|
NAKLİYECİLİK YAPAN YÜKÜMLÜNÜN SATIN ALDIĞI OTOBÜSÜ YAKLAŞIK BİR AY
SONRA ALIŞ BEDELİ ÜZERİNDEN SATMASI NEDENİYLE; ALIŞ BEDELİ İÇİN VERGİ
DAİRESİNCE HERHANGİ BİR ELEŞTİRİ YAPILMADAN SATIŞ BEDELİNİN DÜŞÜK OL-
DUĞU İLERİ SÜRÜLEREK VE SATIŞ BEDELİ KONUSUNDA HERHANGİ BİR DONE BU-
LUNMADAN CEZALI KATMA DEĞER VERGİSİ SALINAMAYACAĞI HK.
Otobüs işletmeciliği ile uğraşan yükümlünün 1970 model 302 mercedes
markalı otobüsünü satması ve satış bedelini düşük beyan etmesi nede-
niyle takdir komisyonu kararına dayanılarak adına Nisan 1989 dönemi
kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen Bursa Vergi Mahkemesi
davayı kabul ederek tarhiyatı kaldırmıştır.
Vergi Dairesi Müdürlüğünün bu karara karşı yaptığı temyiz
başvurusunu inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesi 16.3.1993 günlü ve
1993/1195 sayılı kararıyla; 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun
27.maddesinde emsal bedel ve emsal ücretin düzenlendiği, bu maddede
emsal bedelin veya ücretin Vergi Usul Kanununda belli edilen emsal
bedel veya ücret olduğunun açıklandığı, madde hükmündeki "düşüklüğün
mükellefçe haklı bir sebeple açıklanmadığı" yolundaki ibarenin, emsal
bedelin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre saptanmasına engel olmaya-
cağı, yükümlülerin gerek idare, gerekse olayın ihtilaflı hale gelmesi
durumunda yargı mercileri karşısında düşüklüğün izahını yapma olana-
ğının da bulunduğu, satılan aracın beyan edilen değerinin düşük olma-
sının mükellefçe haklı bir sebeple açıklanmadığı ve bu değerin idarece
düşük bulunması üzerine dosyanın takdire sevk edilerek takdir edilen
matrah üzerinden cezalı tarhiyat yapıldığı, vergi mahkemesince satış
bedeli uyuşmazlık doğuran aracın tüm özellikleri dikkate alınmak sure-
tiyle satış tarihi itibarıyla emsal bedelin tespiti için bilirkişi in-
celemesi yaptırılması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiğin-
den bahisle mahkeme kararını bozmuştur.
Bozma kararına uymayan Bursa Vergi Mahkemesi 25.11.1993 günlü
ve 1993/1718 sayılı kararıyla; yükümlünün söz konusu otobüsü ... tari-
hinde noter satış senediyle ... liraya satın aldığı, 3.4.1989 tarihli
noter satış senediyle aynı bedelle sattığı, vergi dairesi müdürlüğünün
satış bedelini düşük görmesi nedeniyle takdir komisyonuna başvurduğu,
takdir komisyonunun 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 292.maddesi uya-
rınca ... lira satış bedeli takdir etmesi üzerine, bu miktardan beyan
edilen bedel düşülmek suretiyle kaçakçılık cezalı tarhiyat yapıldığı,
sahteliği ve geçersizliği ileri sürülmeyen noter satış senedine göre
otobüsün satış bedeli belli olduğundan ve idarece otobüsün değerinin
hangi emsale göre düşük olduğu belirtilmediğinden, emsal bedel uygu-
lanabilmesinin şartlarının gerçekleşmediği, takdir komisyonu kararında
gerçek satış fiyatının tespitine yönelik done de bulunmadığı gerekçe-
siyle davanın kabulü yolundaki ilk kararında direnmiştir.
Karar, Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından temyiz edilmiş ve yü-
kümlünün satış ve teslim bedelini kayıt dışı bırakmak suretiyle vergi
kaybına yol açtığı, satışın noter kanalı ile yapılmış olmasının noter
satış senedindeki bedelin gerçek bedeli yansıttığını göstermeyeceği ve
satılan otobüsün hurda olarak dahi daha fazla bedelle satılabileceği
ileri sürülerek kararın bozulması istenmiştir.
Otobüs işletmeciliği yapan yükümlünün, işletmesinde kullandığı
otobüsünü ... tarihinde satması nedeniyle beyan ettiği ... lira mat-
rahın düşük görülmesi nedeniyle takdir komisyonunun 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun 292.maddesine göre takdir ettiği ... lira matrah üze-
rinden beyan edilen ... lira düşülmek suretiyle belirlenen fark üze-
rinden adına kaçakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 27.maddesinin 1.ben-
dinde; bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal,
menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrahın,
işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücreti olduğu, 2 nci
bendinde; bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir
şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple
açıklanamadığı hallerde de matrah olarak emsal bedelin veya emsal üc-
retin esas alınacağı, 3 üncü bendinde ise emsal bedeli veya emsal üc-
retin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tespit olunacağı hükme bağ-
lanmış, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 292.maddesinde vergilendiri-
lecek bir servete dahil ticari sermayenin unsurlarından bulunan emtia,
gemiler ve taşıtların, tesisat ve makinaların, demirbaş eşya ve diğer
menkul malların emsal bedelleri ile değerleneceği belirtilmiştir.
Olayda, yükümlünün ... tarihinde noter satış senedine göre ...
lira bedel ile satın aldığı ... plakalı 1970 model 0302 Mercedes marka
otobüsüyle yolcu taşımacılığı faaliyetine başladıktan yaklaşık bir ay
sonra ve ... tarihinde aracı, aynı bedelle sattığı ve satış bedeli
üzerinden katma değer vergisi beyannamesi vererek tahakkuk eden vergi-
yi ödediği tartışmasızdır.
Beyan edilen değerin düşük görülmesi üzerine takdir komisyonuna
başvurulmuştur. Takdir komisyonu kararında; "... mükellefin faaliyet
süresi, işinin nevi, işyerinin mevkii, aylık asgari ücret tutarları,
hayat standardı esası göstergeleri..." gibi soyut ve genel ifadelerle
satış bedelinin ... olabileceği sonucuna ulaşılmış ve yükümlü adına bu
miktardan beyan edilen matrah düşülmek suretiyle kaçakçılık cezalı
katma değer vergisi salınmıştır.
Yükümlünün ... tarihinde satın aldığı aracın alış bedeli konu-
sunda herhangi bir eleştirisi bulunmayan vergi dairesi müdürlüğünün,
alış tarihinden yaklaşık bir ay sonra alış bedeliyle satılması üzerine
satış bedelini düşük bularak ve bu konuda yükümlüden açıklama da iste-
meksizin, takdir komisyonu kararında otobüs değerinin hangi emsale gö-
re düşük olduğu belirtilmeden, satış fiyatının tesbitinde ele alınan
done bulunmadan satış bedeli saptanması hukuka uygun değildir. Israr
kararı bu bakımdan yasaya uygundur.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin reddine karar verildi.
X - K A R Ş I O Y
Davacının, ... gününde ... liraya satın aldığı otobüsü, ... gü-
nünde aynı bedelle sattığı tartışmasızdır. Her ne kadar vergi idare-
since, satış bedelinin gerçeğe uygun gösterilmediği eleştirilmişse de,
motorlu taşıtların satış sözleşmelerinde alış bedeli kadar satış bede-
linin de düşük gösterildiği bilinmektedir. Katma değer vergisi yönün-
den, alım-satıma konu olan şeyin bedelinin, emsal bedele göre düşük
olmaması veya gösterilmemesi esastır.
1989 yılında ... liraya satıldığı beyan edilen 1970 model, 302
Mercedes marka otobüsün beyan değerinin emsal bedelden düşük bulunması
nedeniyle takdir komisyonu kararına dayanılarak uygulanan tarhiyata
karşı açılan davanın; söz konusu aracın satış tarihindeki değerinin,
aracın tüm özellikleri gözönüne alınarak tesbiti amacıyla mahalli ti-
caret odası ile şoförler ve otomobilciler derneğinden görüş alınması
ve varılacak kanıya göre sonuçlandırılması gerekirken, tarhiyatın em-
sal araştırması yapılmadan uygulandığı gerekçesiyle kaldırılması yo-
lundaki direnme kararının bozulması gerektiği görüşüyle karara katıl-
mıyoruz.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:92)
|