|
KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNUN 37.MADDESİNDE YER ALAN KOŞULLARIN GERÇEK-
LEŞMESİ KOŞULUYLA, DEVRALINAN ŞİRKETİN DEVİR TARİHİNDEN ÖNCE SATIN
ALDIĞI MATRAHA İLİŞKİN OLUP, İNDİRİM KONUSU YAPAMADIĞI KATMA DEĞER
VERGİSİNİN, DEVİR ALAN ŞİRKET TARAFINDAN İNDİRİLECEK KATMA DEĞER
VERGİSİ OLARAK BEYAN EDİLEBİLECEĞİ HK.
Davacı şirketin 1990 yılında devraldığı Martur Otelcilik ve Turizm
A.Ş.'nin devirden önceki dönemlerde iktisap ettiği amortismana tabi
iktisadi kıymetlere ilişkin olup bu şirket tarafından indirilemeyen ve
devir bilançosunda yer alan katma değer vergisinin yükümlü şirket ta-
rafından, devir işleminin yapıldığı 1990 yılı Kasım dönemi katma değer
vergisi beyannamesinde indirim olarak beyanının kabul edilmemesi sure-
tiyle yapılan kaçakçılık cezalı katma değer vergisi tarhiyatını; Ku-
rumlar Vergisi Kanununun 37.maddesinde, maddede sayılan şartlar dahi-
linde vaki olan birleşmelerin devir hükmünde olacağı belirtildikten
sonra, söz konusu şartların 3 bent halinde sayıldığı, 3.bendinde, bir-
leşilen kurumun, münfesih kurumun ortaklarına veya sahiplerine devral-
dığı servet nispetinde hisse vereceği şartının yer aldığı, burada söz
konusu edilen servetin, aynı Kanunun 33.maddesinde belirtilen özserma-
ye olduğu, olayda ise, devralınan şirket ortaklarına servet değerinden
hisse verilmesi gerekirken nominal sermaye üzerinden hisse verildiği,
bu haliyle de, Kurumlar Vergisi Kanununun 37.maddesinde yer alan şart-
ların gerçekleşmediği, dolayısıyla, işlemin devir olmayıp, birleşme
niteliği taşıdığı, öte yandan, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanu-
nunun 17.maddesinin 4.fıkrasının (c) bendinde, Kurumlar Vergisi Kanu-
nunun 37.maddesinde öngörülen devir işleminin katma değer vergisinden
müstesna olduğunun hükme bağlandığı, aynı kanunun 30.maddesinde ise,
vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş olan malların tes-
limi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu
mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergileri-
nin indirim konusu yapılamayacağının belirtildiği, uyuşmazlık konusu
tarhiyatın da, yukarıda açıklanan yasal düzenlemelere uymayan devir
işleminden kaynaklandığı, devir işleminin, yasaya uygun yapılması ha-
linde, bu işlem nedeniyle, devralınan kıymetler üzerinden katma değer
vergisi hesaplanmayacağı, olayda da uygulamanın bu şekilde yapıldığı,
ayrıca, devralınan şirketin indirim konusu yapamadığı katma değer ver-
gilerinin, davacı şirket tarafından uyuşmazlık konusu dönemde indirime
konu edildiği hususlarının anlaşıldığı, bu nedenle, 3065 sayılı Katma
Değer Vergisi Kanununun yukarıda açıklanan 17. ve 30.maddeleri karşı-
sında, devralınan indirime konu katma değer vergilerinin, devralan
şirket tarafından indirilemeyeceği sonucuna varıldığı, ancak, tespit-
lerin davacı kurum beyanları ile kanuni defterlerinden yapılmış olması
nedeniyle olaya kusur cezası uygulanması icap ettiği gerekçesiyle ver-
gi aslını onamak, kaçakçılık cezasını ise kusura çevirmek suretiyle
değişiklikle onayan İstanbul 5.Vergi Mahkemesinin 24.2.1993 günlü,
1992/379 sayılı kararının; vergi dairesince, tarhiyatın aynen onanması
gerektiği, yükümlü tarafından ise, devir işleminin, Kurumlar Vergisi
Kanununun 37.maddesine uygun yapıldığı, devralınan ve devralan şirket
ortaklarının aynı kişilerden oluşması nedeniyle, devralınan şirket or-
taklarına nominal veya öz sermaye oranında pay verilmesinin sonucu de-
ğiştirmeyeceği, Kurumlar Vergisi Kanununun 37.maddesinin 3.fıkrasının,
devralınan şirket ortaklarını korumaya yönelik olduğu, olayda ise,
böyle bir korumaya gerek bulunmadığı ileri sürülerek bozulması iste-
nilmektedir.
Uyuşmazlık, Martur Otelcilik ve Turizm Anonim Şirketinin davacı kuruma
devir işleminin, Kurumlar Vergisi Kanununun 37.maddesinde sayılan
şartlara uygun olup olmadığı ve devralınan kurum tarafından devirden
önce iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler nedeniyle yük-
lenilen, ancak indirim konusu yapılamayan katma değer vergisinin, de-
vir tarihinden sonra davacı Saray Halı Anonim Şirketince indirilecek
katma değer vergisi olarak beyan edilip edilemeyeceği, diğer bir an-
latımla, indirim konusu yapılıp yapılamayacağı hususlarına ilişkin bu-
lunmaktadır.
Vergi Dairesi temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar, mahkeme ka-
rarının cezaya ilişkin kısmının bozulmasını sağlayacak nitelikte gö-
rülmemiştir.
Yükümlü kurum temyiz istemine gelince; Martur Otelcilik ve Turizm Ano-
niş Şirketinin davacı kuruma devrinin Kurumlar Vergisi Kanununun 37.
maddesinde sayılan şartları taşımadığı, dolayısıyla, Katma Değer Ver-
gisi Kanununun 17.maddesinin 4?c bendinde yer alan istisnadan yararla-
namayacağından bahisle adı geçen şirket adına yapılan kaçakçılık ceza-
lı tarhiyatın, kaçakçılık cezasının kusura çevirilmesi suretiyle onan-
ması yolundaki İstanbul 5.Vergi Mahkemesinin 1993/381 sayılı kararı,
Danıştay 7.Dairesinin 1994/6080 sayılı kararı ile, söz konusu devir
işleminin, Kurumlar Vergisi Kanununun 37.maddesinde sayılan şartları
taşıdığı kabul edilerek bozulmuş bulunduğundan, temyize konu mahkeme
kararının bu yöne ilişkin gerekçesi yerinde değildir.
Bu durumda, uyuşmazlığın çözümü için, devralınan şirkete ait olup in-
dirilemeyen katma değer vergisinin, devralan davacı şirket tarafından
indirim konusu yapılıp yapılamayacağı hususunun açıklığa kavuşturulma-
sı gerekmektedir.
3965 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun "Vergi İndirimi" başlıklı
29.maddesinin 1.fıkrasında, "Mükellefler, yaptıkları vergiye tabi iş-
lemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden, bu kanunda aksine
hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak aşağıdaki vergileri in-
direbilirler." denildikten sonra, (a) bendinde, kendilerine yapılan
teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve ben-
zeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisinin indirilebileceği
belirtilmiştir.
Diğer taraftan, Kurumlar Vergisi Kanununun 37.maddesinin 2.bendinde,
münfesih kurumun devir tarihindeki bilanço değerlerini, birleşilen
(Devralan) kurumun, kül halinde devralacağı ve aynen bilançosuna ge-
çireceği hususu yer almış olup, söz konusu devir şartının yerine ge-
tirildiği taraflar arasında ihtilafsızdır. Nitekim, 31.7.1990 tarihi
itibarıyla düzenlenen Martur A.Ş.'nin devir bilançosundaki değerler,
yine aynı tarih itibarıyla düzenlenen Saray Halı A.Ş.'nin bilançosuna
aynen geçirilmek suretiyle devir işleminin gerçekleştiği, Martur A.Ş.
nin devir bilançosunda bir aktif kalemi olarak yer alan "indirilecek
katma değer vergisi"nin de, Saray Halı A.Ş.'nin bilançosuna yine bir
aktif kalemi olarak geçirildiği, dosyadaki bilgi ve belgelerin ince-
lenmesinden anlaşılmıştır.
Buna göre; Kurumlar Vergisi Kanununun 37.maddesinin yukarıda açıklanan
2.bendindeki "kül halinde devralınacağı" ibaresinin ,devralınan şirke-
tin tüm hak ve borçlarıyla devralana geçeceğini ifade etmesi ve Katma
Değer Vergisi Kanununun 29.maddesi ile tanınan indirimin mükellefler
yönünden bir "hak" olması karşısında, devralınan şirkete tanınan indi-
rim hakkının, bu şirketi tüm hak ve borçlarıyla devralan davacı kurum
tarafından kullanılmasında kanuna aykırı bir yön bulunmamaktadır.
15.8.1991 gün ve 879/17 sayılı kısa vergi inceleme raporunda, Kurumlar
Vergisi Kanununun 37.maddesine uygun olarak yapılan devirlerde, Katma
Değer Vergisi Kanununun 17.maddesinin 4/c bendinde yer alan istisna
hükmünden yararlanılacağı, bu halde ise, aynı Kanunun 30.maddesinin
a bendi uyarınca, devralan kuruma intikal eden mallara ilişkin indiri-
lemeyen katma değer vergisinin indirim konusu yapılamayacağı ileri sü-
rülmekte ve mahkemece de bu görüş kabul edilmekte ise de, söz konusu
bent hükmü, katma değer vergisine tabi olmayan veya vergiden istisna
edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesi-
kalarında gösterilmemesi gerekirken gösterilmiş bulunan veya bu mal ve
hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergilerinin indi-
rilemeyeceğine ilişkin olup, olayda, Katma Değer Vergisi Kanununun 17.
maddesinin 4/c bendinde yer alan istisna kapsamındaki devir işlemi ne-
deniyle hesaplanarak indirime konu edilen bir katma değer vergisinden
söz edilemeyeceği gibi, vergisi indirim konusu yapılan malların, Katma
Değer Vergisi Kanununun 30.maddesinin yukarıda açıklanan (a) bendinde
sayılan mallardan olduğu yolunda yapılmış bir tespit de bulunmadığın-
dan, anılan bent hükmünün olaya uygulanması mümkünh değildir.
Bu itibarla, davacı kurum tarafından uyuşmazlık konusu dönemde indirim
olarak beyan edilen katma değer vergisi kabul edilmemek suretiyle ya-
pılan kaçakçılık cezalı tarhiyatta ve bu tarhiyatın yazılı gerekçeyle
değişiklikle onanması yolundaki mahkeme kararında isabet görülmemiş-
tir.
Açıklanan nedenlerle vergi dairesi temyiz isteminin reddine, yükümlü
temyiz isteminin ise kabulü ile mahkeme kararının bozulmasına karar
verildi.
(DAN-DER; SAYI:90)
(MT/NÇ)
|