|
BAYİLERE SÜREKLİ MAL ALIMINDA BULUNANLARA BELLİ BİR CİROYU AŞMALARI
HALİNDE ÖDENEN CİRO PRİMİNİN GİDER OLARAK İNDİRİLEBİLECEĞİ HK.
Davacı şirketin 1993 yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu, aktife ka-
yıtlı arsanın satış bedelinin düşük gösterildiği, grup şirketi olan
... Limited Şirketine ödenen ciro priminin gider olarak kabulü mümkün
olmadığı, kaydi envanter farkı bulunduğu, örtülü kazanç dağıtımı yap-
tığı ileri sürülerek saptanan matrah farkı üzerinden adına ikmalen ve
re'sen kurumlar vergisi salınmış, fon payı hesaplanıp, kaçakçılık ce-
zası kesilmiştir. ... Vergi Mahkemesinin ... günlü ve ... sayılı kara-
rıyla; ... tarihinde satın alınarak aktife kaydedilen arsanın ... ta-
rihinde satışından dolayı kayıtlara intikal ettirilen değerin düşük
olması nedeniyle ... Vergi Dairesi takdir komisyonunca takdir olunan
değer esas alınarak tarhiyat yapılmış olup, davacı iddialarının karşı-
lanması amacıyla mahkemelerince yaptırılan bilirkişi incelemesi ve
sözkonusu arsanın 1/3 nün belediye tarafından park, yeşil alan ve okul
yeri olarak ayrıldığı yolundaki iddiası ile bu hususu doğrulayan ara
kararı cevabı olan ... Belediyesi yazısı üzerine satışa konu arsanın
m2 sinin değeri ... lira dikkate alınarak saptanan bedel üzerinden
tarhiyat yapılması gerektiği, davacı şirketin ürettiği ihraç ve satış
imkanı kalmayan malların satışını yapan grup şirketi ... Limited şir-
ketine bu nedenle verilen ciro priminin gider olarak kabul edilmemesi-
sinin mümkün olmadığı yolunda ileri sürdüğü iddialarla ilgili olarak
yasal yönden geçerli herhangi bir belge ibraz etmediği gibi bu malla-
rın ihraç imkanı kalmayan ve 1. sınıf mamul olmadığı yolundaki iddia-
larında da isabet görülmediği, zira ödenen ciro primi ile ilgili ola-
rak taraflar arasında bir anlaşma mevcut olmayıp verilen karın dışında
ödenen ciro primi dönem kazancının azalmasına sebebiyet verdiğinden bu
tutarın dönem kazancına ilavesinin yasal olduğu, imal edilen emtiadan
dolayı yapılan kaydi envanter sonucu bulunan matrah farkının yerinde
olmadığı ve hazır giyim eşyasında % 1-2 nisbetinde kayıp olacağı yo-
lundaki iddialar üzerine mahkemelerince verilen ara kararı üzerine
gönderilen İstanbul Ticaret Odası yazısında belirtilen zayiat oranının
uygulanması sonucu saptanan tutarın matrah farkına esas alınması ge-
rektiği, davacı şirketin ... Limited Şirketine örtülü kazanç dağıttığı
ileri sürülerek saptanan matrah farkının ticari, ekonomik ve sosyal
dayanağının bulunmadığı yolundaki iddialarının yerinde olmadığı, zira
davacı şirketin ilgili yılda ödediği vade farkı giderinin yanısıra mal
alımlarında bankalar aracılığıyla kullandığı krediler nedeniyle faiz
ve komisyon gideri ödemesi söz konusu olamıyacağı,elde mevcut liki-
diteyi grup şirketine aktararak kendisinin banka kredisi kullanması
yasa gereği örtülü kazanç sağladığını ortaya çıkarmakta olduğu, bu
şekli ile genel giderlerin yükseldiği, öte yandan örtülü kazançla
kendi grup şirketine menfaat sağladığı, bu nedenle yapılan tarhiyatın
yerinde olduğu, matrah farkı defter ve belgelerin incelenmesi sonucu
bulunduğundan olaya kusur cezası uygulanması ve fon hesaplanmaması ge-
rektiği gerekçesiyle davanın kısmen reddine karar verilmiştir. Davacı
şirket, aktife kayıtlı arsanın satış tarihindeki bedelinin emsal, pi-
yasa ve rayiç değeri araştırılmasının gerektiğini, alıcı firma nez-
dinde inceleme yapılmadığını, arsa satış bedelini takdir eden takdir
komisyonunun yetkili takdir komisyonu olmadığını, grup şirketi ...
Limited Şirketine ödenen ciro primi satış hizmeti karşılığı verildiği-
ni ve bu konuda aralarında yapılmış bir anlaşma bulunduğunu, örtülü
kazanç dağıtımı yapıldığı iddiasının hiçbir ticari, ekonomik ve yasal
dayanağı bulunmadığını, davalı İdare, arsa satışı ve kaydi envanter
sonucu bulunan matrah farkının ve kesilen kaçakçılık cezası ile cezalı
fonun yerinde olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir.
Davacı şirketin 1993 yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu, ak-
tife kayıtlı arsa satış bedelinin düşük gösterildiği,ciro priminin gi-
der olarak kabul edilemeyeceği iddiasıyla ikmalen, kaydi envanter so-
nucu saptanan matrah farkı ile örtülü kazanç dağıtıldığı iddiasıyla
re'sen saptanan matrah farkı üzerinden tarhiyat yapılmıştır.
Davacı şirketin ... tarihinde satın alarak aktife kaydettiği
arsanın ... tarihinde satışı üzerine kayıtlara intikal ettirilen satış
değerinin inceleme elemanınca düşük gösterildiği kanaatine varılarak
gerçek satış bedelinin tespit edilmesini istemesi üzerine takdir ko-
misyonunca takdir edilen bedel ikmal tarhiyata konu edilmiştir. İnce-
leme elemanınca, davacı şirketçe kayıtlara intikal ettirilen arsa sa-
tış değerinin gerçek satış bedelini yansıtmadığı kanaatine varılmış
ise de, olayda arsa gerçek satış bedelinin belirlenmesi zorunlu oldu-
ğuna ve söz konusu arsayı satın alan şirket kurumlar vergisi mükellefi
olduğuna göre, bu şirket kayıtları üzerinde karşıt inceleme yapılarak
gerçek satış bedelinin tespiti mümkün bulunmaktadır. Bu yönüyle eksik
olan inceleme sonucu saptanan matrah farkına göre yapılan tarhiyatı,
belediye tasarrufundaki kısma ait bedelin tenzili suretiyle tadil eden
mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Ciro primi, bayilere ve sürekli mal alımında bulunanlara belli
bir ciroyu aştıkları için satıcı firmalarca verilen hizmet karşılığı
olup faaliyette bulunulan sektörün özelliğinden ve rekabet şartların-
dan kaynaklanmakta ve ticari teamüllere uygun bulunmaktadır. Bu neden-
le 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 40 ncı maddesi kapsamında gider
olarak kabulü gereken bir ödemedir ve uygulanacak oran itibarıyla her
işletmenin yapısına, piyasa koşullarına göre farklılık göstereceği ta-
biidir. Olayda davacı şirket ile grup şirketi olan ... Limited Şirketi
arasında düzenlenen ... tarihli protokol ile belirtilen limitlerde ve
oranlarda ciro primi tahakkuk ettirileceği belirlenmiştir. Davacı şir-
ketin imal ettiği ihraç ve satış kabiliyeti olmayan, ikinci kalite
malların satışı için kurulan şirkete verilen ciro primi, ... Limited
Şirketinin verdiği pazarlama ve satış hizmeti karşılığı olduğundan,
düzenlenen protokol gereğince ödenen bu primin gider olarak kabulü ge-
rekeceğinden buna ilişkin fatura tutarının kabul edilmeyerek matraha
ilavesi suretiyle yapılan tarhiyatı onayan mahkeme kararında isabet
görülmemiştir.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 17 nci maddesinin 1 in-
ci bendinde; şirket kendi ortakları, ortaklarının ilgili bulunduğu
gerçek ve tüzel kişiler, idaresi, murakabesi veya sermayesi bakımla-
rından vasıtalı vasıtasız olarak bağlı bulunduğu veya nüfuzu altında
bulundurduğu gerçek ve tüzel kişiler ile olan münasebetlerinde emsali-
ne göre göze çarpacak derecede yüksek veya düşük fiyat veya bedeller
üzerinden yahut bedelsiz olarak alım, satım, imalat, inşaat muamele-
lerinde ve hizmet ilişkilerinde bulunursa, bu yolla sağlanan menfaat
örtülü kazanç dağıtımı olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 15 inci
maddesinde, örtülü kazanç olarak dağıtıldığı kabul edilen tutarın ku-
rum kazancının tespitinde indirilmesinin mümkün olmadığı kuralına yer
verilmiştir.
Tarhiyata dayanak alınan inceleme raporunun incelenmesinden,
davacı şirketin imal ettiği tekstil ürünlerinin ikinci kalite olanla-
rının pazarlama ve satışını yapmak üzere davacı şirketin ortakların-
larından ikisi ile kurulan grup şirketi ... Limited Şirketine peşin
fiyatına 4 ay vadeli mamul mal sattığı ve karşılığında herhangi bir
vade farkı tahsil etmediği, bu satışlarla ilgili olarak ... Limited
şirketince yapılan ödemelerin ve iadelerin söz konusu şirketin cari
hesabında izlendiği, böylece davacı şirket ... Limited Şirketine de-
vamlı surette vadeli mamul satmak ve karşılığında vade farkı almamak
suretiyle grup şirketine örtülü yoldan kazanç dağıttığı ileri sürüle-
rek ... Limited Şirketi cari hesabını adatlandırmak ve %73 faiz oranı
uygulanmak suretiyle matrah farkı saptandığı, anlaşılmıştır.
Davacı şirketin imal ettiği, ihraç ve satış imkanı bulunmayan
ikinci kalite mamullerinin, pazarlanmasını ve satışını sağlamak üzere
bir organizasyon çerçevesinde ... Limited Şirketini kurması ticari ha-
yatın bir gereği olup, iktisadi icaplara uygundur. Davacı şirketin
grup şirketine yaptığı satışlarda uyguladığı fiyatın, piyasa fiyatına
göre bariz farklılık gösterdiği yolunda bir tesbitin de yapılmadığı
dosyadan anlaşılmakta olup, olayda emsaline göre göze çarpacak dere-
cede düşük veya yüksek fiyat uyguladığından söz etmek mümkün değildir.
Bu nedenle vadeli satış işleminden dolayı örtülü kazanç dağıtımı ya-
pıldığından söz edilmesi mümkün bulunmamaktadır. Aksi yönde verilen
kararda isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davacı temyiz isteminin kısmen kabulüyle
... Vergi Mahkemesinin ... günlü ve ... sayılı kararının arsa satış
bedeli, ciro primi ve örtülü kazanca ilişkin hüküm fıkrasının bozul-
masına, tarafların diğer temyiz iddialarının reddine karar verildi.
(DAN-DER; SAYI:103) (YK/ES)
|