|
YANDIĞI İÇİN DEFTER VE BELGELERİNİ İBRAZ EDEMEYEN YÜKÜMLÜNÜN VERGİLE-
RİNİ İNDİRİM KONUSU YAPTIĞI ALIŞ BELGELERİNİ DÜZENLEYENLERDEN TEMİN E-
DEREK İNCELEME ELEMANINA VEYA MAHKEMEYE SUNMASI HALİNDE BU BELGELERDE
GÖSTERİLEN VERGİLER İNDİRİLEBİLECEĞİNDEN TARHİYATIN TÜMÜYLE KALDIRIL-
MASINDA YASAYA UYGUNLUK BULUNMADIĞI HK.
Bakkallık yapan yükümlünün işyerinde 20.12.1992 tarihinde çıkan yan-
gında 1990, 1991 ve daha önceki yıllara ilişkin tüm defter ve belgele-
rinin yanması nedeniyle inceleme elemanına ibraz edilememesi üzerine,
1991 yılında yaptığı katma değer vergisi indirimleri kabul edilmeyerek
adına, bu yılın tüm dönemleri için kaçakçılık cezalı katma değer ver-
gisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen Ankara 3.Vergi Mahkeme-
si tarhiyatı kaldırmıştır.
Vergi dairesi müdürlüğünün bu karara karşı yaptığı temyiz baş-
vurusunu inceleyen Danıştay Onbirinci Dairesi, ... günlü ve 1995/2616
sayılı kararıyla; katma değer vergisinin indirim konusu yapılabilmesi
için 3065 sayılı Yasanın 29 ve 34 üncü maddeleri gereğince indirim ko-
nusu yapılacak verginin fatura veya benzeri belgeler ile gümrük makbu-
zu üzerinde ayrıca gösterilmesi ve bu belgelerin yasal defterlere kay-
dedilmiş olması gerektiği, defter ve belgeler yandığı için ibraz edi-
lemeyeceğine göre vergi matrahının tamamen veya kısmen maddi delillere
dayanılarak saptanması olanağının ortadan kalktığı, olayda resen tak-
dir nedeni bulunduğu, ancak, defter ve belgelerin yanmış olmasının ib-
raz ve ispat yükümlülüğünü tümüyle ortadan kaldırabilecek hukuki bir
neden olarak düşünülemeyeceği, ticari icaplara göre emtia satın aldığı
kişi ve kuruluşları tanımak ve bilmek durumundaki bir alıcının gerekli
girişimleri yaparak emtia alımına ilişkin belgelerin varlığını ispat
olanağına sahip bulunduğunun kabulü gerektiği, vergi mahkemesince, da-
vanın çözümüne esas teşkil etmek üzere ara kararıyla yükümlünün gerek-
li girişimleri yaparak ihtilaflı döneme ait belgelerini ibraz etmesi
istenmek suretiyle indirebileceği katma değer vergisinin tespit edil-
mesi ve yükümlünün ispat edemediği indirimlerin kabul edilmemesi gere-
kirken tarhiyatın tamamen kaldırılmasında yasaya uygunluk görülmediği
gerekçesiyle temyiz istemini kabul ederek vergi mahkemesi kararını
bozmuştur.
Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi ... günlü ve
1995/1339 sayılı kararıyla; olayda, her ne kadar işyerinde yangın çık-
tığına ilişkin bir mahkeme kararı alınmamış ise de, dava dilekçesine
eklenen Çankırı İtfaiyesi yangın raporunda ve emniyet yangın tutana-
ğında defter ve belgelerin tamamen yandığının görüldüğü, davacının,
işyerinde yangın çıkması sonucu depodaki malları ile birlikte geçmiş
yıllara ait defter ve belgelerinin yandığını ... günlü dilekçeyle ...
Vergi Dairesi Müdürlüğüne bildirdiği, bunun üzerine ... tarih ve 9/1
nolu yoklama fişiyle defter ve belgelerin yandığının tespit edildiği,
defterlerinin yandığını idareye bildiren davacıdan, bu bildirimden
sonra defter ve belgelerin ibrazının istenmesinde haklılık görülmedi-
ği, yangının muvazaaya dayandığını idarenin kanıtlaması gerektiği,
faaliyetin özelliği gereği, yükümlünün ihtilaflı yılda çeşitli kişi ve
kuruluşlardan emtia satın alması mümkün olabileceğinden, beş yıl olan
belge saklama süresi geçtikten sonra, sözü edilen kişi veya kuruluş-
lardan belge temin etmenin imkansızlığı gözönüne alındığında ispat
külfetinin davacıya yüklenemeyeceği gerekçesiyle ilk kararında diren-
miştir.
Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğünce temyiz edilmiştir.
Yükümlünün 1991 yılına ait defter ve belgelerinin işyerinde bu-
lunan deposunda çıkan yangın sonucunda yanmış olduğu öne sürülerek in-
celemeye ibraz edilmemesi üzerine katma değer vergisi indirimleri ka-
bul edilmeyerek adına resen salınan kaçakçılık cezalı katma değer ver-
gisine karşı açılan davayı kabul ederek tarhiyatı kaldıran vergi mah-
kemesi ısrar kararı temyiz edilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesinde, "resen ver-
gi tarhı" tanımlanmış, aynı maddenin 3 üncü bendinde, bu Kanuna göre
tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmının tutulmamış
veya tasdik ettirilmemiş veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanla-
ra herhangi bir sebeple ibraz edilmemiş olması halinde maddi delille-
rin bulunmadığının kabul edileceği belirtilmiştir. Maddede, defter ve
belgelerin hangi nedenle olursa olsun ibraz edilmemesi resen takdir
sebebi sayılmıştır. Dönem defter ve belgelerini inceleme elemanına ib-
raz etmeyen yükümlü hakkında resen takdire başvurulmasında bu nedenle
yasaya aykırılık bulunmamaktadır.
Uyuşmazlık, defter ve belgelerin yanmış olması nedeniyle ince-
lemeye sunmayan yükümlünün, katma değer vergisi indirimlerinin hangi
koşullarla kabul edilebileceği ile ilgilidir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29 uncu maddesinin
1/a bendinde, mükelleflerin, yaptıkları vergiye tabi işlemleri üzerin-
den hesaplanan katma değer vergisinden, kanunda aksine hüküm olmadıkça
faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler
dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gös-
terilen katma değer vergisini indirebilecekleri, aynı Kanunun 34 üncü
maddesinin 1 inci bendinde, yurt içinden sağlanan veya ithal olunan
mal ve hizmetlere ait katma değer vergisinin alış faturası veya benze-
ri vesikalar ve gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmek ve bu vesi-
kalar kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebileceği hüküm
altına alınmıştır.
Bu hükümler karşısında, katma değer vergisinin indirim konusu
yapılabilmesi için indirilecek verginin, fatura veya benzeri belgeler
ile gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmesi ve söz konusu belgele-
rin kanuni defterlere kaydedilmiş olması gerekmektedir. Öngörülen bu
koşullarla, vergilendirmede belge düzeninin yerleştirilmesi amaçlan-
mıştır.
Dosyadaki belgelerin incelenmesinden; vergisi uyuşmazlığa konu
olan yıla ilişkin defter ve belgelerin işyerindeki depoda çıkan yangın
sonucunda yandığı, itfaiye yangın raporu ve polis tarafından düzenle-
nen yangın tutanağı ile saptanmıştır. Her ne kadar dosyaya sunulmuş
bir zayi belgesi bulunmamaktaysa da, yandığı için defter ve belgeleri-
ni ibraz edemeyen yükümlünün, vergilerini indirim konusu yaptığı alış
belgelerini, bu belgeleri düzenleyen kişi ve kuruluşlardan temin ede-
rek inceleme elemanına veya mahkemeye sunması halinde, belgelerde gös-
terilen vergilerin indirim konusu yapılabileceğinin de kabulü gerek-
mektedir.
Defter ve belgelerin incelemeye ibraz edilmemesi halinde somut
bir belgeye dayandırılmadan katma değer vergisi indiriminin kabul e-
dilmesi, yazılı belge sisteminin amacına uygun düşmeyeceğinden, dava
konusu tarhiyatın kaldırılmasında yasaya uygunluk bulunmamaktadır.
Bu nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile ... Vergi Mahkemesi-
nin ... günlü ve 1995/1339 sayılı kararının bozulmasına, karar veril-
di.
(MT/ES)
|