|
İŞLETMENİN AKTİFİNE KAYITLI OLMAMAKLA BİRLİKTE KİRALANARAK FAALİYETTE
KULLANILAN TAŞITLARA AİT AKARYAKIT GİDERLERİNİN 193 SAYILI YASANIN
40/5 VE 3065 SAYILI YASANIN 30.MADDESİ UYARINCA TİCARİ KAZANCIN ELDE
EDİLMESİ VE İDAMESİ İÇİN YAPILMASI ZORUNLU GİDERLER KAPSAMINDA TİCARİ
KAZANÇTAN İNDİRİLEBİLECEĞİ VE BU ALIŞLAR İÇİN ÖDENEN KATMA DEĞER VER-
GİSİNİN İNDİRİLEBİLECEĞİ HK.
Ünal Ticaret ünvanıyla giyim eşyası ve mefruşat ticareti ve pazarlama-
sı yapan adi ortaklığın 1991 yılına ilişkin işlemlerinin incelenmesi
sonucunda bir kısım hasılatın beyan dışı bırakıldığı görüşüyle sapta-
nan matrah farkı üzerinden ve pazarlama faaliyetinde kullanılmak için
kiralanan araçlara ait yakıt giderlerine ilişkin katma değer vergisi
indirimi kabul edilmeyerek Aralık 1991 dönemi için kaçakçılık cezalı
katma değer vergisi salınmıştır.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen İzmir 3.Vergi Mahkeme-
si, ... günlü ve ... sayılı kararıyla; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun
30 uncu maddesi uyarınca matrahın resen takdirinde isabetsizlik bulun-
madığı, Mahkemelerinin ... esas sayılı dosyasında adi ortaklığın 1991
takvim yılına ilişkin defter ve belgeleri üzerinde bilirkişi inceleme-
si yaptırılmak suretiyle aylar itibarıyla ödenmesi gereken katma değer
vergisinin belirlendiği, bilirkişice düzenlenen raporda, Aralık 1991
döneminde ödenmesi gereken katma değer vergisinin ... lira olarak he-
saplandığı, bilirkişi raporunun mahkemelerince de uygun bulunduğu, ta-
rafların bilirkişi raporuna itirazlarında isabet bulunmadığı gerekçe-
siyle tarhiyatın belirlenen fark üzerinden kusur cezalı olarak değiş-
tirilmesine karar vermiştir.
Vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini inceleyen Danıştay
Dokuzuncu Dairesi ... günlü ve ... sayılı kararıyla; adi ortaklık adı-
na kayıtlı olmayan araçların yakıt giderlerine ilişkin katma değer
vergisi indiriminin kabulü yolundaki hükümde isabet bulunmadığı gerek-
çesiyle kararı kısmen bozmuştur.
Bozma kararına uymayan ... 3.Vergi Mahkemesi, ... günlü ve ...
sayılı kararıyla; araçların işletmenin aktifine kayıtlı olmamakla bir-
likte işletmede kullanıldığının tartışmasız olduğu, bu araçlara ait a-
karyakıt giderlerinin ticari kazancın elde edilmesine ve idamesine yö-
nelik zorunlu gider olarak kabulünün, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu-
nun 40 ıncı maddesinin 5 inci bendi gereği olduğu, nitekim bu bendin
4008 sayılı Yasanın 24 üncü maddesiyle değişik hükmünde, kiralama yo-
luyla edinilen taşıtların giderlerinin de indirilecek giderler arasın-
da gösterildiği gerekçesiyle ilk kararında direnmiştir.
Direnme kararı vergi dairesi müdürlüğünce temyiz edilmiş ve ki-
ralanan araçlara ait akaryakıt giderlerine ilişkin katma değer vergisi
indiriminin yasaya aykırı olduğu ileri sürülerek kararın bozulması is-
tenmiştir.
İşletmenin aktifinde kayıtlı olmayan ve akaryakıt giderleri da-
vacı ortaklık tarafından karşılanmak koşuluyla üçüncü kişilerden kira-
lanan araçlar için yapılan akaryakıt harcamalarına ilişkin katma değer
vergisi indiriminin yasaya aykırı olmadığı gerekçesiyle tarhiyatın bu
kısmını kaldıran vergi mahkemesi ısrar hükmü vergi dairesi müdürlüğü
tarafından temyiz edilmiştir.
Taraflar arasındaki çekişmeye; davacının pazarlama faaliyetinde
kullanmak ve giderleri kendisi tarafından karşılanmak üzere üçüncü ki-
şilerden kiraladığı minibüslere ait akaryakıt giderleri için ödenen
katma değer vergisinin indirilip indirilemeyeceği yol açmıştır.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun "vergi indirimi" baş-
lıklı 29 uncu maddesinde, mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlem-
ler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden bu kanunda aksine hü-
küm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan tes-
lim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri
vesikalarda gösterilen katma değer vergisini indirebilecekleri öngö-
rülmüş, 30 uncu maddesinin (d) fıkrasında ise Gelir ve Kurumlar Vergi-
si Kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen gi-
derler dolayısıyla ödenen katma değer vergisinin, mükellefin vergiye
tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirile-
meyeceği belirtilmiştir. Bu düzenleme nedeniyle davanın, Gelir Vergisi
Kanununun 40 ıncı maddesine göre değerlendirilmesinden sonra çözümlen-
mesi gerekmektedir.
Bilindiği gibi Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesi, safi
kazancın tespitinde hangi giderlerin indirilebileceğini (8) bent ha-
linde düzenlemiştir. Maddenin birinci bendi, ticari kazancın elde e-
dilmesi ve devamı için yapılan genel giderlerin indirilmesine olanak
tanımışken, beşinci bendinin ihtilaflı dönemde yürürlükte olan metnin-
de, işletmeye dahil olup işte kullanılan taşıt giderlerinin ayrıca in-
dirilmesi kabul edilmiştir.
Akaryakıt harcamalarının gider yazılıp yazılamayacağı tartışma-
lı minibüslerin kiralanmış araçlar olması nedeniyle davanın, 40 ıncı
maddenin beşinci bendine göre çözümlenmesine olanak yoktur. Bu tür bir
harcamanın gider yazılıp yazılamayacağının, maddenin birinci bendine
göre tartışılarak belirlenmesi gerekmektedir.
Yasanın 40 ıncı maddesinin birinci bendi, ticari kazancın "elde
edilmesi" ve "devamı" için yapılan "genel giderler"in indirilmesini
öngörmüştür. Genel giderlerin hangi giderler olduğu yasada ayrıca dü-
zenlenmemiştir. Dolayısıyla, "ticari kazancın elde edilmesi ve devamı"
anlatımı ile amaçlanan durumların belirlenmesi gerekmektedir.
Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesinin diğer bentlerinde
yazılı giderler, işletmenin faaliyet özellikleri ve yapılan giderin
niteliğine göre tadadi olarak belirtilmiştir. Maddenin birinci bendi
ise ticari kazancın elde edilmesi ve faaliyetin devamı için yapılması
zorunlu giderlerin tümünü kapsayıcı niteliktedir.
Sözü geçen bentte, bir ticari organizasyonun varlığı nedeniyle
yapılması gerekli olan ve bu ticari organizasyona bağlı olarak yapılan
giderlerin indirilmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle, yapılan giderle ka-
zancın elde edilmesi ve devamı arasında doğrudan ve açık bir nedensel-
lik ilişkisinin varlığı ve giderin yapılmasında zorunluluk bulunması
halinde giderin bu nitelikleri taşıdığı kabul edilebilir.
Davacının, çeyiz ve giyim eşyası pazarlamak amacıyla kiraladığı
minibüslere ait akaryakıt harcamalarının, ticari faaliyetine bağlı o-
larak ve bu faaliyetin devamı için yapıldığı açıktır. Akaryakıt harca-
malarının davacı tarafından karşılanmadığı yolunda herhangi bir tespit
de bulunmamaktadır.
Taşıtların, işletmenin aktifinde kayıtlı olmamaları dolayısıyla
giderlerinin gayrısafi kazançtan indirilebilmesi Gelir Vergisi Kanunu-
nun 40 ıncı maddesinin olay tarihinde yürürlükte olan 5 inci bent ku-
ralı karşısında mümkün bulunmamaktaysa da pazarlama işinde kullanıl-
dıkları tartışmasız olan taşıtların akaryakıt giderleri 40 ıncı madde-
nin 1 inci bendine göre ticari kazancın elde edilmesi ve idamesi için
yapılması zorunlu gider olduğundan buna isabet eden katma değer vergi-
sinin indirim konusu yapılmasında isabetsizlik görülmemiştir.
Kararın, ticari kazancın elde edilmesi ve idamesi için yapılma-
sı zorunlu giderler kapsamında olan taşıtların akaryakıt giderleri i-
çin ödenen katma değer vergisinin indirilebileceği yolundaki ısrar
hükmünde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu nedenle temyiz isteminin reddine karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:100)
|