|
KOOPERATİFLERİN KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİNDEN YARARLANMALARI İÇİN
FİİLEN, KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNUN 7/16.MADDESİNDEKİ KOŞULLARA UYMALA-
RININ YETERLİ OLMADIĞI, ESAS MUKAVELELERİNDE DE YASAL KOŞULLARIN BU-
LUNMASI GEREKECEĞİ HK.
Yükümlü kooperatif tarafından 1982 yılı kurumlar vergisi beyannamesi-
nin verilmemesi nedeniyle re'sen takdir edilen matrah üzerinden salı-
nan kaçakçılık cezalı Kurumlar Vergisinin dava konusu edilmesi üzerine
Verg Mahkemesi 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun muaflıklarla il-
gili 7.maddesinin 16.bendinde kooperatiflerin hangi koşullarla Kurum-
lar Vergisinden muaf tutulacaklarının düzenlendiği, kooperatif ana
sözleşmesinin 49.maddesinde; kooperatifin gayrisafi kazancından mad-
dedeki indirimlerden sonra kalan kısmın tamamının yaptıkları alış ve-
riş oranında ortaklara dağıtılacağının belirtildiği, ayrıca yasanın
öngördüğü şekilde, ortaklara sermaye üzerinden kazanç dağıtılmayacağı,
idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmeyece-
ği, ihtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılmayacağı anlaşıldığından,
ana sözleşmede yasanın öngördüğü hususları belirten ve bunları fii-
len ihlal ettiği de saptanamayan kooperatifin Kurumlar Vergisinden
muaf bulunduğu, gerekçesiyle, davayı kabul ederek tarhiyatı kaldır-
mıştır.
Bu kararın Vergi Dairesi Müdürlüğünce temyiz edilmesi üzerine, Danış-
tay Üçüncü Dairesi kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf olabilme-
leri için, Kurumlar Vergisi Kanununun 7.maddesinin 16.bendinde yazılı
kayıt ve şartların öncelikle ana sözleşmelerinde açıkça yer alması ge-
rektiği, fiilen bu kayıt ve şartlara uymakla birlikte, esas mukavele-
lerinde gerekli düzenlemeyi yapmamış bulunan kooperatiflerin kurumlar
vergisi muafiyetinden yararlandırılmalarına yasal olanak bulunmadığı,
kooperatifin ana sözleşmesinde, bu kayıt ve şartlara yer verilmediğin-
den, anılan 16.bentteki kayıt ve şartların fiilen ihlal edilip edilme-
diğinin araştırılmasına gerek bulunmadığı gerekçesiyle, vergi mahkeme-
si kararını bozmuştur.
Bozma kararına uymayan Vergi Mahkemesi kooperatif kayıtlarında yer
alan gayrisafi kazançtan kanuni yedek akçe ve fonlar ayrıldıktan sonra
kalan kısmın tamamının yaptıkları alış veriş oranında ortaklara dağı-
tılmasının yasayla Kurumlar Vergisinden ayrık tutulduğu, sermaye üze-
rinden kazanç dağıtılması, idare meclisi başkan ve üyelerine kazanç
üzerinden hisse verilmesi, ihtiyat akçelerinin ortaklara dağıtılması,
ortak dışı iş görülmesi hallerinin her hangi birisinin varlığına
ilişkin iddia ve kanıt bulunmadığı, ana sözleşmedeki, gayrisafi ka-
zançtan kanuni yedek akçe ve fonlar ayrıldıktan sonra kalan kısmın
tamamının yaptıkları alış veriş oranında ortaklara dağıtılacağı hükmü-
nün, yanlış yorumla vergilendirmeye esas alınmasının kanun hükümlerine
aykırı olduğu, gerekçesiyle, ilk karar da ısrar etmiştir.
Israr kararı Vergi Dairesi Müdürlüğünce temyiz edilmektedir.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun muaflıklara ilişkin 7.maddesi-
nin 2362 sayılı Kanunla değişik 16.bendinde; esas mukavelelerinde,
sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, idare meclisi başkan ve üyele-
rine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, ihtiyat akçelerinin ortaklara
dağıtılmaması ve münhasıran ortaklar ile iş görülmesine dair hükümler
bulunması şartı ile kooperatiflerin Kurumlar Vergisinden muaf oldukla-
rı belirtilmiş, aynı bentte yer alan parantez içi hükümle de, esas mu-
kavelelerinde bu şartlar mevcut olmakla beraber, fiilen bu kayıt ve
şartlara uymayan kooperatiflerin, muafiyetten yararlanamayacakları
açıklanmıştır.
Bu düzenlemeye göre kooperatiflerin Kurumlar Vergisinden muaf olabil-
meleri, anılan 16.mbentteki kayıt ve şartlara esas mukavelelerinde
açıkça yer verilmesi ve ayrıca fiilen de bu kayıt ve şartlara uyulması
halinde mümkündür. Bu nedenle esas mukavelelerinde anılan kayıt ve
şartlara yer verilmemekle birlikte bu kayıt ve şartlara fiilen uyan
kaaperatiflerin Kurumlar Vergisi muafiyetinden yararlanması mümkün de-
ğildir.
Olayda, kooperatifin ana sözleşmesinde Kurumlar Vergisi Kanununun 7.
maddesinin 16.bendindeki kayıt ve şartlara açıkça yer verilmediği gibi
ana sözleşmesinin 49.maddesinde, ortak dışı işlemlerden elde edilen
hasılatın dağıtılmayacağı belirtilmek suretiyle ortak dışı işlem ya-
pılmasına cevaz verildiği de anlaşıldığından, kooperatifin Kurumlar
Vergisinden muaf olması mümkün değildir.
Ancak kooperatif tarafeından, ortak dışı işlem yapılmadığı ve ilgili
yıl kazancının tamamının yaptıkları alış veriş oranında ortaklara
risturm olarak dağıtıldığı iddia edildiğinden, tarhiyata karşı açılan
dava hakkında bu iddialar değerlendirildikten sonra karar verilmesi
gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle Zonguldak Vergi Mahkemesinin 5.11.1991 gün ve
1991/466 sayılı ısrar karının bozulmasına karar verildi.
(MT/SE)
|