapıldığı gerekçesiyle tarhedilen katma değer vergisi ve
buna bağlı kaçakçılık cezası ile dahili tevkifat üzerinden kesilen ka-
çakçılık cezasını onamış, tarh edilen dahili tevkifatı ise kurumlar
vergisi beyannamesinin verilme zamanının geçmiş olması, dahili tevki-
fatının mahsup olanağının kalmamış olduğu gerekçesiyle kaldırmıştır.
Yükümlü şirket tarafından indirilecek katma değer vergisinin defter ve
belgelerin incelenmesi ile tesbit edilebileceği, inceleme yapılmadan
takdir komisyonu kararına göre indirimi kabul edilmeyen katma değer
vergisinin belirlenemeyeceği ileri sürülerek mahkeme kararının bozul-
masını istenmektedir.
Uyuşmazlık, 1988 Ağustos döneminde Dörtyol (Hatay) Vergi Dairesi mü-
kellefi olan ... isimli kişi tarafından yükümlü şirket adına düzenle-
nen dört adet faturanın içeriği itibarıyla yanıltıcı belge olduğu ile-
ri sürülerek takdir komisyonu kararına istinaden salınan kaçakçılık
cezalı katma değer vergisi ve dahili tevkifatdan doğmuştur.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30.maddesinde resen vergi tarhı; ver-
gi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya ka-
nuni ölçülere göre saptanmasına olanak bulunmayan hallerde takdir ko-
misyonlarınca veya inceleme yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş ra-
porlarda belirtilen matrah veya matrah farkı üzerinden vergi tarhedil-
mesi şeklinde tanımlanmıştır. Bör olayda sadece resen takdir yoluna
başvurulması için gerekli koşulların gerçekleşmiş olması, takdir olu-
nan matrahın hukuka uygunluğunu kabule yeterli değildir. Bu nedenle
Vergi Usul Kanununun takdir kararlarında bulunması gereken bilgileri
düzenleyen 31/8.maddesinde takdirin dayanakları ve yapılan takdir hak-
kındaki açıklamaların takdir komisyonu kararlarında yer alması öngö-
rülmüştür. Aynı Yasanın 74. ve 75.maddelerinde matrah takdiri yapmakla
görevli takdir komisyonlarına bu görevleri dolayısıyla anılan yasada
yazalı vergi inceleme yetkisi tanınmıştır.
Öte yandan 213 sayılı Yasanın 134.maddesinde vergi incelenmesinden
maksadın ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit
etmek ve sağlamak olduğu, 141.maddesinde ise inceleme esnasında lüzum
görülen hallerde vergilendirme ile ilgili olaylar ve hesap durumları-
nın ayrıca tutanak ile tespit edileceği, ilgililerin itiraz ve mülaha-
zaları varsa bunların da tutanağa geçirileceği, bu suretle düzenlenen
tutanakların birer suretinin yükümlüye verileceği hükmü yer almıştır.
Yukarıdaki hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden yeterli bir vergi
incelemesinin yapılmış olduğundan söz edebilmek için, vergileme ile
ilgili olaylar ve hesap durumlarının inandırıcı biçimde araştırılması,
eleştirilecek hususlarla ilgili saptamaların sağlıklı yapılması ve
saptanan hususların isabetli bir biçimde değerlendirilmesi gerekmekte-
dir. Bununla birlikte takdir komisyonunca veya inceleme elemanınca be-
lirlenen matrah veya matrah farkı ile ilgili tespitler takdir komisyo-
nu kararlarında veya incelme raporlarında açıkça belirtilmesiyle vergi
yükümlüsünün hangi nedenle resen tarh ile muhatap tutulduğunu bilmesi-
ne ve anlamasına olanak sağlanmış olacaktır.
Dosyanın incelenmesinden, Dörtyol (Hatay) Vergi Dairesi Mükelleflerin-
den ...'in 1988 yılı defter ve belgelerinin incelenmesi neticesinde bu
kişinin içeriği itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği sonucuna ula-
şıldığı, 1988 yılında düzenlediği faturaların gerçek fatura olarak
dikkate alınmaması için fatura düzenlenen firmaların bağlı olduğu ver-
gi dairelerine yazı yazıldığı, bu firmaların 1988 yılı hesaplarının
incelenmesinin istendiği, bu kişinin 1988 Ağustos döneminde yükümlü
şirkete toplam 86.505.637 lira mal bedeli ve 10.378.679 lira katma
değer vergisi olmak üzere 4 adet fatura düzenlediği, İstanbul Defter-
darlığınca yükümlü şirketle ilgili inceleme için görevlendirilen vergi
kontrol memurunun, iş yükünün yoğunluğunu, resen takdire konu verile-
rin belli ve kesin olması, iş akışının hızlandırılmasını gerekçe gös-
tererek vergi matrahının takdir komisyonunca resen takdir edilmesinin
uygun olacağını defterdarlığa bildirdiği bunun üzerine olayın takdire
sevkedildiği ve takdir komisyonunca hiçbir araştırma ve inceleme ya-
pılmadan, genel ifadelerle 13 milyon lira matrah takdir edildiği, bu
matrah üzerinden kaçakçılık cezalı katma değer vergisi ve dahili tev-
kifat tarhedildiği anlaşılmaktadır.
Olayda 213 sayılı Yasanın yukarıda anılan maddeleri ile idareye tanı-
nan geniş yetkiler kullanılmadan, yükümlünün defter ve belgeleri ince-
lenmeden, emtia alım-satımına taraf olan kişilerin ifadelerine başvu-
rulmadan düzenlenen faturaların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını tespit
etmeye olanak yoktur. Kaldı ki tarhiyatın dayanağı olan takdir komis-
yonu kararında da yükümlünün içeriği itibarıyla yanıltıcı belge kul-
landığı ve tarhiyatın indirimi kabul edilmeyen katma değer vergisi ile
ilgili olduğuna dair herhangi bir tesbit ve bilgi bulunmamaktadır. Öte
yandan ... tarafından yükümlü adına düzenlenen ve sahte olduğu ileri
sürülen fatura tutarı ile (86.505.637.-) lira takdir komisyonunca tak-
dir edilen matrah (13.000.000.-) lira arasındaki çelişkili miktarlar
da tarhiyatın yeterli ve inandırıcı bir araştırma ve incelemeye dayan-
madan yapıldığını açıkça göstermekte olup, 3065 sayılı Yasanın 29. ve
34.maddelerine göre indirilecek katma değer vergisinin ve bunun sonu-
cunda varsa ödenecek verginin tespit edilmesi ilgili dönem defter ve
belgelerin incelenmesi ile mümkündür.
Bu durumda yükümlünün içeriği itibarıyla yanıltıcı belge kullandığı
hususunda takdir komisyonunca yeterli araştırma ve tespit yapılmadan
yükümlünün defter ve belgeleri incelenmeden, takdirin hangi amaçla ya-
pıldığı gözetilmeden genel ve soyut ifadelere istinaden takdir edilen
matrah üzerinden yapılan cezalı tarhiyatın terkin edilmesi gerekirken,
aksi yönde verilen mahkeme kararında yasal isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne, Vergi Mahkemesi kara-
rının bozulmasına karar verildi.
(MT/ES)
|