|
TALİH OYUNU SALONLARINDAKİ NET HASILATIN KATMA DEĞER VERGİSİ MATRAHI
OLARAK KABULÜ GEREKTİĞİ HK.
Uyuşmazlık; oyun salonu işletmelerinde Katma Değer Vergisi matrahının,
müşterilere verilen ve belli bir parayı temsil eden jeton ve fişlerin
verildiği andaki (Brüt) hasılat mı, yoksa müşterilerin oyun salonları-
nı terkederken yaptıkları iadeler için ödenen paralar düşüldükten son-
raki (net) hasılat mı olduğuna ilişkin bulunmaktadır.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1.maddesinin 3/b bendinde,
talih oyunları tertiplenmesi ve oynanmasının verginin konusunu teşkil
eden işlemlerden olduğu belirtilmiş, 20.maddesinde teslim ve hizmet iş
lemlerinde matrahın, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel oldu-
ğu 23.maddesinde ise, özel matrah şekilleri sayılarak, (b) bendinde,
"at yarışları ve diğer müşterek bahis ve talih oyunlarında, bu yarış
ve oyunlara katılma karşılığında alınan bedel ile bunların icra edildi
ği mahallere giriş karşılığında alınan bedel"in Katma Değer Vergisi
matrahını oluşturacağı hükme bağlanmıştır.
Bu tür salon işletmelerinde oynanan oyunların Katma Değer Vergisiyle
olan ilişkilerinin saptanması, bu oyunların özelliklerinin ve bunlara
katılma koşullarının bilinmesiyle sıkı sıkıya bağlı bulunmaktadır.
Oyun salonlarının girişinde müşterilere belli bir parayı ve miktarını
temsil eden jeton ve oyun fişi verildiği, karşılığının kasaya konuldu-
ğu, çıkışta, kullanılmamış bulunan fiş ve jetonlarla, makina ve masa-
lardan kumar kazancı olarak sağlananların, işletme idaresince geri alı
narak bunların temsil ettiği meblağın müşterilere ödendiği, iade işlem
lerinin, gün bitiminde zorunlu olarak yerine getirildiği, dosyanın in-
celenmesinden anlaşılmaktadır.
Bu duruma göre, salonlara girişte alınan oyun fişleriyle jetonlar için
ödenen bedelin "giriş ücreti" olmadığı açıktır. Bu itibarla ve söz ko-
nusu işletmelerde vergiyi doğuran olay "oyunlara katılma karşılığında
bir bedel elde edilmesi" olduğuna göre, olayda, fiş ve jetonların oyun
lara katılma karşılığı alınan bedel olup olmadığının belirlenmesi ge-
rekmektedir.
Fiş ve jetonların çıkışta kısmen veya tamamen iadesi halinde bunların
temsil ettiği paranın da iadesi zorunlu olduğundan, iade edilecek olan
kısmın "bedel"e dahil sayılması, dolayısı ile de bedelin girişte veri-
len fiş ve jeton karşılığı alınan meblağ olduğunun kabulü olanaksız-
dır.
Bu durumda, "bedel"in oyun bitirilip, salon'un müşteriler tarafından
terkedilmesinden sonra işletmenin kasasında kalan miktardan ibaret ol-
duğunun kabulü zorunludur.
Diğer taraftan, bu jeton ve fişlerin salonlardaki makina veya masalar-
da kullanılmalarından önce "oyuna katılma"nın veya "hizmet"in getçek-
leştiği de ileri sürülemez. Zira oyuna katılma kanuni bir unsurdur.
Hizmetin özelliği, 3065 sayılı Kanunun yukarıda değinilen 23.maddesi-
nin farklı yorumlanma ve uygulanmasına, diğer bir ifade ile, girişte
alınan jeton ve fişlerin tamamının, satış hasılatı yada hizmet bedeli
sayılmasına olanak vermemekte, değerlendirmenin işletme bazında yapıl-
masını ve net hasılatın matrah kabulünü zorunlu kılmaktadır. Nitekim,
Maliye ve Gümrük Bakanlığının dosyada mevcut 19.6.1985 günlü ve Katma
Değer Vergisi 2601020-68 sayılı işleminde ve gerekse 24.2.1987 tarihli
Resmi Gazetede yayınlanan 25 seri Nolu Katma Değer Vergisi Genel tebli
ğinde sonuç itibariyle bu tür oyun salonu işletmelerinde vergi matrahı
nın net hasılat olduğu belirtilmiştir.
Bu itibarla, oyun salonlarına girişte müşterilere verilen fiş ve jeton
lar için perakende satış fişi düzenlenmesinin sonucu etkileyici nite-
likte olmadığı kanısına varılmaktadır.
Açıklanan nedenlerden dolayı Danıştay Yedinci Dairesinin bozma kararı-
na uyulması gerekirken mahkemece, inceleme raporuna dayanılarak yapı-
lan tarhiyatın, onanması yolunda verilen önceki kararında, yazılı ge-
rekçe ile ısrar edilmesinde hukuki isabet görülmediğinden, yeniden bir
karar verilmek üzere Vergi Mahkemesi ısrar kararının bozulmasına oy-
çokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun özel matrah şekilleri başlı-
ğını taşıyan 23.maddesinin (b) bendinde; at yarışları ve diğer müşte-
rek bahis ve talih oyunlarında bu yarış ve oyunlara katılma karşılığın
da alınan bedel ile bunların icra edildiği mahallere giriş karşılığın-
da alınan bedelin matrah olacağı hükme bağlanmıştır.
Yükümlü şirketin İstanbul Hilton Otelinde, birisi kompütürize oyun ma-
kinaları, diğeri Amerikan ruleti ve yirmibir oyunu oynanan masaların
bulunduğu iki oyun salonu işlettiği anlaşılmaktadır.
Müşteriler tarafından kasadan alınan fiş veya jetonların oyun salonun-
daki makinalarda kullanılmasıyla bir kısım müşterilerin kaybetmeleri
diğer bir kısım şanslı müşterilerin ise kazançlı çıkmaları bu tür ta-
lih oyunlarının doğal sonucudur. Ancak müşteriler tarafından daha son-
ra iade edilen fiş ve jetonlardan ne miktarı ile hiç oynanmadığı ne
miktar fiş ve jetonun ise kazanılmış, fiş veya jeton olduğu ise tahmin
veya tesbiti mümkün bulunmayan bir husustur. Böyle olunca iade edilen
fişlerin hiç oynanmamış fiş olarak düşünülmesi olanaksızdır. Aksi hal-
de kazanılmış fiş ve jetonlarında hiç oynanmamış fiş veya jetonlar me-
yanında düşünülmesi gibi kanunun amacına tamamen ters sonuçların doğa-
bileceği kaçınılmazdır.
Bu tür oyun salonlarının özelliği gözönünde tutularak müşteriler tara-
fından kasadan oyun fişi ve jeton alınmasıyla vergiyi doğuran olayın
meydana geldiği, oyunlara katılma karşılığı müşterilerden alınan fiş
ve jeton bedellerinin vergi matrahını oluşturduğu ve bu görüş doğrultu
sunda tesis edilen mahkeme kararının yerinde olduğu görüş ve düşünce-
siyle karara katılmıyoruz.
KARŞI OY:
24.2.1987 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 25 sıra sayılı Katma Değer
Genel Tebliğinde, uyuşmazlık konusu hakkında Maliye ve Gümrük Bakanlı-
ğınca açıklık getirilmiş ve kumar makinaları ile oyun oynanan salonlar
da katma değer vergisi matrahının net hasılat olacağı kabul edilmiş-
tir.
Vergi Kanunlarının uygulanmasında her kanuna göre çeşitli seriler ha-
linde ve sıra numarası altında Resmi Gazetede yayımlanan genel tebliğ-
ler kamu yönetiminde ve idari yargının büyük bir bölümünü oluşturan ma
li uyuşmazlıklarda özel bir önemi taşımaktadır.
Maliye ve Gümrük Bakanlığı genel tebliğleri, bakanlıklarca kendi kanun
anlayışlarını açıklayan klasik bakanlık genelgelerini aşan idari ve hu
kuki boyutlara sahiptirler. Kamu yönetimi içinde vergi yönetiminin ge-
nişliği, etkinliği ve vatandaşın hukuk güvenliğiyle olan yakın ilgisi
Maliye ve Gümrük Bakanlığı genel tebliğlerini diğer bakanlık genelgele
rinden ayırmaktadır. Vergileme konusunda Maliye ve Gümrük Bakanlığı
genel tebliğleri, yalnız kendi Bakanlığını değil bütün kamu yönetimine
yönelik olarak yapılan ve Türkiye çapında geçerliği olan genel hukuk
yorumlarıdır.
Maliye ve Gümrük Bakanlığının genel tebliğleri mali idarenin uygulama-
ları yönünden bu idareleri bağlayıcıdır. Aksi halde binlerce uygulama
biriminden ibaret olan Maliye ve Gümrük Bakanlığında yapılacak sayısız
uygulamada her memurun genel tebliğleri bir tarafa bırakıp kendi kanun
anlayışını uygulaması sonucu doğar.
Vatandaşın hukuk güvenliğini bu derece ilgilendiren bir konuda ülkenin
ayrı ayrı yerlerinde vergi idaresi görevlilerinin Maliye ve Gümrük Ba-
kanlığının tesbit ettiği genel anlayışı ve yorumları bir kenara bıra-
kıp kendilerine göre uygulama yapmaları kanunların genelliği ve eşitli
ği ilkesine aykırı düşer. Bu tarz bir uygulama bazı mükellefler için
vergi uygulamalarını, kişiye özel uygulamalar haline dönüştürür. Sonuç
ta da bu uygulamalar kimi mükellefi, "özel imtiyazlı" ve kimisinin de,
"özel mağdur" haline getirir.
Devletin temel vasıfları olan güçlülük, şevkat ve adalet ancak kendi
koyduğu kurallara ve yorumlara bağlılığı ile mümkündür.
Bütün bu düşüncelerle Maliye ve Gümrük Bakanlığı genel tebliğlerine ay
kırı vergi uygulaması düşünülemez.
25 sayılı Katma Değer Vergisi Genel tebliğindeki, oyun salonlarında
katma değer vergisi matrahının net hasılata göre belirleneceği yolunda
ki esasların bir tarafa bırakılarak elde edilen hasılatın matrah kabu-
lü suretiyle yapılan uygulama hukuka ve kamu yönetimi ilkelerine aykı-
rıdır.
Temyiz konusu mahkeme kararının yukarıda açıklanan gerekçelerle bozul-
mazı gerekeceği oyuyla karara gerekçe yönünden karşıyız.
(DAN-DER; SAYI:74-75)
BŞ/YÖ
|