|
VERGİSİ UYUŞMAZLIK KONUSU YILDA, İŞYERİNDEN EMTİA ÇALINDIĞI YOLUNDAKİ
BEYANI NEDENİYLE KATMA DEĞER VERGİSİ İNDİRİMLERİ KABUL EDİLMEYEN DA-
VACI ADINA UYGULANAN TARHİYATIN, HIRSIZLIĞIN İKİ YIL ÖNCE YAPILDIĞI
SAPTANDIĞINDAN BAHİSLE KALDIRILMASINDA HUKUKA AYKARILIK BULUNMADIĞI HK.
Deri konfeksiyon ticareti yapan yükümlünün 1987 yılına ilişkin işlem-
lerinin incelenmesi sonucunda; 14.280.000.- liralık deri hasılatının
defter kayıtlarına geçirilmemesi eleştirilerek ve 30.000.000.- liralık
deri emtianın çalınması nedeniyle bu emtiaya ilişkin katma değer ver-
gisi indirimleri kabul edilmeyerek Haziran 1987 dönemi için adına ka-
çakçılık cezalı katma değer vergisi ve dahili tevkifat salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen İzmir 3.Vergi Mahkeme-
si, 14.280. 000.- liralık matrah farkına ilişkin katma değer vergisi-
nin aylara yansıtılmasında yasalara aykırılık görmemiş, 30.000.000.-
liralık çalınan emtiaya ilişkin katma değer vergisinin indirilebilece-
ğine karar vererek Mayıs 1987 döneminden devreden katma değer vergisi
nedeniyle yapılan tarhiyatı kaldırmıştır.
Vergi Dairesi Müdürlüğünün bu karara karşı yaptığı temyiz baş-
vurusunu inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesi K:1993/4303 sayılı kara-
rıyla; 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 34 üncü ve 30/c mad-
deleri uyarınca yükümlünün 1987 yılında hırsızlık sonucu çalınan mal-
lara ait katma değer vergisini indirip indirmediği konusunun defter ve
belgelerin incelenmesi sonucunda ortaya çıkarılabileceği, öte yandan
1987 yılında işyerinde hırsızlık olup olmadığının emniyet makamların-
dan öğrenilebileceği halde ara kararı ile sadece yükümlüden sorulması-
nın yerinde olmadığı, bu durumda, 1987 yılında hırsızlık olup olmadı-
ğının tespit edilmesi gerektiği, hırsızlığın 1987 yılında vuku buldu-
ğunun tespit edilmesi halinde çalınan mallara ait alış faturalarında
gösterilen katma değer vergisinin tarh olunması gerektiği, 1987 yılın-
da herhangi bir hırsızlık olayı yok ise, dönem sonunda mal mevcudu ol-
madığı tespit edildiğine nazaran defter ve belgeler üzerinde bilirkişi
incelemesi yaptırılarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden
bahisle kararı bozmuştur.
Bozma kararına uymayan İzmir 3.Vergi Mahkemesi 1994/930 sayılı
kararıyla; çalınan emtiaya ilişkin katma değer vergisi indirimi yönün-
den, 1987 yılında davacıya ait işyerinde hırsızlık olup olmadığının
Anafartalar Karakol Amirliğinden sorulduğu, alınan cevaptan 1987 yı-
lında yükümlünün hırsızlıkla ilgili herhangi bir başvurusu olmadığının
anlaşıldığı, başka bir tespit ve incelemeye dayanmadığından ve hırsız-
lığın da 1987 yılında söz konusu olmadığı anlaşıldığından, 30.000.000.
lira katma değer vergisi indiriminin kabul edilmemesinde isabet bulun-
madığı, bozma kararında bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiği
belirtilmiş ise de, vergi mahkemelerinin, idarenin tespit ettiği mat-
rah farkına ait inceleme ile ortaya koyduğu hususların hukuka uygun
olup olmadığını inceleyebileceği, idarece ileri sürülmeyen bir konuda
idarenin yerine geçerek başka bir nedenle matrah farkı olup olmadığı
hususunu belirlemekle görevli olmadığından bilirkişi incelemesi yap-
tırmayarak, tarhiyatın bu kısmının da kaldırılması yolundaki ilk
kararında ısrar etmiştir.
Karar, vergi dairesi müdürlüğü tarafından temyiz edilmiş ve
hırsızlığın 1987 yılında olduğunun yükümlü tarafından ifade edildiği,
bu nedenle çalınan emtiaya ait katma değer vergisi indiriminin kabul
edilemeyeceği ileri sürülerek kararın bozulması istenmiştir.
1987 yılına ilişkin defter ve belgelerinin incelenmesi sonucun-
da düzenlenen inceleme raporu ve eki tutanakla, davacının anılan dö-
nemde yasal defterlerinde emtia stoku bulunmadığı, satın alınan malla-
rın ya işlenerek ya da olduğu gibi satıldığı, her iki durumda da alış
bedelinin üzerinde bir fiyat oluştuğu halde davacı tarafından ödenecek
Katma Değer Vergisi beyan edilmediği, sürekli olarak indirilecek Katma
Değer Vergisi beyanında bulunulduğu, tespit edildikten sonra davacıdan
bu durumun izahının istendiği, davacının ise 1987 yılında işyerinden
iki kez hırsızlık yapıldığı ve 30.000.000.- lira tutarında malının
çalınması nedeniyle girişi yapılan bu malların satışının gösterileme-
diği yolundaki izahı ve 3065 sayılı Yasanın 30 uncu maddesinin (c)
bendi karşısında, çalınan mallara ilişkin verginin indirim konusu ya-
pılamayacağı görüşüyle uygulanan kaçakçılık cezalı katma değer vergi-
sini, bozma kararından sonra hırsızlığın 1987 yılında olmadığını sap-
tayarak kaldıran vergi mahkemesi ısrar kararı temyiz edilmiştir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29 uncu maddesinde,
yükümlülerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan
katma değer vergisinden, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça faaliyetle-
rine ilişkin olarak, kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayı-
sıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen
katma değer vergisini indirebilecekleri, aynı Kanunun indirilemeyecek
katma değer vergisi başlıklı 30 uncu maddesinin (c) bendinde, zayi
olan malların alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin
indirilemeyeceği hükme bağlanmıştır.
Yükümlünün, 1987 yılında işyerinde iki kez hırsızlık olduğu ve
toplam otuz milyon liralık emtianın çalındığı yolundaki izahı, tarhi-
yata neden olmuştur.
Yetkili mercilerden araştırılması sonucunda yükümlünün işyerin-
deki hırsızlığın 1987 yılında değil, 1985 yılında olduğu kesin olarak
saptanmıştır.
Vergisi uyuşmazlık doğuran yılda herhangi bir hırsızlık olayı
meydana gelmediği ve davacının katma değer vergisi indirimlerinin
kabul edilmemesini gerektiren başka bir neden bulunmadığından, tarhi-
yatın kaldırılması yolundaki kararda hukuka aykırılık yoktur.
Bu nedenle temyiz isteminin reddine karar verildi.
X - K A R Ş I O Y
Yükümlü adına 1987 yılı için salınan 44.280.000.- liralık vergi
ve cezası için açılan davada bu meblağın 14.280.000.- liralık kısım
cezası ile birlikte mahkemece onanmış ve bu kısım Danıştay Dokuzuncu
Dairesince de uygun görülmüştür.
Israr kararı ile tartışılan kısım 30.000.000.- liralık vergi ve
cezasına ilişkindir. Bu kısım için Danıştay Dokuzuncu Dairesinin ver-
diği bozma kararına başlangıçta uyarak yükümlünün defter ve belgeleri
üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırmak isteyen mahkemenin bu girişi-
mi, yükümlünün menfi tutumu, yani defter ve belgelerini ibraz etmemesi
ve gerekli bilirkişi masrafını yatırmaması yüzünden gerçekleştirileme-
miş, bunun üzerine mahkeme ilk kararındaki gibi uyuşmazlığın bu kısmı
için terkin kararı vererek ısrar etmiştir.
Oysa ki, mahkemenin, uyuşmazlığı derinlemesine inceleyerek ger-
çeğe ulaşmak için giriştiği incelemeyi engelleyen yükümlüdür. Bu du-
rumda, mahkemenin konuyu incelemesini engelleyen yükümlünün ödüllendi-
rilerek terkin sonucuna varılması yerine, menfi tutumu kendi aleyhine
açık bir delil, yahut aleyhine kanaate ulaşılmasına sebep sayılarak
cezalı tarhiyatın onanması gerekmektedir. Aynı yükümlünün daha başlan-
gıçta inceleme elemanını da yanıltarak 1985 yılında olmuş hırsızlık
olayını 1987 de olmuştu diyerek ya yanlışlıkla yahut kasdi saptırması
da aleyhine sonuç doğurması gereken bir durumdur.
Şimdi, Vergi Dava Daireleri Genel Kurulumuz temyiz ret kararıy-
la yükümlünün 30.000.000.- lira emtiaya ilişkin katma değer vergisini
indirebileceğine karar vermektedir. Oysa ki mahkeme, yükümlünün menfi
tutumundan ötürü konuyu derinlemesine inceleme olanağı bulamaması ne-
deniyle bilirkişi incelemesi yaptıramamıştır.
Bu durumda uyuşmazlık şu noktada düğümlenmektedir. Mahkemenin
gerçek durumu ortaya çıkarmak için Dokuzuncu Dairenin bozma kararı
üzerine yapmak istediği incelemeyi menfi tutumuyla imkansız kılan yü-
kümlünün bu tutumu yükümlünün lehine mi, yoksa aleyhine mi sonuç ver-
melidir. Bizce bu durumun, aleyhine yorumlanması gerekir.
Açıklanan nedenlerle tarhiyatın cezalı olarak onanması gerekti-
ğinden mahkeme kararının bozulması gerektiği görüşüyle karara
karşıyız.
MT/ES
(DAN-DER; SAYI:92)
|