|
1 LİRA GİBİ SEMBOLİK BİR BEDELLE ALINAN VE SATILAN EMTİANIN 3065 SAYI-
LI KANUNUN 24 (C) MADDESİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLİP DEĞERLENDİRİLE-
MEYECEĞİ OLAYDA KATMA DEĞER VERGİSİ AÇISINDAN HAZİNENİN BİR KAYBI BU-
LUNUP BULUNMADIĞI HK.
Vergi inceleme raporuna dayanılarak yükümlü şirket adına 1992 yılı O-
cak, Mayıs, Haziran, Ağustos-Aralık dönemleri için kusur ve ağır kusur
cezalı katma değer vergisi tarhedilmiştir. ... Vergi Mahkemesi ... gün
ve ... sayılı kararıyla; vergi inceleme raporundan, BP Petrolleri Ano-
nim Şirketinin kampanya yazılarında görülen ciro iskontosu, satış pri-
mi gibi isimler altında 1 lira sembolik fiyat üzerinden fatura edilmek
suretiyle; toptancı, yarı toptancı ve perakendeci müşterilerine madeni
yağlarını intikal ettirdiği, anılan şirketin kampanya tarihleriyle fa-
tura tarihleri karşılaştırıldığında kampanya tarihlerinin aşıldığının
görüldüğü, yükümlü şirketin de anılan şirketten 1 lira bedelli madeni
yağlardan aldığı, bu yağların peşin ödeme iskontosu olmadığını, fazla
satış karşılığında BP Petrolleri Anonim Şirketi'nce yükümlünün ek bir
çalışması karşılığında verildiği, kaydi envanterle fiili envanter uyu-
munu sağlamak için anılan şirketçe 1 lira bedelle fatura düzenlenmiş
olmasına rağmen, yükümlünün almış olduğu satış primi madeni yağlar i-
çin hizmet bedeli faturası düzenlenmediği, satış primini nakit olarak
değilde mal vermek suretiyle ödeyen BP Petrolleri Anonim Şirketi'nin
madeni yağların emsal bedeli üzerinden, yükümlü şirketin ise, aldığı
madeni yağların emsal bedellerine eşit hizmet bedeli üzerinden fatura
düzenleyerek katma değer vergisi hesaplayıp ilgili dönem matrahına
eklemelerinin gerektiği, satıcı ve alıcı her iki firmanın ise bu ödev-
lerini yerine getirmediği, bu durumda ilgili döneme ait katma değer
vergisi beyannamelerinde sözü edilen prim tutarına ve mal alışlarına
ilişkin karşılıklı olarak herhangi bir katma değer vergisi indiriminin
mümkün olmadığı ileri sürülerek söz konusu teslimlerin emsal bedel ü-
zerinden değerlemesi yapılarak saptanan matrah üzerinden tarhiyat ya-
pıldığının anlaşıldığı, dosyanın incelenmesinden, 1 lira sembolik be-
del üzerinden yükümlü şirkete satılan madeni yağlar, teslim ve hizmet
işlemlerindeki fatura ve benzeri vesikalarda gösterilmeyerek daha son-
ra müstakil bir biçimde düzenlenen faturalarda gösterildiğinden bu iş-
lemi peşin ödeme iskontosu olarak değerlendirip katma değer vergisi
matrahından indirme olanağı bulunmadığı, öte yandan, yükümlüye 1 lira
bedelli yağların teslim nedeni, fazla satış yapması koşuluna bağlandı-
ğından bu durumun söz konusu teslimin bir hizmet olduğunu gösterdiği,
3065 sayılı Kanun uyarınca da bu hizmetin ayrı bir işlem olması nede-
niyle vergilendirilmesi gerektiği, dolayısıyla bunun karşılığında hiz-
met faturası düzenlenmesinin zorunlu olduğu, kaldı ki yükümlü şirke-
tin BP Petrolleri ile yapılan sözleşmesinin incelenmesinden ise, satış
primi, ciro iskontosu gibi isimler altında verilen madeni yağların yü-
kümlü şirketçe belirli bir satış miktarının aşılması karşılığında
alt bayilere 1 lira bedelle satılmak üzere verildiğinin anlaşılmasına
rağmen, bir kısmının emsal bedeli ile satıldığının veya stok olarak
gösterildiğinin yükümlü şirketçe açıkça beyan edildiğinin görüldüğü,
bu durumda, yükümlü şirkete satış primini madeni yağ vermek suretiyle
ödeyen firmanın ve yükümlü şirketin bu emtiayı emsal bedelle değerle-
mek suretiyle katma değer vergisi hesaplaması ve defter ve belgelerine
kaydetmesi gerektiğinden bu işlemleri yapmayan yükümlü adına inceleme
raporuna dayanılarak yapılan tarhiyatta isabetsizlik bulunmadığı ge-
rekçesiyle tarhiyatı onamıştır. Yükümlü şirket, BP Petrolleri Anonim
Şirketi ile aralarındaki ilişkinin ciro primi olarak değerlenemeyece-
ği, kaldı ki ilgili dönemlerde söz konusu şirket tarafından 1 lira be-
delle teslim edilen toplam 22144 teneke madeni yağın 10304 adedinin
distribitörlük anlaşması gereğince alt bayilere aynı bedelle devredil-
diğini, geriye kalan 11840 adedinin ise şirketlerince emsal bedel üze-
rinden değerleme yapılarak satıldığı ya da stoka alındığı, bu nedenle
idarece toplam 22144 adet madeni yağın tümünün emsal bedelle değerle-
mesi yapılarak bulunan matrah üzerinden cezalı vergi tarh edilmesinin
mükerrerliğe yol açacağını ileri sürerek kararın bozulmasını istemek-
tedir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 3.maddesinin B-İspat bölümün-
de; vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamele-
lerin gerçek mahiyeti esastır.... denilmiş, aynı Kanunun 134.maddesin-
de ise, vergi incelemesinden maksadın, ödenmesi gereken vergilerin
doğruluğunun araştırılması, tespit edilip, sağlanması olduğu belirtil-
miştir.
Öte yandan, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 24.mad-
desinin (c) bendinde ise, vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çe-
şitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü
menfaat, hizmet ve değerlerin katma değer vergisi matrahına tabi un-
surlar arasında bulunduğu vurgulanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, toptan akaryakıt ve madeni yağ tica-
reti ile uğraşan yükümlü şirketin bu alanda ana firma olan BP Petrol-
leri Anonim Şirketi ile yapmış olduğu anlaşma çerçevesinde kampanya
tarihlerine göre bir ton madeni yağ alınması halinde 3 veya 5 teneke
madeni yağı 1 lira gibi sembolik bedelle ve yine alt bayilere ve be-
lirli müşterilere de aynı bedelle devredilmek üzere bu tutar üzerinden
fatura düzenleyerek teslim ettiği, yükümlünün ise ilgili dönemde bu
yolla teslim aldığı toplam ... teneke madeni yağın ... adedinin an-
laşma hükümlerine uyarak 1 lira bedelle alt bayilere devrettiği, geri-
ye kalan 11.840 adedini ise anlaşma hükümlerine sadık kalınmamakla
birlikte emsal bedelle değerlemesi yapılmak suretiyle sattığı ya da
stoka geçirdiği, idare tarafından ise, bu teslimlerin 3065 sayılı Ka-
nunun 24.maddesi çerçevesinde değerlendirilerek BP Petrolleri Anonim
Şirketi'nden alınan toplam ... teneke madeni yağın emsal bedelle de-
ğerlemesinin yapılması sonucu bulunan matrah üzerinden kusur ve ağır
kusur cezalı katma değer vergisi tarh edildiği anlaşılmıştır.
Uyuşmazlığın çözümü, 1 lira bedelle alınan ve devredilen emtia-
nın bu alım ve satımının 3065 sayılı Kanunun 24.maddesi kapsamında de-
ğerlendirip değerlendirilemeyeceği, öte yandan, emsal bedelle satışı
yapılan ya da stoka alınan 10304 teneke madeni yağın ise kayıtlara em-
sal bedelleri üzerinden geçirildiği ileri sürülmesine ve bu iddia ver-
gi inceleme raporunun 25. ve 26.sayfalarında ifade olarak yer almasına
rağmen tarhiyat önerilirken gözönüne alınmadığı gerçeği mükerrer ver-
gilemeye yol açabileceğinden, bu husus da dikkate alınmadan düzenlenen
inceleme raporunun 213 sayılı Kanunun 3-(B) ve 134.maddesine uygun o-
lup olmadığının irdelenmesine bağlıdır.
Dosyada mevcut bilgi ve belgelerin yukarıda yer alan kanun hü-
kümleri çerçevesinde değerlendirilmesinden, ana firma olan BP Petrol-
leri Anonim Şirketi'nin yükümlü şirketle yaptığı anlaşma çerçevesinde
alt bayilere ve belirli alıcılara aynı bedelle devredilmek üzere 1 li-
ra bedelle fatura edilen madeni yağların tesliminin, ticari yaşamda
bayilere yönelik ödüllendirici ve rekabeti artırıcı türden bir teslim
olması nedeniyle 3065 sayılı Kanunun 24.maddesinin (c) bendi hükmü
kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığı gibi, sonuçta 1 liraya a-
lınan ve katma değer vergisi ödenen, satılırken de aynı bedelle satı-
lıp katma değer vergisi tahsil edilerek beyan edilen işlem nedeniyle
ortada katma değer vergisi açısından da bir vergi kaybı bulunmadığı a-
çık olduğundan söz konusu teslim içeriği madeni yağların emsal bedelle
değerlemesi yapılmak suretiyle tarhiyat yapılmasında kanuna uyarlık
görülmediği anlaşılmıştır.
Kaldı ki, BP Petrolleri Anonim Şirketi'nin yükümlüye 1 lira be-
delle fatura ettiği söz konusu madeni yağ teslimleri nedeniyle bu fir-
ma adına yapılan tarhiyatı terkin eden İstanbul 8.Vergi Mahkemesi ka-
rarı Danıştay Onbirinci Dairesinin 25.9.1997 gün ve E:1996/4413,
K:1997/3084 sayılı kararı ile de aynen onanmıştır.
Öte yandan, uyuşmazlığın 11840 teneke madeni yağ teslimi kısmı-
na gelince; bu kısım için yükümlü hem dava hem de temyiz dilekçesinde
bu miktardaki madeni yağın 1 lira bedelle satılmadığı, emsal bedelle
değerlemesi yapılarak satıldığı ya da stoka alındığını iddia ettiği
halde ve bu iddiaya inceleme raporunda da yer verilmesine rağmen ince-
leme elemanınca tarhiyat önerilirken bu iddianın dikkate alınmadığı
görüldüğü gibi mahkemece de olayın bu boyutunun irdelenmediği anlaşıl-
mış olup, bu durumun ise, söz konusu iddiaların doğruluğu halinde ver-
gi mükerrerliğine yol açabileceğinde kuşku bulunmamaktadır. O halde
mahkemece, olay yeniden irdelenirken bu kısımla ilgili olarak da, ge-
rekirse 2577 sayılı Kanunun re'sen inceleme yetkisi veren 20.maddesi-
nin tanıdığı yetkiyi kullanarak yükümlünün yasal defter ve belgeleri
üzerinde yapılacak inceleme sonucunda ulaşılacak bulgulara göre karar
verilmesi gerekeceği de doğaldır.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile ... Vergi
Mahkemesinin ... gün ve 1997/568 sayılı kararının bozulmasına karar
verildi.
(MT/ES)
|