|
KÖY HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE BAĞLI OLARAK FAALİYET GÖSTEREN DÖNER
SERMAYE İŞLETME MÜDÜRLÜKLERİNİN KURUMLAR VERGİSİNDEN MUAF OLMASI GEREK
TİĞİ HK.
Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı olarak faaliyet gösteren Van 9.
Bölge Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü adına 1987 takvim yılı Kurumlar
Vergisi Beyannaamesinin verilmemesi nedeniyle re'sen salınan Kurumlar
Vergisine karşı açılan davayı; döner sermayeli işletmelere kanunla ta-
nınan açık bir Kurumlar Vergisi muafiyetibulunmadığı, bu işletmelerin,
genel müdürlüğe bağlı devamlı bir surette ticari ve zirai faaliyet gös
terdiğinin açık olduğu, iktisadi kamu müessesesi olarak Kurumlar Vergi
si mükellefiyetine tabi tutulmasında da bir tereddüt bulunmadığı, Dö-
ner sermaye işletmelerinin kanunla, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün
faaliyet alanına giren işleri yapmak amacıyla kurulmuş olmasının, bu
işletmelerinde Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğüne tanınanvergi muafiyet-
lerine sahip olması sonucunu doğurmayacağı, bu işletmelerin vergilen-
dirilmemesinin rekabet eşitliğine de aykırı olduğu gerekçesiyle redde-
den Van Vergi Mahkemesinin 25.2.1994 gün ve 1994/2 sayılı kararının;
bu işletmelerin temel amacının, atıl kapasiteyi değerlendirmek, katma
bütçe imkanları ile yürütülemeyen hizmetleri yürütmek, elde ettiği ge-
liri katma bütçeye aktarmak, gelirlerinin diğer bölümünü ve yıl sonu
karlarını Maliyeye aktarmak olduğu, söz konusu işletmelerin kamu ikti-
sadi müessesesi veya ticari işletme gibi düşünülemeyeceği ve Kurumlar
Vergisine tabi olmaması gerektiği ileri sürülerek bozulması istemidir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 4.maddesinde, "Devlete, özel idarelere, be-
lediyelere ve diğer kamu idarelerine ve müesseselerine ait ve tabi
olup faaliyetleri devamlı bulunan ve birinci maddenin (A) ve (B) işa-
retli bentleri harcinde kalan ticari, sınai ve zirai işletmeler iktisa
di kamu müesseseleridir" denilmektedir. Davacı Köy Hizmetleri Genel Mü
dürlüğü, 3202 sayılı Kanunla, Kanunun 2.maddesinde gösterilen görevle-
ri yerine getirmek için kurulmuş katma bütçeli ve tüzel kişiliğe sahip
bir kamu kuruluşu olup, amaçlarını gerçekleştirmek için kurduğu döner
sermaye işletmeleri nedeniyle vergilendirilmek istenmektedir. Anılan
Kanunun 43.maddesinde, Genel Müdürlüğün gelirleri sayılmış ve maddenin
(d) bendinde de "Döner Sermayeden irat kaydedilen gelirler" in Genel
Müdürlüğün geliri olduğu belirtilmiştir. Maddenin son fıkrasında Genel
Müdürlüğün gelirlerinin her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olduğu
ifade edilmektedir. Kanunun 44.maddesinde, Köy hizmetleri Genel Müdür-
lüğünün görev ve hizmetleriyle ilgili olarak döner sermayeli işletme-
ler kurabileceği ve bu işletmelerin dışarıdan da iş alabileceği belir-
tilmiştir. Maddede ayrıca işletmelerin iş ve işlemleri ve diğer husus-
ların yönetmelikle düzenleneceği ifade olunmaktadır. Bu maddeye göre
çıkarılan Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Döner Sermayeli İşletmeler Yö
netmeliği'nin 4.maddesinin son fıkrasında "İşletmelerin ödenmiş serma-
ye tutarları kendilerine tahsis edilmiş bulunan sermaye miktarına ula-
şıncaya kadar elde edilen dönem sonu karları ödenmiş sermayeye ekle-
nir. Ödenmiş sermaye tutarı tahsis edilen sermaye miktarına ulaştıktan
sonra elde edilen karlar Mart ayı sonuna kadar Katma Bütçeye gelir kay
dedilmek üzere Genel Müdürlük Saymanlığına yatırılır." denilmektedir.
Diğer taraftan genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelere
bağlı döner sermaye işletmelerinin aylık gayrisafi hasılatının bir bö-
lümünün hazineye irad kaydı konusunda Maliye Bakanlığının yetkili kı-
lındığı Bütçe Kanununda öngörülmüş ve bu konudaki yetki kullanılarak
Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü döner sermaye işletmeleri, aylık gayri-
safi hasılatlarından peşin gelir ödeyecek işletmeler arasında gösteril
miştir. Bu nedenle davacı Genel Müdürlük döner sermaye işletmelerinin
hasılatlarının belli oranı, daha başlangıçta hazineye irad kaydolunmak
tadır.
Döner sermayenin hasılatından hazineye ayrılan pay işletme geliri ola-
rak nitelendirilemeyeceği gibi, dönem sonu karlarından ödenmiş sermaye
eklenen tutar ile Katma Bütçeye gelir kaydolunmak üzere Genel Müdürlük
Saymanlığına yatırılan tutarın, Genel Müdürlük gelirleri 3202 sayılı
Kanunun 43.maddesi uyarınca vergiden muaf olduğundan, Kurumlar Vergi-
sine tabi tutulmaması gerekir. Döner sermaye işletmelerinin, gördükle-
ri işletmelerinin, gördükleri işin, ticari, sınai, zirai nitelikte bu-
lunduğu açıktır. Ancak hazine dışında bir yere ödenmeyen bu gelirlerin
bir de hazineye pay vermek anlamını taşıyan vergi kapsamına alınması-
nın söz konusu olmaması gerekir. Gerek yönetmeliğin, gelirlerin tahsis
yerlerini gösteren hükmü gerekse Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü gelir-
lerinin vergiden muaf olduğunu ifade eden 3202 sayılı Kanunun 43.madde
sinin son fıkrası hükmü bu sonucu teyid etmektedir.
Açıklanan nedenlerle mahkeme kararında yasal isabet görülmediğinden
temyiz isteminin kabulü ile Van Vergi Mahkemesinin 25.2.1994 gün ve
1994/2 sayılı kararının bozulmasına karar verildi.
BŞ/NÇ
|