|
ORTALAMA KAR HADDİ CETVELİNİN BEYANDAN SONRA YAYIMLANMIŞ OLMASI, İLGİ-
Lİ DÖNEMDE UYGULANMASINA ENGEL OLMADIĞI HK.
Gıdan maddeleri satışı ile uğraşan yükümlünün 1991 yılına ilişkin ola-
rak beyan ettiği gayrisafi kazancın ortalama kar haddi esasına göre bu
lunan gayrisafi kazançtan düşük olması nedeniyle adına ikmalen salınan
gelir vergisine karşı açılan davayı; yükümlünün 1991 yılında tabi oldu
ğu ortalama kar haddinin 30 Nisan 1992 tarihli resmi gazetede yayımla-
nan ortalama kar haddi cetveli ile belirlendiği, vergi kanunlarının ve
bunlara bağlı hükümlerinin geriye yürümezliği ilkesine göre yükümlüye
uygulanmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle kabul ederek tarhiyatı
terkin eden Zonguldak Vergi Mahkemesinin 17.11.1992 gün ve 1992/692 sa
yılı kararının; Ortalama Kar Haddi cetvelinde belirtilen oranların dik
kate alınarak yapılan tarhiyatın yerinde olduğu ileri sürülerek bozul-
ması istemidir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 111.maddesinde, kısmen veya tama-
men perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların gösterdikle
ri gayrisafi kazançların, Vergi Usul Kanununa göre tesbit olunan orta-
lama kar hadlerinin perakende satılan emtianın maliyet bedeline uygu-
lanması suretiyle bulunacak miktarlara göre düşük olduğu takdirde, be-
yan edilen gayrisafi kazanç yerine, bu suretle bulunan miktarların ik-
malen vergi tarhına esas alınacağı hükmü yer almaktardır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 42.maddesine göre tesbit edilen, aynı
yasanın 43.maddesine göre ilan edilerek kesinleşen ortalama kar hadle-
rinin üç yıl süre ile uygulanacağı, yasanın 44.maddesinde belirtilmiş-
tir.
Anılan madde hükümlerine göre, Merkez Komisyonunca kesin miktarı tayin
edilerek kesinleşen ortalam kar hadlerine ait cetvellerin Maliye ve
Gümrük Bakanlığınca mahallerine tebliğ edilmeleri üzerine, Vergi Daire
leri tarafından, Bakanlıktan gelen bu cetvellerin bir ay süre ile, dai
relerin uygun bir yerine asılmak suretiyle ilan edileceği ve bu cetvel
lerin ayrıca Resmi Gazete ile ilan edilerek yürürlüğe gireceği öngörül
müştür.
Ortalama kar hadleri yürürlükte bulunduğu yıllar için yükümlülerin be-
yan etmisi gereken asgari kazanç oranlarını tesbit etmekte olup, beyan
sırasında dikkate alınacak bir ölçü olmadığından, yükümlülerin sapta-
nan bu oranlar üstünde kazanç beyan etmeleri mümkündür. Esas olan, yü-
kümlülerin hasılat ve gider farkını teşkil edecek olan gerçek geliri
üzerinden vergilendirilmesidir.
Ortalama kar haddi esası ile gerçek gelirin beyan edilip edilmediğinin
kontrolünün sağlanması ve ortalama kar haddi esasına göre vergileme
ile de, beyan edilecek gelirin gerçeğe en yakın biçimde kavranılması
amaçlanmıştır.
Bu nedenle yükümlü tarafından beyan edilen kazancın, ortalama kar had-
dine göre hesaplanan miktardan düşük bulunması halinde, yükümlülere bu
farkı izah etme imkanı tanınmakta, haklı nedenlere dayanan izahlar dü-
şüklük nedeni olarak kabul edilmektedir. Öte yandan mükellefler, ilgi-
li dönemde tutmuş oldukları defter kayıtlarına göre kazançlarını beyan
etmek durumunda olduklarından, beyandan sonra uygulanacak ortalama kar
hadlerine ait cetvellerin geç ilan edilmiş olması ekonomik durumuna ve
piyasanın şartlarına göre tayin edilen oranların geçerli olduğu vergi-
lendirme dönemleri için uygulanmasına engel teşkil etmemektedir.
30.4.1992 tarih ve 21214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe
giren ve 1991 yılını da kapsayan ortalama kar hadleri cetvelinde göste
rilen oranlar esas alınarak bulunan matrah farkı üzerinden yapılan tar
hiyatın cetvelin beyan dönemi geçtikten sonra yayınlandığı gerekçesiy-
le terkininde isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile Zonguldak Vergi Mah-
kemesi kararının bozulmasına karar verildi.
ŞT/ES
|