|
İŞLEMLERİN BİLGİSAYARLA TUTULAN MUHASEBE FİŞLERİNE KAYDININ, BU FİŞLER
YEVMİYE DEFTERİNDE BULUNMASI GEREKEN TÜM BİLGİLERİ İÇERSE DE YEVMİYE
DEFTERİ TUTMA ZORUNLULUĞUNU KALDIRMAYACAĞI VE YEVMİYE DEFTERİNE KAYDE-
DİLMEYENE ALIŞ BELGELERİNDE YAZILI KATMA DEĞER VERGİSİNİN İNDİRİM KONU
SU YAPILAMAYACAĞI HK.
Yıllara yaygın inşaat işiyle uğraşan yükümlünün işlemleri, katma değer
vergisi yönünden incelenmiştir. İnceleme sırasında, yevmiye defterinin
1.1.1986 günlü açılış kaydından sonra hiç işlenmediği, envanter defte-
rine 31.12.1986 günlü bilançonun kaydedildiği, defteri kebirin kayıt
görmediği ancak, günlük kasa defterine 1.1.1986-27.10.1986 günleri ara
sındaki kasa ile ilgili işlemlerin kaydedildiği saptanmıştır.
Bu saptama uyarınca ve yapılan hesap incelemesi sonuçlarına göre dava-
cı adına 1986 yılının Temmuz ayı için kaçakçılık cezalı katma değer
vergisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen vergi mahkemesi tarhiyatı kal-
dırmış, verilen karar vergi dairesi müdürlüğü tarafından temyiz edil-
miştir.
Danıştay Yedinci dairesi temyiz başvurusunu sonuçlandıran K:1993/2003
sayılı kararında; Vergi Usul Kanununun 152.maddesinde bilanço esasında
yükümlülerin, yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri ve gün-
lük kasa defteri tutmalarının öngörüldüğü, aynı Yasanın Mükerrer 185.
maddesinde günlük kasa defterinin işletmenin kasa ile ilgili işlemleri
nin günü gününe yazıldığı bir defter olarak tanımlandığı, 3065 sayılı
Yasanın "Kayıt Düzeni" başlıklı 54.maddesinde; katma değer vergisi mü-
kelleflerinin tutulması zorunlu defter kayıtlarını, bu verginin hesap
ve denetimine olanak verecek biçimde düzenlemelerinin öngörüldüğü ve
buna ilişkin asgari koşulların belirtildiği, davacının, indirim konusu
yapılan vergileri, Vergi Usul Kanununun 182.maddesinde belirtilen def-
terlerden sadece kasa defterine kaydettiği, diğer defterlerde bu yolda
kayıt yapmadığının anlaşıldığı kasa defterinin, 3065 sayılı Yasanın
54.maddesinde kayıt düzeni için öngörülen bilgileri içeren nitelikte
bir defter olmadığı, sadece kasa defterine yapılan kaydın yeterli görü
lerek tarhiyatın kaldırılmasında hukuksal isabet bulunmadığı, 3065 sa-
yılı Yasanın 34.maddesinin 2.fıkrasının tanıdığı yetkiye dayanılarak
yürürlüğe konulan 15, 22, 24 ve 25 sayılı Genel Tebliğlerde yapılan
açıklamalardan, 3065 sayılı Yasanın 20.maddesinin döndüncü fıkrası ve
23.maddesindeki durumlar dışında belgelerde ayrıca gösterilmeyen vergi
nin indirilemeyeceği sonucuna varıldığı gerekçesiyle vergi mahkemesi
kararını bozmuştur.
Bozma kararına uymayan Ankara 6.Vergi Mahkemesi; 3065 sayılı Yasanın
indirime ilişkin düzenlemeyi içeren 34.maddesinde ödenen katma değer
vergisinin belgelerde gösterilmek dışında bu belgelerin yasal defterle
re kaydını öngören kuralının amacının, ödenen verginin belgelendirilme
si olduğu, inceleme raporu ve eki tutanaktan davacının bu işlemleri ka
sa defterine kaydetmekle beraber yevmiye defterine işlemediği ancak,
yıl içindeki tüm işlemlerini bilgisayarla tutulan muhasebe fişlerine
yazdığı ve bilançosunu buna göre saptadığının anlaşıldığı, raporda bu
muhasebe işlemleri ve dayanaklarının tersine bir saptama yapılmadığı
ve ödenen ve tahsil olunan katma değer vergilerinin de açık bir şekil-
de saptanabildiği, yevmiye defterine kayıt yapılmamış olmasının, dönem
içende ödenen verginin mahsubunu engelleyici nitelik taşımadığı, bilgi
sayarla muhasebe tutan yükümlünün işlemlerini belgelendirdiği, öte yan
dan, katma değer vergisi ayrıca gösterilmemekle birlikte bu vergi da-
hil edilerek fatura edilen mal ve hizmetlerin işletmenin ihtiyacı için
parekende olarak mı yoksa toptan alınan mal ve hizmetler mi olduğu yö-
nünden bir tesbit yapılmadığı, davacının bu gibi mal ve hizmetler nede
niyle katma değer vergisi ödediğinin ihtilafsız olduğu, vergi oranları
uygulanarak da ödenen vergi miktarı saptanabildiğine göre hesaplanan
vergiden mahsupedileceği gerekçesiyle ilk kararında direnmiştir.
Yıllara yaygın inşaat işi yapan yükümlü adına, alış belgelerine göre
yüklendiği katma değer vergisini, bu belgeleri yasal defterlerine kay-
detmemiş olması nedeniyle indirim konusu yapamayacağı ve alış belgele-
rinde ayrıca gösterilmeyen katma değer vergisinin, hesaplanan vergiden
indiremeyeceği görüşüyle salınan katma değer vergisi ve kesilen ceza-
nın kaldırılması yolundaki vergi mahkemesi ısrar kararı temyiz edilmiş
tir.
Kurulumuzun E:1994/280 sayılı dosyasında bulunan vergi inceleme raporu
na ek tutanakta yükümlünün, 1986 yılına ilişkin işlemlerini bilgisayar
la tutulan muhasebe fişlerine dayanarak yürüttüğü, yevmiye defterinin
yıl başı açılış onayından sonra hiç işlenmediği, sadece günlük kasa
defterinin işlendiği, yıllık bilançonun bilgisayarla tutulan muhasebe
fişlerine dayanılarak çıkarıldığı saptanmış ve işyerinde 14.11.1986 gü
nünde yapılan arama sırasında söz konusu tüm defter ve belgeler incele
me elemanları tarafından alınmıştır.
Taraflar arasındaki uyuşmazlığın bir bölümünü oluşturan ve katma değer
vergisi dahil edilmiş bedel içeren alış belgelerine göre yüklenilen
katma değer vergisinin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı yönündeki
tartışmanın, bu belgelerin de yasal defterlere kaydedilmemiş olması ne
deniyle bilgisayarla tutulan muhasabe fişlerine göre yürütülen işlemle
rin ayrıca yevmiye defterine kaydı gerekip gerekmediğine ilişkin değer
lendinmeden sonra yapılması gerekmektedir.
Katma Değer Vergisi Kanununun "Vergi İndirimi" başlığını taşıyan (1)
işaretli fıkrasında yükümlülerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üze-
rinden hesaplanan katma değer vergisinden, tersine düzenleme bulunma-
dıkça kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplana-
rak, düzenlenen fatura ve benzeri belgelerde gösterilen katma değer
vergisini indirebilecekleri öngörülmüştür.
İndirimin koşulları ise aynı Yasanın 34.maddesinde düzenlenmiştir. Mad
denin (1) işaretli fıkrasında, yurt içinden sağlanan veya ithal olunan
mal ve hizmetlere ait katma değer vergisinin, alış faturası veya benze
ri belgelerde ayrıca gösterilmek ve bu belgeler yasal defterlere kayde
dilmek koşuluyla indirilebileceği kurala bağlanmıştır. Bu maddenin (2)
işaretli fıkrasında ise fatura ve benzeri belgelerde ayrıca gösterilme
sine gerek görülmeyen işlemlerde vergi indiriminin nasıl belgelendiri-
leceğinin Maliye Bakanlığınca saptanması kabul edilmiştir.
Yasanın, 29 ve 34.maddelerinin değinilen kuralları karşısında, yükleni
len katma değer vergisinin indirim konusu yapılabilmesi için 34.madde-
nin (2) işaretli fıkrası ile tanınan tesbit yetkisi uyarınca Maliye Ba
kanlığı tarafından yapılan yönetsel düzenlemenin kapsadığı durumlar dı
şında indirime konu verginin fatura ve benzeri belgelerde hem ayrıca
gösterilmesi ve hem de alış belgelerinin yasal defterlere kaydedilmiş
olmasının zorunlu olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Alış faturası ve benzeri belgelerin yasal defterlere kaydedilmiş olma-
sı koşulu; kaydı zorunlu belgelerin, yükümlülerin tutulması zorunlu
defterlerine kayıt düzenine uyularak yazılmış olmasını ifade etmekte-
dir.
Davacının bilanço esasına göre defter tuttuğu tartışmasızdır. Uyuşmaz-
lığa yol açan tartışma ise onaylanmış yevmiye defterine arama gününe
değin hiç işlem kaydedilmemiş olmasıdır. Her ne kadar 1.1.1986 gününde
yürürlüğe giren 3239 sayılı Yasanın 16.maddesi ile değişen Vergi Usul
Kanununun 183.maddesinin ikinci fıkrasında, dileyen yükümlülerin hare-
ketli yapraklı yevmiye defteri tutmalarına olanak tanınmış ve bu deği-
şikliğe ilişkin gerekçede, modern vergiciliğin gereği olarak yükümlüle
rin otomasyon uygulamasına özendirilmesinin amaçlandığı belirtilmişse
de, otomasyon uygulayan işletmelerde bilgisayarla işlem yürütülmesi,
alış belgelerinin yevmiye defterine kaydı yönündeki zorunluluğu kaldı-
rıcı nitelik taşımamaktadır.
Öte yandan, bilgisayarla tutulan muhasebe fişlerinin, Katma Değer Ver-
gisi Kanununun 54.maddesinde öngörülen ve defter kayıtlarının kapsadı-
ğı asgari koşulları taşıması da söz konusu olmadığından, alış belgele-
rinin bilgisayarla tutulan muhasebe fişlerine geçirilmesi, yüklenilen
verginin indirimine yeterli görülmemiştir.
Yevmiye defterine kaydedilmemiş olması nedeniyle alış belgelerinde ay-
rıca gösterilmeyen katma değer vergisinin, Maliye Bakanlığınca yayımla
nan tebliğlerde belirli işlemlerden kaynaklandığı anlaşıldığından, in-
dirim konusu yapılmasına olanak bulunmamaktadır.
Bu nedenlerle, Ankara 6.Vergi Mahkemesinin 8.11.1993 günlü ve
1993/1191 sayılı kararının bozulmasına, yeniden verilecek kararda kar-
şılanacağından yargılama giderine ilişkin hüküm tesisine gerek bulunma
dığına karar verildi.
KARŞI OY:
3065 sayılı Kanunun 34.maddesinde alış belgelerinde ayrıca gösterilmiş
olan katma değer vergisinin, vergiye tabi işlemler nedeniyle hesapla-
nan vergiden indirilebilmesi için belgelerin yasal defterlera kaydını
öngörmesinin sebebi, ödenen verginin belgelendirilmesi olduğu, işlemle
rini kasa defterine kaydetmekle beraber yevmiye defterine işlemeyen yü
kümlünün yıl içindeki tüm işlemlerini bilgisayarla tutulan muhasebe
fişlerine yazdığı ve bilançonusu buna göre saptadığı, bu fişlerin yev-
miye defterinin içerdiği tüm bilgileri kapsadığı ve her türlü inceleme
ye açık olduğu anlaşılmaktadır.
Öte yandan 3239 sayılı Yasanın 16.maddesiyle değiştirilen Vergi Usul
Kanununun 183.maddesinin değişiklik gerekçesinde de açıkca Maliye Ba-
kanlığından müteharrik yapraklı yevmiye defteri tutmak üzere izin alma
zorunluluğunun, modern vergiciliğin bir gereği olarak görülen otomas-
yon uygulamasının yükümlülerce kolayca uygulanabilmesini sağlamak ama-
cıyla kaldırıldığı belirtilmiştir. Bu düzenlemenin amacı da gözönüne
alındığında yükümlünün işlemlerini bu yolla sağlıklı bir şekilde belge
lerdirdiği sabit olup, ileri sürülen iddialar mahkeme kararının bozul-
masını gerektirecek nitelikte görülmediğinden istemin reddi gerekeceği
oyu ile karara karşıyız.
ŞT/ES
(DAN-DER; SAYI:91)
|