|
UZLAŞMA İLE İLGİLİ SÜRELERDE MÜCBİR SEBEP HALLERİNİN DİKKATE ALINAMA-
YACAĞI HK.
Yükümlü şirketin 1988 yılı hesaplarının incelenmesi sonucu salınan kat
ma değer vergisi ile kesilen kaçakçılık cezaları için yapılan uzlaşma
talebinin, süresinde olmadığı gerekçesiyle reddi yolundaki işlemin;
213 sayılı Kanunun 15.maddesine göre 13.maddede 4 bent halinde belirti
len mücbir sebeplerden herhangi birinin malum olması, ilgililer tara-
fından ispat veya tevsik edilmesi halinde bu sebep ortadan kalkıncaya
kadar sürelerin işlemeyeceği, olayda davacının ilk hastalığı aşamasın-
da resmi devlet kuruluşu olan sağlık ocağından rapor aldığı, bilahare
rapor içeriği hastalığı teyit eden özel doktor raporu ile Bakırköy Ruh
ve Sinir Hastalıkları Hastanesince verilmiş, aynı teşhisi taşıyan ve
tedavi edildiğini belirten raporda teşhis edilen hastalığın davacının
vergi ödevlerini yerine getirmeye mani olduğunun açıkça belirtildiği
dikkate alındığında, davacının ibraz ettiği raporlara göre mücbir se-
bep hali nedeni ile uzlaşma talebinin kanuni süresinde yapıldığının ka
bulü gerektiği, kaldı ki, davacının uzlaşma talebinin kabulü, yapıla-
cak uzlaşma komisyonu toplantısında, taraflar arasında mutlaka uzlaşma
ya varılacağı şeklinde kesin bir sonuç yaratmayacağı gerekçesiyle ipta
li yolundaki ankara 1.Vergi Mahkemesinin 7.10.1991 gün ve 1991/897 sa-
yılı kararının; yükümlü şirket hakkında yapılan tarhiyatların bir yan-
dan uzlaşma, diğer yandan da dava konusu edildiği, bu davanın yükümlü
aleyhine sonuçlandığı, yargı organı kararıyla kesinleşen bir tarhiya-
tın yeniden uzlaşma konusu yapılmasının, yargı kararının hukuki sonucu
nu ortadan kaldıracağı ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Yükümlü şirket vekili tarafından uzlaşma talebinin süresinde yapılmama
sına neden gösterilen ağır hastalık halinin de yer aldığı 13.maddede,
vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel teşkil eden mücbir sebep
hallerine yer verilmiş olup, aynı kanunun 15.maddesiyle de bu hallerin
ortadan kalkmasına kadar vergi ödevlerinin yerine getirilmesi ile ilgi
li sürelerin işlemeyeceği belirtilmiştir. Burada sözü edilen vergi öde
vinin gerek Vergi Usul Kanununun "Mükellefin Ödevleri" başlığı altında
ki ikinci kitabında sayılan ödevler, gerekse ilgili vergi kanunların-
da, doğrudan mükellefler üzerine düşen ödevler olduğu kuşkusuzdur.
Vergi Usul Kanununa 205 sayılı Kanunla ayrı bir bölüm halinde eklenen
"uzlaşma" müessesesi, vergi mükelleflerinin vergi ödevlerini zamanında
yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi suretiyle beyan dışı bı
raktıkları kazanç veyavergiye tabi işlemlerle ilgili olarak bilahare
vergi idaresince ikmalen veya re'sen tarh edilen vergiler ve bunlara
ilişkin cezaların miktarları üzerinde ihtilaf yaratmaksızın mükellef-
lerle idarenin karşılıklı olarak uyuşmalarına imkan veren bir müessese
dir. Dolayısıyla söz konusu müessese ile tanınan imkandan yararlanmak
veya yararlanmamak, vergi vergi ve ceza muhatabına tanınan bir hakkın
kullanılması ile ilgili olup, bir vergi ödevinin yerine getirilip geti
rilmemesi ile ilgisinin bulunmadığı açıktır. Bu bakımdan uzlaşma ile
ilgili sürelerde Vergi Usul Kanununun 13.maddesininin dikkate alınması
mümkün değildir.
Bununla beraber Kanunla öngörülmemiş olsa da, mücbir sebep hallerinde
dava açma için öngörülen sürelerin işlemeyeceği genel hukuk kuralı ola
rak kabul edilmektedir. Uzlaşmaya başvurunun hukuki niteliği ve sonuç-
ları gözönünde bulundurulduğunda, uzlaşmaya başvurma süresinin işleme-
mesine neden olacak haller, ancak kişinin iradesi dışında gelişen ta-
bii afet, savaş hali ve benzeri durumlarla, kişinin bu tür haklarını
kullanmasını imkansız kılan çok ağır hastalık gibi durumlar olabilir.
Ayrıca bu başvuruyu engelleyen durumların ortadan kalkmasıyla duran sü
relerin işlemeye devam edeceğinin kabulü gerekir.
Yükümlü şirket vekilince vergi ödevlerinin yerine getirilmesini engel-
lediği belirtilen hastalığın sadece istirahati gerektirir nitelikte ol
duğu belirtildiğinden, söz konusu hastalığın idareye veya yargı yerle-
rine başvurmayı engelleyecek ağırlıkta "mücbir sebep" olarak kabulüne
olanak bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, mahkeme kararının bo-
zulmasına karar verildi.
BŞ/NÇ
|