|
YÜKÜMLÜ KURUM LEHİNE İPOTEK TESİS EDİLEN VE CEBRİ İCRA YOLU İLE YAPI-
LAN AÇIK ARTTIRMA SONUCUNDA YÜKÜMLÜ KURUMA İHALE EDİLEN TAŞINMAZIN MA-
LİYET BEDELİNİN, YÜKÜMLÜ KURUM LEHİNE TESİS EDİLMİŞ OLAN İPOTEK BEDE-
LİNİN SATIN ALMA BEDELİNE EKLENMESİ SURETİYLE HESAPLANACAĞI HK.
Olayda, kredi münasebetinden doğan alacağının teminatını teşkil etmek
için, üzerinde 1.616.000.000 liralık kısmı yükümlü kurun 16.000.000
liralık kısmı ise diğer bir banka lehine olmak üzere, toplam 1.632.
000.000 liralık ipotek tesis edilmiş bulunan ve İcra İflas Kanununun
125.maddesi gereğince bu ipoteklerle yükümlü olarak cebri icra yolu
ile yapılan açık arttırma sonucunda 622.000.000 lira bedelle yükümlü
kuruma ihale edilen, kredi borçlusuna ait taşınmazın, ihalenin kesin-
leşmesinden sonra, 16.000.000 liralık ipotek bedelinin diğer bankaya
ödenmesi üzerine, 1.616.000.000 lira ipotekle yükümlü olarak yükümlü
kurum adına tapuya tescil edildiği, bu tescili takiben ipotekleri fek
ettirerek, söz konusu ipotek bedeli karşılığını, menkul rehni hakkı
sahibi olarak nezdindeki, garimenkulün önceki malikleri adına, bir he-
sapta bloke eden yükümlü kurumun, sözü edilen taşınmazı, 28.5.1984 ta-
rihinde, maliyet bedelini (1.616.000.000 + 622.000.000) =2.238.000.000
lira olarak kabul etmek suretiyle 3.250.000.000 lira bir bedelle sat-
tığı, uyuşmazlığın da 1.616.000.000 lira tutarındaki ipotek bedelinin,
maliyet bedeline ilave edilmesinde isabet bulunmadığı, dolayısı ile
de, satıştan elde edilen karın, bu miktarda düşük gösterildiğinden ba-
hisle, kaçakçılık cezalı Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi salınma-
sından doğduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, uyuşmazlığın çözümü, üzerinde yükümlü kurum lehine ipotek
tesis edilen ve İcra İflas Kanununun 125.maddesi gereğince bu ipotekle
yükümlü olarak, cebri icra yolu ile yapılan açık arttırma sonucunda
yükümlü kuruma ihale edilen taşınmazın, gerçek satınalma bedelinin ne
olduğunun, diğer bir ifade ile yükümlü kurum lehine tesis edilmiş
olan ipotek bedelinin satın alma bedeline eklenip eklenmiyeceğine iliş
kin bulunmaktadır.
Olay tarihinde yürürlükte bulunan 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu-
nun 28.maddesinde, Banka ve Sigorta Şirketlerinin her ne şekilde olur-
sa olsun, yapmış oldukları bütün muameleler dolayısiyle kendi lehleri-
ne her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paraların
banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olduğu hükme bağlanmış,
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 3.maddesinde de, vergilendirme de, ver
giyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin
esas olduğu belirtilmiştir.
Yukarıda da açıklandığı üzere, yükümlü kurum lehine ipotek tesis edil-
miş bulunan, kredi borçlusuna ait gayrimenkul, kullanılan teminat mek-
tubu kredilerinin komsiyon ve masraflarının ödenmemesi nedeniyle kambi
yo senetleri üzerine haciz yolu ile yapılan icra takibi sonunda vaz
olunan haciz dolayısiyle ve hacizden önce tesis edilen ve teminatını
teşkil ettiği borç henüz muacceliyet kazanmamış olan ipoteklerle yüküm
lü olarak satışa çıkarılmış, ve bu ipoteklerle yükümlü olarak da yüküm
lü kuruma satılarak tapuya tescil edilmiştir.
Böylece, Borçlar Kanununun 116.maddesi uyarınca, ipotek bedellerini
ödeme sıfatı ile bu bedellerin ödenmesini talebe yetkili sıfatı, yüküm
lü kurumun şahsında toplanmış, borç sakıt olmuş ve bunun sonucunda da
Medeni Kanunun 808.ve İcra ve İflas Kanununun 23.maddelerine göre, yü-
kümlü kurumun söz konusu gayrimenkul üzerindeki ipotek rehin hakkı,
ipotek bedelleri üzerine kayarak, menkul (alacak) rehine dönüşmüştür.
Nitekim, bu nedenlerle, yükümlü kurum, gayrimenkulün adına tescilini
takiben, ipotekleri fekettirerek, ipotek bedelleri karşılığı olan
1.616.000.000 lirasını menkul rehni hakkı sahibi olarak gayrimenkulün
önceki malikleri adına nezdindeki bir hesapta bloke etmiştir.
Bu durumda, sözü edilen ipotek bedelinin gayrimenkulün satın alma bede
linin bir kısmını teşkil ettiğinin, dolayısı ile de anılan gayrimenku-
lün gerçek satın alma bedelinin (622.000.000 + 1.616.000.000) = 2.238.
000.000 lira olduğunun kabulü gerekeceğinden, Mahkemece aksi bir görüş
le ve yazılı gerekçe ile cezalı tarhiyatın onanmasında isabet görülme-
miştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Vergi Mahkemesi kara-
rının, yukarıda belirtilen esaslar doğrultusunda yeniden karar veril-
mek üzere bozulmasına karar verildi.
(DAN-DER SAYI:72-73) BŞ/YÖ
|