|
1- İTHALAT BEDELİNİN TRANSFERİ İÇİN YATIRILMASI GEREKLİ KUR FARKLARI-
NIN ÖDENMEMESİ HALİNDE, İDARECE 6183 SAYILI YASA HÜKÜMLERİNİN UYGULA-
NABİLECEĞİ, YASAL KOŞULLAR GERÇEKLEŞTİĞİNDE İHTİYATİ HACİZ KARARI ALI-
NABİLECEĞİ;
2- ANCAK ANONİM ŞİRKETİ ORTAĞI KİŞİLERİN MAL VARLIKLARINA ŞİRKETİN KUR
FARKI BORCU NEDENİYLE 6183 SAYILI YASAYA GÖRE İHTİYATİ HACİZ UYGULANA-
MAYACAĞI HK.
Davacıların ortağı bulunduğu şirket mal mukabili ithalattan doğan
1.416.019.51 lira kur farkını aracı bankaya yatırmamış, adı geçen şir-
ketten kur farkından doğan borcu için teminat göstermesi istenmiştir.
Teminat gösterilmemesi ve kur farkını ödeyecek taşınır ve taşınmaz ma-
lı bulunmaması nedeniyle şirketin ortağı bulunan davacıların şahsi mal
varlığı için 6183 sayılı yasa hükümlerine göre ihtiyati haciz kararı
alınmıştır. Davacılar ihtiyati haciz kararına karşı itiraz komisyonu
nezdinde itirazda bulunmuşlar, bu itiraz Vergiler İtiraz Komisyonu ka-
rarı ile reddedilmiş ihtiyati haciz kararına dayalı işlemin onanmasına
karar verilmiştir.
Dava adı geçen itiraz komisyonu kararının bozulması istemiyle açılmış
bulunmaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden davacıların ortağı bulunduğu Anonim
Şirketin mal mukabili ithalatı nedeniyle doğan kur farkını süresi için
de yatırmadığı anlaşılmaktadır.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 1.maddesi
nin ilk fıkrasında" Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyele-
re ait vergi resim, harç cezatahkik ve takiplerine ait mahkeme masrafı
vergi cezası, para cezası gibi asli, geçikme zammı, faiz gibi feri ve
aynı idarelerin akitten haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dı-
şında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer ala
cakları ile bunların takip masrafları hakkında bu kanun hükümleri tat-
bik olunur." hükmü getirilmiştir.
Yukarıda metni yazılı hükümden anlaşılacağı üzere, idarenin; akitten
haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan, ancak kamu
hizmetleri uygulanmasına ilişkin alacakları da 6183 sayılı yasa hüküm-
lerine tabiidir. Kur farkları:1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Ko-
ruma Hakkında Kanunun verdiği yetkiye dayalı yasanın öngördüğü hizme-
tin yürütülebilmesi için gerekli ve devletin güttüğü döviz politikası
sonucu doğan bir kamu alacağıdır. 1567 sayılı yasanın ve anılan yasaya
göre çıkarılan kararname ve tebliğlerin uygulanmasından doğan bu gibi
anlaşmazlıkların çözüm yeri de Danıştay'dır. Gerçi 1.3.1978 tarih ve
mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 16 sayılı Tebliğin 6.madde-
sinin son fıkrası bir özellik taşımaktadır. Bu fıkra uyarınca ithalat-
cılar dilerlerse Merkez Bankasına transfer için intikal ettirilmiş
Türk Liralarını aylık ve eşit taksitlerle kendilerine ödenmesini iste-
yerek döviz transfer isteminden vazgeçebilirler. Ne varki şirket bu o-
lanaktan yararlanmamış ve transferden vazgeçtiği yolunda idareden her
hangi bir istemde bulunmamıştır. Bu haliyle şirket davalı idareyi yap-
tığı dış alım karşılığı dövizi transfer etmekle yükümlü saymış olmakta
dır. Diğer bir değişle Maliye Bakanlığı şirketin belirgin tutumu karşı
sında hem şirkete hem de dış satım yapan firmaya ve aracı bankaya kar-
şı transfer yükümlülüğü altına sokulmaktadır. Bu yükümlülüğün yerine
getirilmesi içinde davalı idare şirketten kur farkını isteyebilmeli
ve alabilmelidir. Şirket hem transfer yapılması için direnmekte hem de
kur farkını ödememekte ise, idarenin her halde yapacağı şey transfer
yapmama yolunu seçmek değil bunu gerçekleştirmek için idare lehine olu
şan kur farkını, 6183 sayılı Yasanın öngördüğü bir kamu alacağı olarak
ilgiliden istemektir. Bir ayrım yapılmaksızın "yeni ve eski döviz fiat
farkının vadesinde ödenmemesi halinde 6183 sayılı Yasanın uygulanacağı
nı belirten 10.8.1970 günlü Resmi Gazetede yayımlanmış 18 sayılı kara-
rın 5.maddesi son fıkrası hükmü ile 25 Ocak 1980 tarihinde yürürlüğe
giren ve aynı biçimde yeni ve eski döviz farkının ödenmemesi halinde
6183 sayılı yasa hükümlerinin uygulanacağını vurgulayan 8/167 sayılı
kararın 7.maddesi son fıkrası hükmü de bu görüşü doğrulamaktadır.
Yukarıda açıklanan koşullar içinde kur farklarından doğan alacağın
6183 sayılı yasa hükümlerine tabi olduğu kabul edildikten sonra, bor-
cun süresi içinde ödenmemesi üzerine ilgili hakkında 6183 sayılı yasa-
daki koşullar gerçekleştiğinde ihtiyati haciz kararı alınmasında da
hukuken aykırı bir yön bulunmamaktadır.
Ancak, bakılan davada, mal mukabili ithalatta bulunan yukarıda adı ge-
çen Anonim Şirketin vadesinde ödenmeyen kur farkı için teminat göster-
memesi ve borcunu ödeyecek taşınır ve taşınmaz malı bulunmadığının
saptanması üzerine söz konusu şirketin ortağı bulunan davacıların şah-
si mal varlığı için ihtiyati haciz kararı alınmış ve bu karara yapılan
itiraz da İtiraz Komisyonunun bozulması istenilen kararı ile reddoluna
rak ihtiyati hacze ilişkin işlem onanmıştır.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 35.madde-
sinde "Limited ortaklıkların ödenmeyen ve tahsil imkanı bulunmayan
amme borçlarından dolayı ortaklar vazettikleri veya vaz'ını taahhüt ey
ledikleri sermaye miktarında doğrudan doğruya mesul ve bu kanun hüküm-
leri gereğince takibete tabi tutulurlar" hükmü yer almıştır.
Bu itibarla kur farkları, yukarıda açıklandığı üzere kamu alacakları
arasında olmakla beraber 6183 sayılı Yasanın yukarıda metni yazılı 35.
maddesine göre, ancak limited ortaklıklarına ortakları için getirilmiş
ayrık bir hükmün Anonim Şirket ortaklıkların ortaklarına uygulama ola-
nağı yoktur.
Öte yandan, bozulması istenilen itiraz komisyonu kararında belirtilen
ve davalı Vergi Dairesi Müdürlüğü Savunmasında ileri sürülen 213 sayı-
lı Vergi Usul Kanununun 10 ve 333.maddelerinin olayda olduğu gibi, kur
farkından ötürü borçlu olan şirketin ortakları bulunan davacılara uygu
lanamaz. Çünkü Ortada tahsili gereken bir vergi borcu bulunmamakta Ver
gi Usul Kanununa göre tarh tahakkuk ve tebliğ edilen bir alacak da söz
konusu olmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Vergi İtiraz Komisyonu kararının bozulmasına, ve
aynı nedenlerle davacıların mal varlığına ihtiyati haciz konulmasına
ilişkin işlemin iptaline karar verildi.
(MS/MÜ)
|