|
SU BASKINI NEDENİYLE ZAYİ OLAN ALIŞ FATURALARINDA YER ALAN KATMA DEĞER
VERGİSİNİN İNDİRİM KONUSU YAPILABİLMESİ İÇİN SÖZ KONUSU VERGİLERİN FA-
TURALARDA GÖSTERİLDİĞİNİN YÜKÜMLÜLER TARAFINDAN KANITLANMASI GEREKTİĞİ
HK.
Yükümlü şirketçe 1989 yılına ait defterlerinin su baskınına uğradığı
öne sürülerek incelemeye ibraz edilmemesi üzerine indirim konusu yap-
tığı katma değer vergilerinin kabul edilmeyeceği hususunda düzenlenen
inceleme raporuna dayanılarak adına aynı yılın Ağustos dönemi için ka-
çakçılık cezalı katma değer vergisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen Ankara 1.Vergi Mahkeme-
si 1994/225 sayılı kararıyla; inceleme raporunda defterlerin okunamaz
durumda olması nedeniyle 1989 yılına ait katma değer vergisi matrahla-
rının, 1988 ve 1989 yılları kurumlar vergisi beyannamelerine ekli bi-
lançolarda gösterilen ve yapımı üstlenilen taahhüde bağlı işler için
yapılan harcama tutarları esas alınarak hesaplandığı, bu harcamaların
birden fazla yıla yayılan inşaat işine ait olması ve yıldan yıla dev-
retmesi sebebiyle 1990 yılına kaymış olabileceği, inceleme elemanınca
şirketin 1990 yılı hesapları da incelenmek suretiyle gerçek durumun
ortaya çıkarılması olanaklı iken bu yola gidilmediği, bu nedenle sağ-
lıklı bir incelemeye dayandırılmadan yapılan takdir ve tarhiyatta
yasaya uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle cezalı tarhiyat kaldırılmış-
tır.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini inceleyen Danıştay
Onbirinci Dairesi 1995/1538 sayılı kararıyla; 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun 30 uncu maddesinde resen vergi tarhının tanımlandığı, 3065
sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29/1-a ile 34/1 inci maddesi hü-
kümleri karşısında katma değer vergisinin indirim konusu yapılabilmesi
için indirim konusu yapılacak verginin fatura veya benzeri belgeler i-
le gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmesi ve söz konusu belgele-
rin kanuni defterlere kaydedilmiş olması gerektiği, olayda, uyuşmazlık
dönemine ait defter ve belgelerin yükümlü şirketçe incelemeye ibraz e-
dilmediği sabit olduğundan resen takdir nedeninin bulunduğu, dosyanın
incelenmesinden, defter ve belgelerin su baskınına uğradığının tesbiti
için mahkemeye başvurulduğu anlaşılmakta olup, mahkemece konunun bi-
lirkişiye sevk edilmesi ve sadece bilirkişi raporu düzenlenmiş olması
olayın mücbir sebep kapsamında değerlendirilmesini gerektirmeyeceği,
ancak, defter ve belgelerin su baskınına uğramış olmasının da ispat ve
ibraz yükümlülüğünü ortadan kaldırmaya dayanak sayılabilecek hukuki
bir neden olarak düşünülemeyeceği, zira ticari icaplara göre emtia sa-
tın aldığı kişi veya kuruluşları tanımak ve bilmek durumundaki alıcı-
nın, gerekli girişimleri yaparak emtia alımına ilişkin belgelerin mev-
cudiyetini ispat olanağına her zaman sahip bulunduğu, bu durumda, is-
pat külfeti kendisine düşen yükümlüler tarafından ibraz edilebilen fa-
tura ve benzeri vesikalara ilişkin katma değer vergisinin indirim ko-
nusu yapılabileceği, aksi halde indirimlerin kabul edilmeyeceği, def-
ter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi halinde somut bir bel-
geye dayandırılmadan indirim konusu yapılan katma değer vergisinin
varlığını kabulün yazılı belge sisteminin amacına uygun düşmeyeceği,
tarhiyatın onanması gerekirken, kaldırılmasında isabet görülmediği ge-
rekçesiyle mahkeme kararını bozmuştur.
Bozma kararına uymayan Ankara 1.Vergi Mahkemesi 1995/1406 sayı-
lı kararıyla; davacı şirketin ihtilaflı yıl defter ve belgelerinin su
basması nedeniyle okunamaz durumda olduğunun bilirkişi raporuyla tes-
pitli olduğu, bu rapora göre 1989 yılına ilişkin 13 klasör belge mev-
cut olup, bu kadar belgenin kimlerden ve hangi tarihlerde alındığının
hatırlanarak hepsinin yeniden temininin imkansız olduğu, davalı ida-
rece ve inceleme elemanınca defter ve belgelerin kasıtlı olarak ıs-
latıldığının iddia ve ispat edilmediği, inceleme elemanınca, mahkeme
kararı ve bilirkişi raporu kendisine ibraz edildiğinde, ıslatılmış da
olsa defter ve belgeleri isteyerek elde edebileceği ipuçlarına göre
incelemeyi derinleştirmesi veya davacıya emtia satın aldığı kişi veya
kuruluşlar nezdinde girişimde bulunarak emtia alımına ilişkin belge-
lerin mevcudiyetini kanıtlayabilmesi için yeterli bir süre vermesi
mümkün iken bunun yapılmadığı, öte yandan, indirilebilir katma değer
vergisinin sağlıklı bir şekilde tespitinin ancak, alış belgeleriyle,
emtia hesabının irdelenmesiyle mümkün olduğu, inceleme elemanının
kar-zarar tabloları ve bilançolardan yararlanarak, indirilebilir katma
değer vergisini hesaplamaya çalışmasının gerçek durumu yansıtmayacağı,
bu nedenle, söz konusu yöntemle bulunan vergi farkının doğru olduğunu
kabul etmeye de imkan bulunmadığı gerekçesiyle davanın kabulü ile ce-
zalı tarhiyatın kaldırılması yolundaki kararında direnmiştir.
Israr kararı vergi dairesi başkanlığı tarafından temyiz edilmiş
ve davacıya emtia alımına ilişkin belgelerin mevcudiyetini kanıtlaması
için yeterli sürenin verildiği, alış belgeleri olmadan varmış gibi de-
ğerlendirilerek hesaplama yapılamayacağı, tarhiyata ait matrah farkı-
nın kar-zarar cetvellerinin incelenmesiyle bulunduğu ileri sürülerek
kararın bozulması istenmiştir.
1989 yılına ait defterlerin su baskınına uğradığı öne sürülerek
incelemeye ibraz edilmemesi üzerine indirim konusu yapılan katma değer
vergilerinin kabul edilemeyeceği hususunda düzenlenen inceleme raporu-
na dayanılarak yükümlü adına aynı yılın Ağustos dönemi için salınan
kaçakçılık cezalı katma değer vergisini kaldıran vergi mahkemesi di-
renme kararı vergi dairesi başkanlığı tarafından temyiz edilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30. maddesinde "resen vergi
tarhı" tanımlanmış, aynı maddenin 3. bendinde, bu kanuna göre tutul-
ması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmının tutulmamış veya
tasdik ettirilmemiş veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara
herhangi bir sebeple ibraz edilmemiş olması halinde maddi delillerin
bulunmadığının kabul edileceği belirtilmiştir. Maddede, defter ve bel-
gelerin hangi nedenle olursa olsun ibraz edilmemesi resen takdir sebe-
bi sayılmıştır. Dönem defter ve belgelerini inceleme elemanına ibraz
etmeyen Kurum hakkında resen takdire başvurulmasında bu nedenle yasaya
aykırılık bulunmamaktadır.
Uyuşmazlığın esası, defter ve belgelerini su baskınına uğradığı
için sunmayan Kurumun katma değer vergisi indirimlerinin hangi koşul-
larla kabul edilebileceği ile ilgilidir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29. maddesinin 1/a
bendinde, mükelleflerin, yaptıkları vergiye tabi işlemleri üzerinden
hesaplanan Katma Değer Vergisinden, kanunda aksine hüküm olmadıkça
faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler
dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gös-
terilen katma değer vergisini indirebilecekleri, aynı Kanunun 34. mad-
desinin 1. bendinde, yurt içinden sağlanan veya ithal olunan mal ve
hizmetlere ait katma değer vergisinin alış faturası veya benzeri vesi-
kalar ve gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmek ve bu vesikalar
kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebileceği hüküm altına
alınmıştır.
Bu hükümler karşısında, katma değer vergisinin indirim konusu
yapılabilmesi için indirim konusu yapılacak verginin, fatura veya ben-
zeri belgeler ile gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmesi ve söz
konusu belgelerin kanuni defterlere kaydedilmiş olması gerekmektedir.
Öngörülen bu koşullarla, vergilendirmede belge düzeninin yerleştiril-
mesi amaçlanmıştır.
Dosyadaki belgelerin incelenmesinden; vergisi uyuşmazlığa konu
olan yıla ilişkin defter ve belgeleri inceleme elemanının yazısı ile
istenen Kurumun, yazıya Beyoğlu 3.Sulh Hukuk Hakimliğince düzenlenen
D.İşl.1991/126 sayılı tensip tutanağı ile bilirkişi raporunu ekleyerek
inceleme elemanına gönderdiği, bilirkişi raporunda ise Kurumun; Beyoğ-
lu, Tarlabaşı, Ömer Hayyam Caddesi, Bilgin Sokak'taki deposunu, bina-
nın üst katındaki bir dairede şehir suyu musluklarının açık bırakılma-
sından dolayı 9.6.1991 gününde su bastığı, depoda bulunan defter ve
belgelerin ıslanmış ve yarı okunamaz hale geldiğinin saptandığı görül-
mektedir. Yükümlünün inceleme elemanına gönderdiği 19.6.1991 günlü ya-
zının düzenlendiği tarihte henüz Beyoğlu 3.Sulh Hukuk Hakimliğince söz
konusu dosya üzerinde tesbit kararı verilmediği anlaşılmaktadır.
Ancak, Ticaret Kanunu hükümleri uyarınca temin edilerek dosyaya sunul-
muş bir zayi belgesi de bulunmamaktadır.
Türk Ticaret Kanununun 68 inci maddesinin son fıkrası uyarınca
alınmış bir zayi belgesi bulunduğu takdirde yükümlüden, defter ve bel-
gelerini ibraz ederek alış belgelerini defterlerine kaydettiğini bel-
gelemesi beklenemezse de böyle bir belgenin varlığı, katma değer ver-
gisi indirimleri kabul edilmeyen yükümlüyü, indirim uygulama koşulla-
rından ikincisi olan, "indirim konusu yapılan vergilerin alış belgele-
rinde ayrıca gösterilmiş olması"nı kanıtlama yükünden kurtarmayacağın-
dan, kendisine mal ve hizmet sağlayan kişi ve kuruluşlardan temin edi-
lerek yükümlü tarafından inceleme elemanına veya mahkemeye sunulabilen
alış belgelerinde gösterilen vergilerin indirim konusu yapılabileceği-
nin kabulü gerekmektedir.
Defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi halinde somut
bir belgeye dayandırılmadan katma değer vergisi indiriminin kabul e-
dilmesi, yazılı belge sisteminin amacına uygun düşmeyeceğinden, dava
konusu tarhiyatın kaldırılmasında yasaya uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile Ankara 1.Ver-
gi Mahkemesinin 26.9.1995 gün ve 1995/1406 sayılı kararının bozulması-
na karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:92)
|