Bize gelen okur soruları içerisinde en çok erken emeklilik konusu soruluyor. Başta yıpranma/fiili hizmet zammı olan meslekler olmak üzere, bakıma muhtaç ağır engelli çocuğu olan annelere, gazetecilere erken emeklilik imkanı veriyor.
Çalışma hayatında bazı meslekler var ki hem tehlikeli hem de sigortalının sağlığı için risk içeriyor. Yani bu meslekleri yapanların ömürlerinden ömür gidiyor adeta. Örneğin; bir maden işçinin ortalama yaşam ömrü diğer işçilerden daha kısadır. Sosyal güvenlik sistemimiz böylesi işlerde çalışanları koruma altına alan yapısıyla sigortalıların prim ödeme gün sayılarına, bu işyerlerinde ve işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için karşılarında gösterilen gün sayıları, fiilî hizmet süresi zammı olarak ekliyor. Koşullar oluşmuşsa emeklilik yaşından da indirim yapılıyor.
5510 sayılı Kanunun 40. Maddesinde riskli işler açıklanmıştır. Bir anlamda erken emeklilik hakkından yararlanacak olan işçiler için düzenleme yapılmıştır. Kanunun ilgili düzenlemesine göre, bu maddede belirtilen işyerlerinde ve işlerde 4/a ve 4/c kapsamında çalışan sigortalıların prim ödeme gün sayılarına, bu işyerlerinde ve işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için 60 gün veya 90 gün ya da 180 gün, fiilî hizmet süresi zammı olarak ekleniyor. 360 günden eksik sürelere ait fiilî hizmet süresi zammı da 360 gün için eklenen fiilî hizmet süresi ile orantılı olarak belirlenmektedir.
Çalışmanın fiili hizmet süresi zammı kapsamında değerlendirilebilmesi için, sigortalının kapsamdaki işyerleri ile birlikte belirtilen işlerde fiilen çalışması ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalması şarttır. Bunun tek istisnası ise Türk Silâhlı Kuvvetlerinde, Jandarma Genel Komutanlığında, Sahil Güvenlik Komutanlığında ve Emniyet ve polis mesleğinde, MİT’ te çalışanlardır.
Buna göre; kurşun ve arsenik işleri, cam fabrika ve atölyeleri, cıva üretimi işleri sanayii, çimento fabrikaları, kok fabrikalarıyla termik santraller, alüminyum fabrikaları, demir ve çelik fabrikaları, Döküm fabrikaları, asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler, yeraltı işleri, Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler, su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler, Türk Silâhlı Kuvvetlerinde subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler, emniyet ve polis mesleğinde, asaleti onaylanmış olmak şartıyla adaylıkta geçirilen Milli İstihbarat Teşkilâtında süreler dahil polis memuru, başpolis memuru ve kıdemli başpolis memuru, komiser yardımcısı, komiser, baş komiser, emniyet amiri, emniyet müdürleri ile bu ve daha yukarı maaş ve derecelerdeki emniyet mensupları, Milli İstihbarat Teşkilâtı mensupları, İtfaiye veya yangın söndürme işlerinde çalışanlar, basın ve gazetecilikte Basın Kartı Yönetmeliğine göre mesleğinde basın kartı sahibi olmak suretiyle fiilen çalışanlar, Türkiye Radyo-Televizyon Basın Kartı Yönetmeliğine göre basın kartı sahibi olmak suretiyle Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunda haber hizmetinde fiilen çalışanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar, 15/8/2017 tarihinde KHK ile Ceza İnfaz Kurumunda görevliler, erken emeklilik hakkından yararlanabilmektedir.
Yıllık fiili hizmet süresi zammı, sigortalıların yıl içerisinde belirtilen işyerlerinde ve işlerde fiilen çalıştığı gün sayısına göre verilen süreyle orantılı olarak tespit edilen gün sayısı olacaktır.
Örneğin, Cıva üretimi işleri sanayinde cıva izabe fırınlarında görülen işlerde çalışan sigortalı (A)’nın, bir yılda 1.230 saat civa üretimi işinde diğer zamanlarda normal işlerde çalışması halinde, 1230 /7,5 = 164 gün fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalıştığı gün sayısı bulunur. Bir anlamda bu işçinin prim günü 164 gün artmış olur.
İşçinin, fiili hizmet zammı kapsamında çalışılan sürelerin 3.600 günü bulması halinde bu kez prim gün sayısına eklenen bu sürelerin yarısı üç yılı geçmemek üzere emeklilik yaşından da indirilir. Maden yer altı işinde çalışanlar için üç yılı aşmama kuralı uygulanmaz.
Bir işçinin toplamda 7200 gün prim ödemesinin bulunduğu bunun 4000 gününün fiili hizmet kapsamında olduğu, normal bir işçi olsa 52 yaşında emekli olacağını varsayalım. Bu işçi normal işçilere göre 4000 gün yıpranmalı işte çalıştığı için kendisine 7200 gün değil 1000 gün yıpranma ilavesiyle 8200 prim günü üzerinden aylık hesaplanacak, 1000 günün yarısı olan 500 gün yani 1 yıl 4 ay 20 gün de emeklilik yaşı olan 52 yaşından indirilecek dolayısıyla 50 yaş 7 ay 10 gün şartının gerçekleştiği dönemde emekli olma hakkını kazanacaktır.
Bu anlattıklarımız 1 Ekim 2008 tarihinden sonra geçerli olan fiili hizmet zammıyla ilgili. Eğer işçi 1 Ekim 2008 tarihinden önce de yıpranmalı işte çalışmışsa hem emeklilik yaşı farklı hesaplandığı gibi prim gününe gün eklenmiyor ancak yaştan dörtte bir indirim yapılıyor.
Bu makalenin içeriği www.resulkurt.com adresinden alınmaktadır.