|
1.1.1994-2.9.1994 TARİHLERİ ARASINDA YAPILAN ÖZEL ÖNEM TAŞIYAN YATI-
RIMLARA % 70 ORANINDA YATIRIM İNDİRİMİ UYGULANMASI GEREKTİĞİ HK.
Davacı kurum, 1.1.1994 - 2.9.1994 tarihleri arasında yaptığı özel ö-
nem taşıyan yatırımlara % 20 değil % 70 oranında yatırım indirimi uy-
gulanması gerektiğini ileri sürerek 1994 yılı kurumlar vergisi beyan-
namesini ihtirazi kayıtla vermiş ve fazladan tahakkuk ettirilen vergi
ve fon payının iadesi istemiyle dava açmıştır. İstanbul 7.Vergi Mahke-
mesi 1996/229 sayılı kararıyla; Gelir Vergisi Kanunu'nun 3946 sayılı
Kanunla değişik Ek 3 üncü maddesinin son fıkrasında, Bakanlar Kurulun-
ca tespit edilecek yeni yatırım indirimi oranlarının, Bakanlar Kurulu
Kararının Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten itibaren yapılan har-
camalara uygulanacağının öngörüldüğü, 2.9.1994 günlü Resmi Gazete'de
yayımlanan 94/5942 sayılı Bakanlar Kurulu Karının 1 inci maddesiyle,
özel önem taşıyan yatırımlarda yatırım indirimi oranının % 70 olarak
tespit edildiği ve 7.maddesinde, 1.maddenin yürürlük tarihinin
1.1.1994 olarak belirlendiği, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın
94/6 nolu Tebliğinde ise özel önem taşıyan sektörlerde yapılacak yatı-
rımlar için uygulanacak yatırım indirimi oranının bu Tebliğin istinad
ettiği Karar'ın Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten itibaren % 70 o-
larak uygulanacağının belirtildiği, anılan kanun, karar ve tebliğ hü-
kümlerinin birlikte incelenmesi sonucu, yükümlü şirketin özel önem ta-
şıyan yatırımların 94/5942 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Resmi Ga-
zete'de yayımlandığı 2.9.1994 tarihine kadar olan kısmına % 20, bu ta-
rihten sonraki kısmına ise % 70 yatırım indirimi uygulanacağı sonucuna
varıldığı, bu nedenle ihtirazi kayıt dikkate alınmayarak yapılan ta-
hakkukun yerinde görüldüğü gerekçesiyle davanın reddine karar vermiş-
tir. Davacı kurum 94/5942 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Resmi Gaze-
te'de yayımlandığı tarihe kadar 93/4000 sayılı Bakanlar Kurulu Kara-
rında yazılı yatırım indirimi oranlarının uygulanması gerektiğini, bu
kararnamede % 100 olarak tespit edilen yatırım indirimi oranının, 3946
sayılı Kanunla üst sınırın % 70 olarak belirlenmesi nedeniyle % 70 o-
larak yeni kararnamenin yayımı tarihine kadar olan harcamalara uygu-
lanması gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir.
Uyuşmazlık, 1.1.1994-2.9.1994 tarihleri arasında özel önem ta-
şıyan sektörlere yapılan yatırım harcamalarına uygulanacak yatırım in-
dirimi oranının tespitine ilişkindir.
Yatırım İndirimi, bir teşvik aracı olarak 202 sayılı Kanunla
Gelir Vergisi Kanunu'na eklenmiştir. İhtilaflı dönemden önce yürürlük-
te olan Gelir Vergisi Kanunu'nun 2361 sayılı kanunla değişik Ek 3 üncü
maddesinde yatırım indiriminin nispetinin, indirimden istifade edecek
yatırım miktarının % 30 u olduğu, bu nispetin zirai yatırımlar ile
bölge kalkınması ile ilgili yatırımlarda % 40, kalkınmada öncelikli
bölgelerde yapılan yatırımlarda ise % 60 olduğu hükme bağlanmıştır.
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun yine aynı dönemde yürürlükte olan 8 inci
maddesinin 9 numaralı bendinde dar mükellefiyete tabi kurumlar dahil,
sermaye şirketleri, iktisadi kamu müesseseleri ile kooperatiflerin ve
iş ortaklıklarının yatırım indiriminden yararlanan kazançlarının ku-
rumlar vergisinden müstesna olduğu öngörülmüş, bendin parantez içi
hükmünde ise, Gelir Vergisi Kanunu'nun yatırım indirimine ilişkin hü-
kümlerinin sermaye şirketleri, kooperatifler ile iş ortaklıkları hak-
kında da uygulanacağı, ancak kalkınma planı ve yıllık programlarda ö-
zel önem taşıdığı belirtilen sektörler ile kalkınmada öncelikli bölge-
lerde yapılan yatırımlar dolayısıyla yatırımcı sermaye şirketleri ile
kooperatiflerin ve iş ortaklıklarının bu yatırımları için yatırım in-
dirimi oranının % 60, bilimsel araştırma ve geliştirme yatırımlarında
ise % 100 olduğu, Bakanlar Kurulunun, kalkınma planı ve yıllık prog-
ramlarda özel önem taşıdığı belirtilen sektörlerle, kalkınmada önce-
likli bölgelerde yapılan yatırımlar için indirim nispetini % 100'e ka-
dar artırmaya veya yukarıdaki nispetten aşağı olmamak üzere yeniden
tespit etmeye yetkili olduğu belirtilmiştir. Anılan Kanunların verdiği
yetkiye dayanarak çıkarılan 29.1.1993 günlü ve 21480 sayılı Resmi Ga-
zete'de yayımlanan 93/4000 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın 3 üncü
maddesi ile kalkınma planı ve yıllık programlarda özel önem taşıdığı
belirtilen sektörlerde sermaye şirketleri ve kooperatiflerce yapılacak
yatırımlarda yatırım indirimi oranı % 100 olarak belirlenmiş ve bu hu-
susla ilgili uygulama açıklamaları Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı-
nın 20.2.1993 günlü ve 21502 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 93/2
no'lu Yatırımların, Döviz Kazandırıcı Hizmetlerin ve İşletmelerin Teş-
viki ve Yönlendirilmesi ile ilgili Tebliğ'de yapılmıştır.
30.12.1993 günlü ve mükerrer 21804 sayılı Resmi Gazete'de ya-
yımlanan 3946 sayılı Kanun ile yatırım indirimine ilişkin olarak Ku-
rumlar Vergisi Kanunu'nda bulunan hükümler kaldırılmış ve yatırım in-
dirimi ile ilgili tüm düzenlemeler Gelir Vergisi Kanunu'nun 202 sayılı
Kanunla getirilen Ek maddelerinde toplanmıştır. Gelir vergisi Kanunu-
nun 3946 sayılı kanunla değişik ve 1.1.1994 tarihinden itibaren yürür-
lüğe giren Ek 1 inci maddesinde, dar mükellefiyete tabi olanlar dahil,
ticari veya zirai kazançları üzerinden vergiye tabi mükelleflerin (adi
ortaklıklar, kollektif ve adi komandit şirketler ile kurumlar vergisi
mükellefleri dahil) yaptıkları yatırımların, bu bölümde yazılı kayıt
ve şartlar dahilinde, ilgili kazançlarından indirileceği öngörülmüş-
tür. 3946 sayılı Kanunla değişik Ek 3 üncü maddede ise, yatırım indi-
riminin nispetinin, yatırım miktarının % 20 si olduğu, Bakanlar Kuru-
lunun bu oranı kalkınmada öncelikli yöreler ile kalkınma planı ve yıl-
lık programlarda özel önem taşıdığı belirtilen sektörlerde yapılan ya-
tırımlar için % 70 oranına kadar artırmaya veya kanuni orandan az ol-
mamak üzere yeniden tesbit etmeye yetkili olduğu, son fıkrada ise, Ba-
kanlar Kurulunca tespit edilen yeni oranların Bakanlar Kurulu kararı-
nın Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten itibaren yapılan harcamalara
uygulanacağı belirtilmiştir.
2.9.1994 gün ve 22039 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 94/5942
sayılı Bakanlar Kurulu kararının 1.maddesi ile, 93/4000 sayılı karar-
namenin eki Yatırımların Döviz Kazandırıcı Hizmetlerin ve İşletmelerin
Teşviki ve Yönlendirilmesine ait esasların 3 üncü maddesi değiştiril-
miş ve özel önem taşıyan sektörlerde yapılacak yatırımlarda yatırım
indirimi oranı % 70 olarak belirlenmiş olup, bu Kararnamenin 7.madde-
sinde ise 1 inci maddenin yürürlük tarihi olarak 1.1.1994 tarihi gös-
terilmiştir. 15.9.1994 günlü ve 22052 sayılı Resmi Gazete'de yayımla-
nan 94/6 no'lu Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Tebliğinin 2 nci
maddesinde, özel önem taşıyan sektörlerde yapılacak yatırımlar için
uygulanacak yatırım indirimi oranının, bu Tebliğin istinad ettiği Ka-
rar'ın Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten itibaren % 70 olacağı ön-
görülmüştür.
Davacı kuruma, özel önem taşıyan yatırımı için 25.4.1994 günlü
yatırım teşvik belgesi verilmiştir. Bu belgenin yatırımın yararlanaca-
ğı teşvik tedbirleri bölümünde, davacı kurumun yararlanacağı yatırım
indirimi oranının % 70 olduğu, parantez içinde ise 2.9.1994 tarihine
kadar % 20 olduğu belirtilmiştir.
Gelir Vergisi Kanunu'nun 3946 sayılı Kanunla değişik Ek 3.mad-
desinin son fıkrasında, Bakanlar Kurulunca tespit edilen yeni oranla-
rın Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten itibaren yapılan harcamalara
uygulanacağı belirtildiğinden, 94/5942 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
ile belirlenerek 2.9.1994 günlü Resmi Gazete'de yayımlanan yeni oran-
ların, bu tarihten önce yapılan harcamalara uygulanması mümkün değil-
dir. Ancak, yeni kararnamenin geç yayımlanması nedeniyle, ortada bir
hukuki boşluk bulunduğundan söz etmek de mümkün değildir. 3946 sayılı
Kanun 93/4000 sayılı Kararı yürürlükten kaldırmamış, 94/5942 sayılı
Bakanlar Kurulu kararıyla ise sadece 93/4000 sayılı kararın bazı mad-
deleri değiştirilmiştir. Anılan 1.1.1994-2.9.1994 döneminde de 93/4000
sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 3946 sayılı Kanunla getirilen düzen-
lemelere aykırı olmayan hükümleri yürürlüktedir. Bu durumda, yatırım
indirimi oranları konusunda 3946 sayılı Kanunla getirilen üst sınırla-
rın aşılmaması koşuluyla 93/4000 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında be-
lirlenen oranların uygulanması gerekmektedir.
Teşvik belgesi Devletin yatırımcıya verdiği teşviklerin bir
taahhüdü niteliğindedir. Bu belge verildiği zaman üzerinde hangi teş-
viklerin ve ne oranda verildiğinin yazılması gerekmektedir. Yatırım
indiriminin oranı, Ek 3 üncü maddenin eski ve yeni metnine göre, "kal-
kınmada öncelikli yöreler" ile "kalkınma planı ve yıllık programlarda
özel önem taşıdığı belirtilen sektörlerde yapılan yatırımlar" için Ka-
nunda öngörülen sınırlar içinde kalmak üzere Bakanlar Kurulunca tayin
edilecektir. Aynı yatırımın gerçekleştirilmesi dönemine göre birden
fazla indirim oranıyla teşviki söz konusu olamayacağı gibi, kanuni
şartlar tamam olduğu halde, mücerret oran tayinine ilişkin Bakanlar
Kurulu Kararının geç yürürlüğe konulması nedeniyle, özel önem taşıdı-
ğında ihtilaf bulunmayan yatırım harcamalarının, bu kararda belirtilen
oranda yatırım indiriminden yararlanamayacağını söylemek kanunun sö-
züne ve amacına uygun değildir.
Bu durumda, 1.1.1994-2.9.1994 tarihleri arasında özel önem ta-
şıyan yatırımlara uygulanacak yatırım indirimi oranlarının 93/4000 sa-
yılı Kararnamede belirlenen oranların, 3946 sayılı Kanunla getirilen
üst sınırların aşılmaması şartıyla uygulanması gerekmektedir. Üst sı-
nır olan % 70 oranı 94/5942 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de be-
nimsendiğinden, ihtilaflı dönemde özel önem taşıyan sektörlerde yapı-
lan yatırımlara uygulanacak yatırım indirimi oranının % 70 olması ge-
rekmektedir. Davacı kurumun ihtirazi kaydı kabul edilmeyerek yapılan
tahakkukta ve bu tahakkuka karşı açılan davayı reddeden mahkeme kara-
rında isabet görülmemiştir.
Bu nedenle, Vergi Mahkemesinin 1996/229 sayılı kararının bozul-
masına karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:93)
|