|
ÜNİVERSİTELERE BAĞLI OLARAK FAALİYET GÖSTEREN DÖNER SERMAYE İŞLETMELE-
RİNİN, İKTİSADİ İŞLETME OLARAK NİTELENDİRİLEREK KURUMLAR VERGİSİNE TA-
Bİ OLMAYACAĞI HK.
... Üniversitesine bağlı olarak faaliyet gösteren Fen-Edebiyat Fakül-
tesi Döner Sermaye İşletmesi adına kurumlar vergisi mükellefiyeti te-
sis ettirilmiş ve 1989 yılı için re'sen takdir olunan matrah üzerinden
kurumlar vergisi salınmış, kaçakçılık cezası kesilmiştir. ... 2. Vergi
Mahkemesi 15.12.1995 günlü ve 1995/372 sayılı kararıyla; 5422 sayılı
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 1/C, 4, 7/C üncü maddelerinin, 28.2.1994
günlü ve 18326 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ...
Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeli-
ği'nin 3 üncü maddesi ile birlikte incelenmesi sonucu, sözü edilen dö-
ner sermaye işletmesinin bilimsel görüş vermek, proje hazırlamak, a-
raştırma uygulama ve benzeri hizmetleri yapmak, belirli bilimsel so-
nuçların uygulanmasını sağlamak, faaliyet alanında mal ve hizmet üret-
mek amacıyla kurulduğu, bu faaliyetlerin muafiyetten faydalanmalarına
engel olmayacağı gerekçesiyle mükellefiyet tesisinin iptaline, tarhi-
yatın kaldırılmasına karar vermiştir. Davalı İdare, Fen Edebiyat Fa-
kültesi Döner Sermaye İşletmesinin ticari faaliyette bulunmak üzere
kurulmuş bir iktisadi işletme niteliğinde olduğunu, bu nedenle kurum-
lar vergisi kapsamına girdiğini ileri sürmekte, kararın bozulmasını
istemektedir.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 4 üncü maddesinde "Dev-
lete, Özel İdarelere, Belediyelere ve diğer kamu idarelerine ve mües-
seselerine ait ve tabi olup faaliyetleri devamlı bulunan ve birinci
maddenin (A) ve (B) işaretli bentleri haricinde kalan ticari, sınai ve
zırai işletmeler iktisadi kamu müesseseleridir" denilmektedir.
Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin yürüt-
mekte yükümlü oldukları bazı kamu hizmetlerinin finansmanında ilgili
bütçeden ayrılacak sermayenin işletilmesiyle elde edilecek gelirin
kullanılmasının hizmet gereklerine daha uygun görülmesi halinde, yasa-
ya ve yasanın belirlediği esaslar çerçevesinde ve yasanın verdiği yet-
kiye dayanılarak döner sermaye işletmeleri kurulabilecektir. Döner
sermaye işletmelerinin konuları, ilgili bütçeden ayrılacak sermaye ve
bu sermayenin tespitindeki usul,elde edilecek gelire ilişkin işlem ve
kuralları yasalarında veya idareye döner sermaye işletmesi kurma yet-
kisi tanıyan yasalarda belirlenmektedir.
İlgili yasalar gereği döner sermayeden elde edilen ve her yılın
sonunda kullanılmayan gelir, bir kısım işletmede ödenmiş sermaye tah-
sis edilen tutara ulaştıktan sonra Hazineye irat kaydedilmekte, bazı
işletmelerde ertesi yılın döner sermaye gelirine eklenmektedir. Yasa-
sında aylık gayri safi hasılatının belli oranı Hazineye irat kaydedi-
leceği belirtilen bir döner sermaye işletmesi bulunmamaktadır.
Üniversiteler bilimsel özerkliğe ve kamu tüzel kişiliğine sahip
kamu müesseseleridir.2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu'nun 4 üncü ve 5
inci maddelerinde belirtilen amaç ve ana ilkeler doğrultusunda faali-
yette bulunmak üzere kurulmuşlardır.
2547 sayılı Kanunu'nun 58 inci maddesinin (a) bölümünde yüksek
öğretim kurumlarının kuracakları döner sermaye işletmelerine ilişkin
hususlar belirlenmiştir. Maddede ayrıca döner sermaye işletmelerinin
faaliyet alanları, sermaye limitleri, işletmelerle ilgili yönetim iş-
lerinin yürütülebilmesi esaslarının Yüksek Öğretim Kurulunun tespit e-
deceği ilkelere göre, ilgili kurumun veya birimin döner sermaye yönet-
meliğinde belirtileceği öngörülmüştür. Bu maddeye göre çıkarılan
5.7.1983 günlü ve 18098 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelikte
kanundaki düzenlemelere parelel hükümler getirilmiştir. 2547 sayılı
Yükseköğretim Kanununun 58 inci Maddesine Göre Döner Sermaye İşletme-
lerinin Kurulmasında Uyulacak Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 37 nci
maddesinin 2 nci fıkrasında değişiklik yapan ve 7.1.1992 günlü ve
21104 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelik uyarınca, döner
sermayeden elde edilen ve her yıl sonunda kullanılmayan gelir ertesi
yılın döner sermaye gelirine eklenecektir. 2547 sayılı Kanunun 58 in-
ci, anılan Yönetmeliğin 7 nci ve 8 inci maddelerinde eğitim, öğretim,
araştırma ve uygulama birimi veya bölümü ile ilgili öğretim elemanla-
rının katkısıyla toplanan döner sermaye gelirlerinin en az yüzde otu-
zunun o kuruluş veya birimin araç, gereç, araştırma ve diğer ihtiyaç-
larına ayrılacağı, kalan kısmının ise Üniversite yönetim kurulunun be-
lirleyeceği oranlar çerçevesinde bağlı bulunduğu üniversitenin araş-
tırma fonu ile döner sermayenin bağlı bulunduğu birimde görevli eğitim
elemanları ve aynı birimde görevli 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu-
na tabi personel arasında paylaştıralacağı açıklanmıştır. Diğer taraf-
tan 2547 sayılı Kanunun 55 inci maddesinde Yüksek öğretim kurum ve ku-
ruluşlarının gelir kaynakları arasında döner sermaye işletmelerinden
elde edilecek karlara da yer verilmiştir.
Yukarıda Yüksek öğretim kurumlarına bağlı döner sermaye işlet-
melerinin işletmelerinden elde edilecek gelirin nerelere tahsis edile-
ceğine ilişkin kanun ve yönetmelikle getirilen esaslara yer verilmiş-
tir. Bu düzenlemeler uyarınca döner sermaye işletmelerinin gelirleri-
nin bir bölümü ilgili birimin araç gereç teminine ayrılacak, bir bölü-
mü eğitim elemanlarına ve personele dağıtılacaktır. İşletmenin elde
ettiği gelirden ilgili yüksek öğretim birimine de pay verilecektir. E-
ğer İşletmenin bir kısım geliri kalmışsa bu miktar ertesi yılın döner
sermaye gelirine eklenecektir. Bu itibarla elde edilen gelirin tamamı
belli yerlere ayrılmış olup, bunlar, sonuçta ya kanun ve yönetmelikle-
ri uyarınca doğrudan kamu hizmeti yapan yerlere verilmek ya da gelirin
elde edilmesine katkıda bulunanlara ödenmek zorundadır. Kanuni zorun-
luk olarak yapılan bu ödemelerin işletmenin gideri olarak kabulü gere-
kir. Bu nedenle ortada öz sermaye farkına neden olacak, başka bir ifa-
deyle vergilendirilecek gelir kalmamaktadır. Bu durum döner sermaye
işletmelerinin, genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarele-
rin yürütmekte oldukları kamu hizmetinin ilgili bütçeden ayrılacak
sermayenin işletilmesiyle elde edilecek geliri kullanarak daha verimli
yürütülmesini sağlamak amacının bir sonucudur. İlgili Kanun ve yönet-
melikler uyarınca hasılatlarının tahsis yerlerine göre vergiye tabi
gelir elde etmeleri söz konusu olmayan döner sermaye işletmeleri hak-
kında mükellefiyet tesisine ilişkin işlemi ve tarhiyatı kaldıran mah-
keme kararında sonucu itibariyle kanuna aykırılık görülmemiştir.
Bu nedenle, temyiz isteminin reddine karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:96)
|