|
GÖTÜRÜ MATRAH TAKDİRLERİNE KARŞI DEFTERDARLIKÇA AÇILAN DAVALARDA; BELE
DİYE, TİCARET VE SANAYİ ODASI VE VARSA MESLEKİ TEŞEKKÜLÜN HASIM OLARAK
GÖSTERİLECEĞİ HK.
... İlçesinde götürü usulde vergilendirilen hizmet erbabının 1985-1986
1987 takvim yıllarına ait götürü ücret matrahlarının takdirine ilişkin
takdir komisyonu kararının iptali istemiyle ilçe takdir komisyonu baş-
kanlığı hasım gösterilerek açılan davayı reddeden vergi mahkemesi kara
rının bozulması talebiyle temyiz edildiği anlaşılmaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 205 sayılı Kanunun 3.maddesiyle deği-
şik 40.maddesinde; Götürü ücretlerin, götürü ticaret ve serbest mes-
lek kazançlarının her ilçe merkezindeki takdir komisyonu tarafından il
çe hududu dahilindeki belediyeler ile ilçe merkezindeki ticaret ve sa-
nayi odası, özel kanunlara göre kurulmuş meslek teşekkülleri, varsa İş
ve İşçi Bulma Kurumu şubelerinden ve takdir komisyonunca lüzum görülen
hallerde diğer daire, kurum ve teşekküllerden mütalaa alındıktan sonra
aşağıdaki usu7l dairesinde her ilçe için yıllık tesbit olunacağı, götü
rü ücretlerin, götürü ticaret ve meslek kazançları iş ve hizmet nev'i
ve gurupları itibariyle her iş ve hizmet nev'i ve grubu için beş dere-
ce üzerinden tesbit edileceği, takdir komisyonunun bu kararlarının, uy
gulanacağı ilk mali yıldan en az iki ay önce takdirin ilgili bulunduğu
il veya ilçe merkezindeki belediyelere, ticaret ve sanayi odalarına ve
varsa takdir olunan matrahların iş ve hizmet nev'i itibarıyle taalluk
ettiği meslek teşekkülüne ve ilin en büyük maliye memurune imza karşı-
lığında verileceği, aynı il belediyesi sınırları içinde mevcut ilçeler
için (Bu ilçelerin belediye sınırları dışında kalan kısımları dahil)
bu takdirlerin; il takdir komisyonunca ve bu ilçelerin hepsine şamil
olmak üzere yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 2686 sayılı Kanunun 8.maddesiyle değişik 41.maddesinde;
40.madde gereğince kendilerine takdir komisyonu kararı verilen daire,
kurum ve teşekküller bu kararı inceleyerek aykırı gördükleri takdirle-
re karşı, kararın kendilerine verildiği tarihten itibaren onbeş gün i-
çinde vergi mahkemesinde dava açabilecekleri, vergi mahkemesinde veri-
lecek kararlar aleyhine dair kurum ve teşekküllerce on beş gün içinde
Danıştay'a başvurabileceği hükmüne yer verilmiştir.
Bu iki maddede yer alan hükümlerin birlikte incelenmesinden, götürü
matrah takdirine ilişkin takdir komisyonu kararıın imza karşılığı ve-
rildiği belediye, ticaret ve sanayi odası ve varsa mesleki teşekkül i-
le ilin en büyük maliye memuru olan Defterdarlığın takdirlere karşı da
va açabileceği ve açılan dava üzerine vergi mahkemesince verilecek ka-
rarlar aleyhine yukarıda sayılan daire, kurul ve teşekküllerin Danışta
ya başvurabilecekleri anlaşılmaktadır.
Kanunda sayılan daire, kurum ve teşekküller tarafından açılacak dava-
larda davalı tarafı, başka bir deyimle hasım olacak tarafı belirlemek
bakımından kanunun iki açıdan incelenmesi gerekir.
Götürü matrah takdirine ilişkin takdir kararının uygulanması halinde
müsbet veya menfi şekilde hukuku etkilenecek iki taraf bulunmaktadır.
Birisi hazinenin, diğeri ise vergi ödeyecek yükümlünün menfaatidir.
Karşı karşıya gelen iki zıt menfaatin etkilenmesi söz konusudur.
Yasada, iki zıt menfaatin korunması bakımından, hazine menfaatini koru
ma amacıyla Defterdarlığa, çeşitli iş ve mesleklerde çalışan götürü ge
lir vergisi mükellefi olan kişilerin menfaatini koruma amacıylada bele
diye, ticaret ve sanayi odası ile varsa mesleki teşekküle dava açma
hakkı tanınmıştır.
Takdir kararının uygulanması durumunda karşılıklı olarak menfaati etki
lenecek bu iki taraftan birinin davacı olması durumunda, diğerinin da-
valı olması, zıt olan menfaatlerin etkilenmesinin tabii sonucudur.
Yasa koyucu, sözü edilen 40 ve 41.maddelerde yapılan düzenleme ile ta-
rafları belirlemiştir. Maddenin lafzına bakılarak sadece davacı olacak
tarafın belirlendiği anlamı çıkarılamaz.
Zira 41.maddenin 2.bendinde, Vergi Mahkemesince verilecek kararlar
aleyhine, yukarıda sayılan daire kurum ve teşekküllerin Danıştay'a baş
vurabilecekleri özellikle belirtilmiştir.
Maddede yer alan hüküm, mahkeme kararına karşı, Danıştay'a başvurmada
bu hakkın sadece davacı olarak kullanılması halini değil, davalı ola-
rak başvurma halini de kapsamaktadır.
Takdir kararına karşı belediye, ticaret odası veya mesleki teşekkülün
dava açmayıp, sadece idare olarak defterdarlığın dava açması durumun-
da, yukarda sayılan kurum ve kuruluşların hasım veya davalı olmamaları
halinde, mahkeme kararına karşı Danıştay'a başvurabilmeleri söz konusu
olamıyacaktır. O takdirde kanunun tanıdığı Danıştay'a başvurma hakkı
sınırlanmış olacaktır. Bu bakımdan Defterdarlııın davacı olması halin-
de, belediye ticaret ve sanayi odası ve vaesa mesleki teşekkülün dava-
lı olmaları yasal bir zorunluluktur.
Takdir kararına karşı belediye, ticaret ve sanayi odası veya mesleki
teşekkülün dava açması durumunda ise defterdarlığın hasım olması gerek
mektedir.
Kaldı ki; olayda götürü ücret matrahları Malmüdürü, iki vergi memuru
ile iki mesleki teşekkül temsilcisinden oluşan İlçe Takdir Komisyonun-
ca takdir edilmiştir.
Defterdarlıkça açılan davada olduğu gibi Takdir Komisyonunun hasım gös
terilmesi durumunda; savunma yapma görevi takdir komisyonu başkanı sı-
fatıyla malmüdürüne düşmektedir.
Defterdarlık ve Malmüdürlüğünün hazine temsilcisi olmaları bakımından
menfaatları aynı doğrultuda olduğu gibi üst idari mercii durumunda o-
lan Defterdarlığın alt idari mercii olan malmüdürlüğüne karşı dava aç
ması sonucunu doğurur.
İdari yargıda, idari hiyerarşi içinde üst idari merciin kendisine bağ-
lı alt idari mercie karşı dava açması söz konusu olamayacağından, götü
rü matrah takdirlerine karşı defterdarlıkça açılan davalarda, takdir
komisyonunun hasım olması kabul edilemez.
Bu bakımdan, götürü ücret matrahlarının takdirine ilişkin takdir kara-
rına karşı Defterdarlıkça İlça Takdir Komisyonu Başkanlığı hasım göste
rilerek açılan davada, İlça Takdir Komisyonu Başkanlığının husumet mev
kiinden çıkarılıp belediye, ticaret ve sanayi odası ve varsa mesleki
teşekkülün hasım olarak kabulü ile, dava dilekçesinin hasım olacak bu
kurum ve kuruluşlara tebliği suretiyle oluşacak dosya üzerinde incele-
me yapılarak karar verilmesi gerekirken, İlçe Takdir Komisyonu Başkan-
lığının hasım olarak kabulü suretiyle verilen mahkeme kararında hukuka
uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne Vergi Mahkemesi kararı-
nın bozulmasına karar verildi.
RD/EK
|