|
İŞLETMENİN KAPASİTESİ, KULLANILAN TEKNOLOJİ, ÜRETİMİN TÜM ÖZELLİKLERİ
KAVRANMADAN YAPILAN BİR RANDIMAN İNCELEMESİYLE, GERÇEĞİ TEMSİL EDEBİ-
LEN HASILATIN BELİRLENEMEYECEĞİ HK.
Karoser imalatı yapan davacı şirketin 1993 yılına ilişkin işlemlerinin
imalat randımanı yönünden incelenmesi sonucunda bulunan matrah farkı
üzerinden Ağustos, Ekim ve Kasım 1993 dönemleri için adına kaçakçılık
cezalı katma değer vergisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi,
... günlü ve 1995/848 sayılı kararıyla; Ankara Sanayi Odasınca bildi-
rilen asgari ve azami fire oranlarının ortalamasına göre matrah farkı
kalmadığını saptayarak cezalı tarhiyatı kaldırmıştır.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini inceleyen Danıştay
Onbirinci Dairesi, ... günlü ve 1997/549 sayılı kararıyla; dönem için-
de imalata sevkedilen kereste miktarının, şirket yetkilisinin beyan
ettiği % 35 fire oranına göre bulunduğu, imalat sırasında oluşan % 15
biçme firesi düşüldükten sonra yapılan emtia dengesi sonunda, bir kı-
sım hasılatın beyan dışı bırakıldığından bahisle cezalı tarhiyat ya-
pıldığı, % 35 fire oranının şirket yetkilisinin ifadesine dayandığı ve
tutanağın ihtirazı kayıt konulmaksızın imzalandığı, Ankara Sanayi Oda-
sı tarafından farklı kereste cinslerine göre daha yüksek fire oranları
bildirilmiş ise de, imalat defteri tutmayan ve ne inceleme sırasında,
ne de daha sonra kullanılan kerestenin cins ve kalitesine yönelik her-
hangi bir iddia ileri sürmeyen davacının, inceleme sırasında uygulanan
fire oranının düşük olduğu yolundaki iddiasına itibar edilemeyeceği,
adı geçen kurumun bildirdiği fire oranlarının, bu işletmeye özgü fire
oranları olmaması yanında, bu işkolunda firenin, firmadan firmaya ve
kullanılan malzemenin cins ve kalitesine göre değişebileceği, şirket
yetkilisi tarafından bildirilen fire oranı esas alınarak saptanan mat-
rah farkı üzerinden yapılan tarhiyata karşı açılan davanın reddi gere-
kirken, sanayi odasının bildirdiği fire oranları esas alınarak verilen
kararda yasaya uygunluk görülmediği gerekçesiyle kararı bozmuştur.
Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi, ... günlü ve 1997/-
956 sayılı kararıyla; imalatta kullanılan kereste miktarı hesaplanır-
ken, yıl sonu mevcudu olan 3.sınıf çam tomruğunun nazara alınmadığı,
randıman hesabında, tüccarlar için resmi bir kuruluş olan Ticaret Oda-
larınca bildirilen fire ve zayiat oranlarına itibar edilmesi gerektiği
yolunda Danıştay'ın kararları bulunduğu gerekçesiyle ilk kararında di-
renmiştir.
Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğünce temyiz edilmiş ve in-
celeme raporundaki tespitler yinelenerek tarhiyatın yasaya uygun oldu-
ğu, bu nedenle kararın bozulması istenmiştir.
Karoser imalatı ve tamiratı yapan ve 1993 yılında imalat defte-
ri tutmadığı saptanan davacı kurum adına, randıman yoluyla bulunan
matrah farkı üzerinden uygulanan tarhiyatın kaldırılması yolundaki ıs-
rar kararı, vergi idaresince temyiz edilmiştir.
Devamlı olarak imalatla uğraştığı ve Vergi Usul Kanununun 197
nci maddesinde öngörüldüğü halde, imalat defteri tutmayan davacının
dönem kazancının, aynı Yasanın 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasının
üçüncü bendi uyarınca resen belirlenmesini gerektiren neden bulunmak-
tadır. Ancak, böyle bir sebeple resen uygulanan tarhiyata ilişkin mat-
rahın da gerçeğe en yakın miktarıyla saptanması gerekir. Nitekim Vergi
Usul Kanununun 134 üncü maddesinde; vergi incelemesinden maksadın, ö-
denmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve
sağlamak olduğu, bu amaçla öngörülmüştür.
İnceleme raporu ve eki tutanaktan, davacı kurum yetkilisinin
karoser imali ve tamirinde kullanılmak üzere işletmeye giren ve yıl
içinde kullanılan tomruk ve kereste miktarı ile biçme ve imalat fire-
sine ilişkin bildiriminin matrahın hesabına esas alındığı anlaşılmak-
tadır.
Tarhiyata karşı açılan davada davacı, dilekçesine eklediği An-
kara Sanayi Odasının ... günlü ve ... sayılı yazısına dayanarak çam,
köknar, gürgen ve meşe tomruklarının kereste imalinde sınıflarına göre
yüzde 40-60 oranında fire vereceğini, inceleme elemanının, dönem so-
nunda ... çam tomruk mevcudu envanterde kayıtlı olmasına karşın ima-
latta kullanıldığı yaklaşımıyla matrah saptadığını, imal edilen karo-
serlerin araç türüne göre farklılık taşıdığını, şasi ve bagaj için
kullanılan kerestenin hiç gözönüne alınmadığını ileri sürmüştür.
Vergi inceleme elemanı; tomruktan kereste ve keresteden sipariş
üzerine karoser imal eden davacı kurumun üretim kayıplarının ne olabi-
leceğini herhangi bir kuruluştan araştırmamış, raporun dayandığı tuta-
nakta ifadesine başvurulan şirket yetkilisine, işletmede hangi tür
tomruk ve kerestenin kullanıldığı, üzerine karoser monte edilen araç
türlerine göre girdi miktarında ne gibi farklar oluştuğu, şasi ve ba-
gaj için ne miktar kereste kullanılabileceğini belirlemeye elverişli
herhangi bir soru yöneltmemiştir.
... Noterliğince ... gününde ... yevmiye sayısı ile onaylanan
envanter defterinin 10 uncu sayfasında, 31.12.1993 tarihi itibarıyla
stokta ... üçüncü sınıf çam tomruk bulunduğu kayıtlı olduğu halde, yıl
içinde alınan tomruğun tümünden kereste elde edildiği ve imalatta kul-
lanıldığı görüşüyle matrah saptandığı anlaşılmaktadır.
İmalatla uğraşanların beyan ettikleri hasılatın gerçeği yansı-
tıp yansıtmadığı, imalat randımanı olarak bilinen ve üretime verilen
hammadde veya yarı mamul madde miktarı ve üretimin muhtelif aşamala-
rında oluşması muhtemel firenin gözönüne alınması suretiyle saptanabi-
lir. Ancak, işletmenin kapasitesi, kullanılan teknoloji, üretimin tüm
özellikleri kavranmadan yapılan bir randıman incelemesiyle gerçeği
temsil edebilen hasılatın belirlenemeyeceği de açıktır.
Vergi mahkemesince Ankara Sanayi Odasınca bildirilen ve kereste
elde etmek üzere biçilen üçüncü sınıf tomruğun ortalama % 45 oranında
fire verebileceği gözönüne alınarak ve dönem sonu stoku ihmal edilerek
yapılan hesaplamada dahi davacı kurumun kayıtlarına göre karoser ima-
linde kullanılan kereste miktarını doğrulayan girdi miktarı saptandı-
ğından, tarhiyatın kaldırılması yolundaki ısrar kararında hukuka aykı-
rılık görülmemiştir.
Bu nedenlerle temyiz isteminin reddine, karar verildi.
(MT/ES)
|