|
YEM ÜRETİMİNDE, SALT KULLANILAN ENERJİDEN HAREKETLE DOĞRU BİR RANDIMAN
HESABININ YAPILAMAYACAĞI HK.
Tavuk, yumurta ile yem imal ve satışı ile uğraşan davacı şirketin he-
saplarının incelenmesi sonucu 1992 takvim yılına ilişkin olarak salı-
nan kurumlar vergisi ile kesilen kaçakçılık cezasına karşı açılan da-
vayı; inceleme elemanınca, Lohman ISL ırkı tavuklarla yumurta üretimi
yapan şirketin tanıtım broşürleri ile tavuk hastalıkları ve aşılama
enstitüsünden elde edilen bilgiler ışığında söz konusu tavukların ...
haftada ... yumurta yumurtlayacaklarından harkeketle işletmede yapılan
fiili tespitler ve şirket yetkilisinin ifadesi de dikkate alınarak
anılan dönemde ... adetten fazla yumurta üretilip satılabileceği tes-
pit edildiği halde şirket lehine olarak hesaplamada bu miktarın esas
alındığı, davacı şirketin üretilmesi gereken yumurta adedi ve fireye
yönelik iddiaları karşısında yapılan ara kararı üzerine ... Üniversi-
tesi Ziraat Fakültesi Zooteknik Bölümü Başkanlığından verilen cevapta,
... tavukların ... haftada ... adet yumurta verebileceğinin ve bulun-
dukları ortamın elverişli olmaması halinde %15 fire olabileceğinin
bildirildiği, bu fire ile ... Ticaret Odasının yazısında belirtilen
%5-7 fire oranı dikkate alındığında bir tavuğun ... haftada ... adet
yumurtadan daha fazla yumurta verebileceğinin anlaşıldığı, bu durumda
son teknolojinin kullanıldığı ve gerekli elemanların çalıştırıldığı
bir tavukçuluk işletmesinde elde edilmesi gereken yumurta adedine göre
bulunan matrah farkında isabetsizlik görülmediği, öte yandan tüketilen
elektrik miktarından hareketle üretilmesi gereken yem miktarı şirket
yetkililerinin ifadeleri de nazara alınarak tespit edilmiş olup hesap-
lanan kayıt dışı hasılatın aksinin geçerli bilgi ve belgelerle kanıt-
lanamadığı, yine inceleme elemanınca işletmeyle ilgili olmayan, başka
kurumlara ait olan harcamalar ile özel ihtiyaçlarda kullanılan araçla-
ra ait yakıt giderleri ve amortismana tabi olması gerekirken doğrudan
gider yazılan ödemelerle ilgili matrah farklarının işletmeye ait gi-
derler olduğu iddia ve ispat edilemediğinden yapılan tarhiyatın vergi
aslına ilişkin kısmının yerinde olduğu, kaçakçılık cezasının ise, mat-
rah farkının randıman ve şirkete ait defter ve belgelerdeki kayıtlar
ile mükellef beyanlarından tespit edildiğinden kusur cezasına çevril-
mesi icabettiği gerekçesiyle kısmen kabul ederek kurumlar vergisi tar-
hiyatını kusur cezalı olarak tadil eden Manisa Vergi Mahkemesinin
18.3.1996 gün ve 1996/191 sayılı kararının; yükümlü şirket tarafından,
Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zooteknik Ana Bilim Dalın-
dan alınan raporda 12 ay-52 haftada 240 adet yumurta üretileceğinin
belirtildiği, hesap döneminin 56 hafta değil 52 hafta olduğu, ülkemiz
koşullarında bu üretimin sağlanamadığı, vergi dairesi müdürlüğünde;
kesilen kaçakçılık cezasının yerinde olduğu ileri sürülerek bozulması
istemleridir.
Temyize konu vergi mahkemesi kararının işletmeyle ilgili olma-
yan ... liralık harcama, başka kurumlara ait ... liralık fatura, özel
ihtiyaçlarda kullanılan araçlara ait ... liralık benzin gideri ve a-
mortismana tabi olması gereken bir takım yapılan iş için ödenen ve
doğrudan gider yazılan ... liralık harcama ile inceleme sonucu 56 haf-
tada 247 adet yumurta elde edilmesi gerektiğinden hareketle bulunan
matrah farkına ilişkin hüküm fıkraları aynı gerekçe ve nedenlerle Dai-
remizce de uygun görülmüş olup, temyiz dilekçelerinde ileri sürülen
iddialar anılan hüküm fıkralarının bozulmasını sağlayacak durumda gö-
rülmemiştir.
Elektrik tüketiminden hareketle bulunan üretilmesi gereken yem
miktarına gelince;
Olayda, inceleme elemanınca davacı şirketin işyerinde ... ve
... tarihlerinde yapılan fiili üretimde harcandığı tesbit edilen e-
lektrik enerjisi baz alınmak suretiyle randıman hesaplaması yapılmış-
tır. İmalatta kullanılan enerjiye göre yapılan randıman hesabını, kul-
lanılan temel girdi maddelerinin doğrulayıp doğrulamadığı üzerinde du-
rulmamıştır.
Yem üretiminde diğer temel girdi maddelerine göre randıman he-
saplaması yapılmadan, salt kullanılan enerjiden hareketle doğru bir
randıman hesaplaması ve gerçek bir matrah saptanması olanaksız bulun-
duğundan, elektrik enerjisinden hareketle belirlenen matrah farkı üze-
rinden yapılan tarhiyatta yasal isabet görülmemiştir.
Öte yendan, dosyanın incelenmesinden olayda, yıl sonu stok de-
ğerleme farkı, faturasız yarka satışları, faturasız canlı tavuk satış-
ları, kayıtlara intikal ettiği halde kurumlar vergisi beyannamesine
intikal etmeyen hasılat ve faturasız canlı etlik piliç satışı nedeniy-
le yapılan kaçakçılık cezalı kurumlar vergisi tarhiyatı vergi mahkeme-
since herhangi bir gerekçeye dayanılmaksızın kusur cezalı olarak onan-
dığı anlaşıldığından gerekçe yazılmadan kurumlar vergisi ile buna bağ-
lı olarak kesilen kaçakçılık cezasının kusur cezasına tahvili suretiy-
le onanmasına karar verilmesinde de usul hükümlerine uyarlık bulunma-
maktadır.
Açıklanan nedenlerle elektrik tüketiminden hareketle bulunan ü-
retilmesi gereken yem miktarına dayalı matrah kalemine ilişkin yükümlü
temyiz isteminin oyçokluğuyla, yıl sonu stok değerleme farkı, fatura-
sız yarka, canlı tavuk ve etlik piliç satışları ve kayıtlara intikal
ettiği halde kurumlar vergisine dahil edilmeyen hasılat nedeniyle sa-
lınan kaçakçılık cezalı kurumlar vergisinin gerekçe gösterilmeden ku-
sur cezalı olarak onanmasına yönelik yükümlü temyiz isteminin ise oy-
birliğiyle kabulüne, ... Vergi Mahkemesinin ... gün ve 1996/191 sayılı
kararının sözü edilen hüküm fıkralarının bozulmasına, uyuşmazlığa konu
dönemde üretilmesi gereken yumurta miktarından hareketle bulunan mat-
rah kalemine ilişkin yükümlü temyiz isteminin oyçokluğuyla, vergi dai-
resi müdürlüğü temyiz isteminin ise oybirliğiyle reddine, karar veril-
di.
A Y R I Ş I K O Y
X-193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 2. maddesinde gerçek geli-
rin vergilendirileceğinin benimsenmiş olması ve 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun 134. maddesinde de vergi incelemesinden maksadın, ödenmesi
gereken vergilerin doğruluğunun araştırılması, tesbit edilmesi ve sağ-
lanması olduğunun düzenlenmiş bulunması karşısında; matrahın re'sen
takdir yolu ile oluşturulması gereken hallerde dahi gerçek gelire en
yakın geliri araştırmaya ve tesbite yönelmek zorunludur. Açıklanan ne-
denlerle gerçek gelire ya da ona en yakın gelire ulaşmak yönünde, hu-
kuken geçerli biçim ve içerikte yapılmış tesbitler bulunmadıkça; gelir
elde edildiğine ilişkin karine, yorum, kıyas, kanaat ve çok değişik
etkiler altında kalınarak verilmesi muhtemel bir takım ifadeler daya-
nak alınarak vergi salınması, elde edildiği tesbit edilmiş bir gelir
yerine, elde edildiği varsayılmış bir geliri vergilendirmek olacağın-
dan, hukuken kabul edilemez.
Uyuşmazlık konusu olayda yapılmış olan tesbitler de bir kısım
karinelere dayanmakta olduğundan yapılan vergilemenin hukuka uygun
bulunduğu söylenemez.
Açıklanan sebeplerle temyiz isteminin kabulüne ve mahkeme kara-
rının öteki matrah farkları yönünden de bozulmasına karar verilmesi
gerektiği görüşü ile kararın yükümlü temyiz isteminin reddine ilişkin
kısımlarına katılmıyoruz.
A Y R I Ş I K O Y
XX-Davacı şirketin hammadde girişlerinin sağlıklı olmaması ne-
deniyle, tüketilen elektrik miktarından hareketle üretilen yem mikta-
rının saptanması sırasında fabrikada fiilen gerçekleştirilen üretim
durumunun üretim dışı kullanılan elektrik miktarının, tatil ve bayram
günlerinin ve şirket yetkililerinin bu konulardaki beyanlarının dikka-
te alındığı, böylece temel üretim girdisi olan hammadde miktarlarından
hareketle randıman incelemesi yapılmasına olanak bulunmaması karşısın-
da fiili üretim verilerine göre kayıt dışı hasılatın hesaplanması yo-
luna gidildiği anlaşıldığından bu matrah kalemi hakkındaki mahkeme ka-
rarında da isabetsizlik görülmediğinden, Dairemizin bu hususa ilişkin
bozma kararına katılmıyoruz.
(MT/ES)
|