|
BEYAN TARİHİNDE YÜRÜRLÜKTE OLAN KARARNAMEYE GÖRE HESAPLANAN İHRACAT İS
TİSNASINDAN DOLAYI, SONRADAN BU KARARNAMENİN İPTAL EDİLDİĞİNDEN BAHİS-
LE VERGİ HATASINDAN SÖZ EDİLEMEYECEĞİ HK.
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 8.maddesinin 6 numaralı bendi ile Bakanlar
Kurulu'na tanınan yetkiye dayanılarak 1991 takvim yılı için sanayi ürü
nü ihracat istisnası, ihracattan sağlanan hasılatın % 16 sı olarak tes
pit edilmiş iken, bu oranın 1991 yılı için % 12 ye indirilmesi yolunda
ki 12.8.1991 günlü ve 1991/2073 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın Da-
nıştay'ca iptali yerine , bu yeni istisna oranına göre beyan edilip
ödenen vergi farkının iadesi dileğiyle yapılan düzeltme ve şikayet is-
teminin cevap verilmemek suretiyle reddi yolundaki Maliye Bakanlığı iş
leminin iptali isteminden ibarettir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 116.ve takip eden maddelerinde tarifi
yapılan ve kapsamı gösterilen vergi hataları nedeniyle ilgililerin 5
yıllık zamanaşımı süresi içinde idareden, haklarında yapılan vergilen-
dirme hatalarının düzeltilmesini ve hata nedeniyle haksız ödenen vergi
lerin iadesini isteyebilecekleri öngörülmüştür. Bu başvuruların reddi
üzerine ilgililer Maliye Bakanlığı'na şikayet başvurusunda bulunabile-
cektir. Bu istemin reddi yolundaki Bakanlık işleminin idari davaya ko-
nu edilebileceğinde tereddüt bulunmamaktadır.
Bu davalar, 2576 ve 2577 sayılı Kanunlarda "vergi tarhı" üzerine vergi
mahkemelerinde açılacağı belirtilen "vergi davası"ndan konusu itibariy
le ayrılmaktadır. Vergi davasının konusunu tarh işlemi teşkil ettiği
halde, vergi hatası iddiasıyla açılan davanın konusunu hata iddiasının
reddi yolundaki idari işlem teşkil etmektedir. Vergileme işleminde ha-
ta bulunduğu iddiasının reddi yolundaki işlem davanın konusunu teşkil
ettiğine göre, bu davalarda incelenecek olan vergilemede hata bulunup,
bulunmadığı hususudur.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 116.maddesinde, "vergiye mütaallik he
saplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere faz
la veya eksik vergi istenmesi veya alınması "vergi hatası" olarak ta-
rif edilmiş; 118.maddenin 3 numaralı bendinde "Açık olarak vergi mevzu
una girmeyen veya vergiden müstesna bulunan gelir, servet, madde, kıy-
met, evrak ve işlemler üzerinden vergi istenmesi veya alınması" mevzu-
da hata olarak vergilendirme hataları kapsamında sayılmıştır.
Davacının, beyan üzerine vergileme işleminin, o tarihte yürürlükte bu-
lunan 1991/2073 sayılı kararname hükümlerine uygun olarak yapıldığında
kuşku yoktur. Esasen davacı, sözkonusu kararnamenin daha sonra Danış-
tay'ca iptali üzerine istisna oranının % 16 olarak kabulü ve buna göre
uygulanması gerektiğini belirterek vergilendirmede hata bulunduğunu
iddia etmiş ve bunun düzeltilmesini istemiştir. Kanunla verilen yetki-
ye dayanılarak Bakanlar Kurulunca istisna oranı konusunda yapılan dü-
zenlemenin uygulanması gerekli bir idari işlem olduğunda kuşku bulunma
maktadır. Vergilendirme döneminde bu kararname hükümlerine uyulması zo
runlu bulunduğuna göre, vergilemenin yapıldığı gün itibariyle "açıkça
vergiden müstesna bulunan gelir üzerinden alınması" hali söz konusu de
ğildir. İdari düzenlemede açık olarak belirtilen oranda istisna uygula
nakak düzenlenen beyanname üzerine vergileme yapılmıştır. Kararnamenin
sonradan iptal edilmiş olması beyan tarihinde hatalı bulunmayan vergi-
lemenin, hata iddiası ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun düzeltme hü
kümleri çerçevsinde incelenebilmesi sonucunu doğuramaz. Vergi Usul Ka-
nunu'nun "vergi hataların düzeltme" başlığı altında yer alan hükümle-
ri, özellikle konunun ilgili bulunduğu 118.maddenin 3 numaralı bendin-
de yer alan belirleme böyle bir uygulamaya imkan vermemektedir.
Bakanlar Kurulu Kararının iptal edilmiş olmasının, vergi tarhı üzerine
açılan bir vergi davasında sonucu etkileyeceği düşünülebilir ise de,
vergilendirme döneminde hata teşkil etmeyen uygulama nedeniyle mücer-
ret iptal kararından söz edilerek tahsil edilen vergilerin düzeltme yo
luyla iadesi mümkün görülmemiştir.
Bu nedenlerle, davanın reddine karar verildi.
AZLIK OYU:
İdare hukuku ilkelerine göre, iptal kararları, iptali istenen idari ta
sarrufun ve ona bağlı işlemleri ittihaz edildikleri tarihten itibaren
ortadan kaldırarak, o tasarrufun ittihazından önceki hukuki durumu or-
taya koyar. Yani iptal edilen kararla doğmuş olan hukuki durum ortadan
kalkmış olur ve idare iptal kararının yerine getirilmesi için, bu kara
rın gereğine uygun bir işlem tesis etmek zorundadır. İdare, aynı zaman
da iptal edilen işlem ile buna bağlı olarak tesis edilen bütün işlem-
lerden doğan sonuçları ortadan kaldırarak bu işlemler tesis edilmemiş
gibi eski durumu tamamen tesis ve iade etmek görevi ile yükümlüdür.
Olayda, iptale konu Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca ihracat istisnası-
nı % 12 olarak uygulayıp beyanda bulunan mükelleflerin, Bakanlar Kuru-
lu Kararının iptali üzerine, beyanlarının eski hukuki duruma döndürül-
mesi, yani idarenin yukarıda belirtildiği şekilde, iptal kararının ama
cına ve gereğine uygun yeni bir işlem tesis etmesi, aynı zamanda iptal
edilen düzenlemenin hukuki ve fiili bütün sonuçlarının ortadan kaldı-
rılması gerekir.
Kaldı ki vergileme tarihinde söz konusu kararnamenin yürürlükte bulun-
duğundan da söz edilemez. Çünkü ihracat istisnasında vergiyi doğuran
olay, vergilendirme döneminde değil, beyannamenin verildiği yani vergi
leme tarihinde gerçekleşmektedir.
Davacının iptal edilen düzenleme dolayısıyla fazladan ödediği vergile-
rin iade edilmemesi, iptal kararı ile ortadan kaldırılmış bir düzenle-
menin hukuki ve fiili sonuçlarını yürürlükte bırakmak, iptal davasının
amacına ve davacının iptal davası ile korunmak istenen hukukuna aykırı
olacağından aksi yolda verilen karara katılmıyoruz.
ŞT/ES
|