|
KURUM TARAFINDAN YAN KURULUŞA TANINAN ÖZEL İSKONTO MİKTARININ TİCARİ
TEAMÜLE UYGUN OLUP OLMADIĞI ARAŞTIRILMADAN, KURUMUN YAN KURULUŞA KAZAN
CININ BU KISMINI ÖRTÜLÜ OLARAK DAĞITTIĞI SONUCUNA VARILARAK NOKSAN KAT
MA DEĞER VERGİSİ ÖDENDİĞİNDEN BAHİSLE DAVANIN REDDİ YOLUNDA VERİLEN KA
RARIN HUKUKA UYGUN BULUNMADIĞI HK.
1989 takvim yılına ilişkin işlemleri incelenen kurumun yönetim kurulu
başkan ve üyesi olan iki paydaşının kurduğu limited şirkete örtülü ka-
zanç dağıttığı görüşüyle adına ikmalen kaçakçılık cezalı kurumlar ver-
gisi salınması önerilmiştir.
Sözü geçen incelemeden dolayı, limited şirkete örtülü olarak dağıtıldı
ğı saptanan bu kazancı oluşturan kısım üzerinden katma değer vergisi
indirimi de yapılamayacağı sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle, kurumun
diğer müşterilerine tanıdığı yüzde (7) düzeyindeki iskontoya ek olarak
limited şirkete ayrıca tanıdığı yüzde 15-30 düzeyindeki iskonto tutarı
üzerinden yüklenilen katma değer vergisinin indirim konusu yapıldığı
görülerek adına bu miktar üzerinden 1989 yılının Ocak, Şubat, Mart, Ni
san, Mayıs ve Haziran ayları için ikmalen kaçakçılık cezalı katma de-
ğer vergisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen vergi mahkemesi, davayı vergi
aslı yönünden reddetmiş, ceza yönünden kısmen kabul ederek, kesilen
kaçakçılık cezasını kusura çevirmiştir.
Vergi mahkemesi kararı taraflarca temyiz edilmiştir. Bu istemleri ince
leyen Danıştay Dokuzunca Dairesi K:1993/3827 sayılı kararıyla vergi
dairesi müdürlüğünün temyiz istemini reddetmiş, yükümlü istemini kabul
ederek, kararı bozmuştur.
Bozma kararında; 3065 sayılı Yasanın 30.maddesinin (d) bendinde, 193
ve 5422 sayılı Yasalar uyarınca kazancın tesbitinde indirimi kabul
edilmeyen giderler nedeniyle ödenen katma değer vergisinin, vergiye ta
bi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeye-
ceğinin kabul edildiği, davanın çözümünün, limited şirkete tanınan is-
kontonun, Kurumlar Vergisi Kanununun 17.maddesinin değişik (1) işaret-
li bendinde yazılı nitelikte olup olmadığının belirlenmesine bağlı ol-
duğu, davacı şirketin ürettiği, delikli yakı, çil ilacı ve plastesleri
sadece limited şirkete sattığı ve ürünlerin limited şirket tarafından
davacının diğer ürünler için müşterilerine tanıdığı yüzde yedi düzeyin
deki iskonto, alıcılara tanınarak pazarlandığı ve yan kuruluş durumun-
kdaki limited şirketin kazancının kendisine tanınan özel iskonto düze-
yinde kaldığının ileri sürülmesine karşın, inceleme elemanınca bu sav-
larla ilgili herhangi bir tesbit yapılmadığı, bu durumda diğer ürünler
için davacının müşterilerine uyguladığı iskontonun, sadece limited şir
kete satılan ürünler için tanınan iskontoya emsal alınamayacağı, ela-
manca, limited şirkete tanınan özel iskontonun emsaline göre yüksek ol
duğu yolunda bir tesbit yapılmadığından tarhiyatta isabet görülmediği,
aynı verilere göre salınan kurumlar vergisi uyuşmazlığı hakkında Danış
tay Üçüncü Dairesinin K:1991/2575 sayılı kararıyla da bu sonuca ulaşıl
dığı, gerekçesine yer verilmiştir.
Bozma kararından sonra davayı yeniden inceleyen İzmir 1.Vergi Mahkeme-
si; Limited şirkete özel iskonto ile satılan ürünlerin sadece davacı
tarafından üretildiği, bu yüzden başka firmalar nezdinde araştırma ya-
pılmasına olanak bulunmadığı, davacının inceleme raporuna yansıyan ka-
yıtlarından, aynı tür ürünler için müşterilere yüzde yedi iskonto uy-
gularken, yan kuruluşu limited şirkete yüzde 22-37 düzeyine ulaşan ek
iskonto uyguladığının görüldüğü, ek iskonto örtülü kazanç olarak nite-
lenmese de katma değer vergisi tarhiyatının etkilenmeyeceği, zira is-
kontolara isabet eden verginin limited şirketten tahsil edildiği ancak
ödenen bir vergi gibi indirim konusu yapılmakla vergi kaybına yol açıl
dığı, gerekçesiyle ilk kararında direnmiştir.
Kurumun pay senetlerinin yüzde 99.6'sına sahip iki ortağının yarı pay-
la kurdukları limited şirkete pazarlanmak üzere satılan ürünler nede-
niyle tüm müşterilere diğer ürünler için tanınan yüzde yedi iskontoya
ek olarak yüzde 15-30 arasında değişen oranlarda yapılan özel iskonto-
nun örtülü kazanç dağıtımı niteliği taşımasından dolayı ve Katma Değer
Vergisi Kanununun 30.maddesinin (d) bendi kuralı uyarınca salınan ka-
çakçılık cezalı katma değer vergisini, cezayı kusura çevirerek değişik
likle onayan vergi mahkemesi ısrar kararı temyiz edilmiştir.
Dosyadaki inceleme raporu ve eklerinin incelenmesinden vergiyi uyuşmaz
lık konusu dönemde alışlar ve sağlanan hizmetler nedeniyle kurum tara-
fından yüklenilen ve indirim konusu yapılan vergi miktarı ile ilgili
bir eleştiri getirilmediği ancak, örtülü kazanç dağıtımı kabul edilen
ve kurumun yan kuruluşu durumundaki limited şirkete tanınan özel iskon
toya isabet eden indirimin yapılamaycağı görüşüne yer verildiği görül-
mektedir. Aynı raporun matrahın hesaplanması ile ilgili bölümlerinde
ise yıllık tutarı 590.589.816 liraya ulaşan özel iskontonun aylar iti-
barıyla kesilen faturalara göre dağıtıldığı ve her faturada yer alan
özel iskonto tutarının matraha alındığı saptanmaktadır.
Bu durumda, özel iskontolar nedeniyle fazla vergi indirimi uygulanması
değill, vergisi uyuşmazlık konusu dönemde noksan katma değer vergisi
hesaplanmasının eleştirildiği anlaşılmaktadır. Bu nedenle uyuşmazlığın
örtülü kazanç dağıtımı savının dayandırıldığı, yasaca kabul edilmeyen
giderlerden dolayı yüklenilen verginin indirim konusu yapılmasını en-
gelleyen 3065 sayılı Yasanın 30.maddesinin (d) bendine göre çözümlenme
sine olanak bulunmamaktadır.
Kurum tarafından üretilen çil ilacı, plaster ve yakı gibi reçetesiz sa
tılabilen ve sadece limited şirket tarafından pazarlanan ürünler için
ve başka ürünler nedeniyle tüm müşterilere tanınan iskontoya ek olarak
yapılan özel iskontoların, uyuşmazlık döneminde hesaplanan katma değer
vergisi matrahına dahil edilip edilmeyeceği noktasında beliren uyuşmaz
lığın, Katma Değer Vergisi Kanununun 25.maddesinin (1) işaretli bendi-
ne göre çözümlenmesi gerekmektedir. Anılan kural, ticari teamüle uygun
miktarda yapılan iskontoların katma değer vergisi matrahına dahil edil
memesini öngörmüştür. Bu durumda, üretci firma tarafından pazarlanmak
üzere teslim edilen ürünler için uygulanan özel iskontonun düzeyinin,
ticari teamüle uygun miktarda olup olmadığının araştırılması ve sonuca
varılması gerekmektedir.
Tarhiyatın hukuka uygunluğu yolundaki yargı denetiminin bu noktada ya-
pılması gerekirken, maddi olaya ve çözümüne uygun düşmeyen 3065 sayılı
Yasanın 30.maddesinin (d) bendi doğrultusunda yapılması sonucunda veri
len ısrar kararı, açıklanan nedenlerle yasaya uygun bulunmamıştır.
Bu nedenlerle, 1989 yılında ilaç ve tıbbi müstahzar üreten firmaların,
reçetesiz satılabilen, bu dosayada özel iskontoya konu veya benzer
ürünlerinin aynı zamanda pazarlanmasını da üstlenen firmalara satışı
sırasında uygulanan ve ticari teamüle uygun miktardaki iskonto düzeyi
araştırılarak sonucuna göre karar verilmek üzere İzmir 1.Vergi Mahkeme
sinin 8.3.1994 günlü ve 1994/307 sayılı ısrar kararının bozulmasına ka
rar verildi.
(DAN-DER; SAYI:91) BŞ/ES
|