|
TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE IRAK CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA
İMZALANAN "TÜRKİYE-IRAK HAMPETROL BORU HATTI ANLAŞMASI"NIN UYGUN BU-
LUNDUĞUNA VE ONAYINA İLİŞKİN 1835 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİNE GÖRE IRAK-
IN İHRAÇ ETTİĞİ HAMPETROLÜ, YUMURTALIK'TAKİ POMPALAMA İSTASYONUNDAN
FOB TAŞIMA ESASINA GÖRE YÜKLEYEREK PİRE LİMANINA TAŞIYAN YABANCI KURU-
MUN, BU TAŞIMA UĞRAŞISINDAN SAĞLADIĞI NAVLUN HASILATININ DA MÜKELLEFİ-
YET İLKESİ UYARINCA KURUMLAR VERGİSİNE TABİ OLMADIĞI HK.
Uyuşmazlık, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti
arasında imzalanan 27.8.1973 günlü "Türkiye-Irak Hampetrol Boru Hattı
Anlaşması'nın" uygun bulunduğuna ve onayına ilişkin 1835 sayılı Kanun
hükümlerine göre Irak'ın ihraç ettiği hampetrolün, Yumurtalık'taki pom
palama istasyonundan FOB taşıma esasına göre yükleyerek, Pire Limanına
taşıyan yabancı kurumun, bu taşıma uğraşısında sağladığı navlun hası-
latının dar mükellefiyet ilkesi uyarınca kurumlar vergisine tabi olup
olmayacağına ilişkindir.
İstanbul Deniz Nakliyat Acentalığı Limited Şirketinin, Türk Ticaret
Kanunun 117/3.maddesi uyarınca yabancı kurumun acentası olduğunda ve
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 8.maddesinin 3.fıkrası uyarınca da
daimi temsilcisi sayılacağında kuşku bulunmamaktadır.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun "Dar Mükellefiyet" başlığını
11.maddesinde, aynı Kanunun 1.maddesinde yazılı kurumlardan kanuni ve
iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye içinde bulunmayanların, yalnız
Türkiye de elde ettikleri kurum kazançları üzerinden vergilendirilecek
leri hükme bağlanmıştır.
Olayda, petrol boru hattıyla Irak'tan Türkiye'ye gelen hampetrol, 1835
sayılı Kanundaki esaslara göre FOB taşımacılık suretiyle, yabancı kuru
mun tankerlerine yüklenmekle ve Yunanistan'a nakledilmektedir. Taşıyan
ve taşıtanın yabancı olması, navlun sözleşmesinin Türkiye dışında ba-
ğıtlanmış olması ve hampetrolün 1835 sayılı Yasa ile verilen izin uya-
rınca ne Türk kurum ve kuruluşlarının ve ne de daimi temsilci şirketin
herhangi bir girişim ve katkısı olmaksızın yüklenmesi ve yüklenen pet-
rolün gerçekte Irak'tan ihraç edilmekte bulunması karşısında yukarıda
sözü edilen 5422 sayılı Yasanın 11.maddesiyle değinilen "kazancın Tür-
kiye'de elde edilmesi" koşulu gerçekleşmediği gibi navlun hasılatı
Türkiye'de hiçbir kurum ve kişinin hesabına intikal ettirilmeyip, ka-
rından da ayrılmamış olduğundan, Kurumlar Vergisi Kanunu hükümlerine
göre vergilendirilmesine olanak bulunmamaktadır.
Bu nedenlerle, dava konusu kararla yasaya aykırılık bulunmadığından,
davanın reddine karar verildi.
AZLIK OYU:
28.11.1975 tarihli ve 1835 sayılı Kanunla onaylanan Türkiye Cumhuriye-
ti ile Irak Cumhuriyeti Hükümeti arasında Ham Petrol Boru Hattı Andlaş
masının 7.maddesinde, petrolün yumurtalık Terminalinde tankere varil
başına FOB yükleme ve taşıma ücreti ile bu ücrete dahil olan hizmetler
belirlenmiştir. Aynı andlaşmanın 12/2.maddesinde ise andlaşmanın yürür
lük süresi içinde gerek Irak tarafına ham petrol alıcısına, taşıyıcı-
sına, gerekse ham petrol yükleyecek tankerlere bu andlaşma hükümlerini
aşacak şekilde bir mali külfet yüklenemeyeceği öngörülmüştür.
Olayda Türkiye'nin taraf olduğu bir Milletlerarası andlaşma ile Türki-
ye Irak boru hattından yüklenecek petrolden varil başına alınacak ge-
çiş ücreti tesbit edilmiş olup bu geçiş ücretini artıracak herhangi
bir ek malı külfetin akit taraf olarak Irak'a ve alıcıya, taşıyıcıya
ve tankerlere yükletilemiyeceği açıktır. Bu durumda olayın milli hukuk
çerçevesinde ele alınıp kurumlar vergisi kanununa göre vergi kapsamına
alınıp alınamıyacağı tartışılamaz. Aksi halde milletlerarası bir and-
laşma ile mali ve ekonomik sınırları çizilmiş milletlerarası bir iliş-
kinin İdarenin alt düzeylerinde bile tartışılmasına imkan tanınmış o-
lur. Milletler arası ahdi durumlara karşı tavır almak bunun doğuracağı
siyasal sorunları karşılama görev ve yetkisine sahip olan yasama veya
yürütme organına aittir. Ortada yasama veya yürütme organınca alınmış
bir karar olmadıkça yukarıda sözü edilen andlaşmanın Açık hükümlerine
aykırı olarak idarece milli hukuk uygulaması yapılamaz.
Bu sebeplerden verilen karara sonucu itibariyle katılmakla beraber ge-
rekçe yönünden karşıyım.
(DAN-DER; SAYI:48-49)
(MT/YÖ)
|