|
İMALAT İLE UĞRAŞAN İŞLETMELERDE RANDIMAN İNCELEMESİ SONUCU BULUNAN HA-
SILAT İLE DEFTER KAYITLARINDA, GÖSTERİLEN HASILAT ARASINDA FARK BULUN-
MASI HALİNDE BU DURUMUN RE'SEN TARH SEBEBİ SAYILACAĞI HK.
Adi ortaklık halinde fırın işletmeciliği işi ile uğraşan davacının
1992 takvim yılına ilişkin defter ve belgelerinin ekmek imalatında
kullanılan hammaddelerden hareketle randıman yönünden incelenmesi so-
nucunda bulunan matrah farkı üzerinden re'sen salınan salınan gelir
vergisi ile kesilen kaçakçılık cezasına karşı açılan davayı; Vergi U-
sul Kanununun 30 uncu maddesinde re'sen vergi tarhına ilişkin esaslar
hükme bağlanmış olup, bu madde hükmü uyarınca mükelleflerin re'sen
takdir yoluyla vergilendirilebilmesi için maddede öngörülen koşulların
gerçekleştiğinin varsayıma dayalı olarak değil, kesin ve açık biçimde
tesbit edilerek ortaya konması gerektiği, dava konusu olayda, vergi
inceleme elemanınca yükümlü adi ortaklığın defter ve kayıtlarının
eksik olduğu, alış ve satışlarda ve imalatta kullanılan hammaddeler
için fatura ve benzeri vesikaların düzenlenmediği kesin olarak tesbit
edilmeden, kendine özgü hesaplama yöntemiyle imalatta kullanılan undan
elde edilen randıman ile maya ve motorin sarfiyatından hareketle var-
sayım ve olasılıklarla ve oranlama suretiyle dönem hasılatı belirlene-
rek, re'sen matrah farkı takdir edildiği anlaşılmış olup, bu şekilde
matrah farkı belirlenmesinin Vergi Usul Kanununun 30/4 üncü maddesinde
öngörüldüğü şekilde defter ve belgelerin ihticaca salih olmadığına de-
lil teşkil etmeyeceği gerekçesiyle kabul ederek dava konusu cezalı
tarhiyatı terkin eden Konya Vergi Mahkemesinin 28.3.1995 gün ve
1995/216 sayılı kararının; mahkemece randıman yöntemi ile bulunan mat-
rah farkının yerinde olup olmadığı konusunda araştırma yapılmadan ve-
rilen kararın eksik incelemeye dayalı olduğu ileri sürülerek bozulması
istemidir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30.maddesinde re'sen vergi tar-
hı, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere
veya kanuni ölçülere dayanılarak tesbitine imkan bulunmayan hallerde
takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi
yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında be-
lirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunması şek-
linde tanımlanmış olup, anılan maddenin 2.fıkrasının 4.bendinde defter
kayıtları ve bunlarla ilgili vesikaların vergi matrahının doğru ve ke-
sin olarak tespitine imkan vermeyecek derecede noksan, usulsüz ve ka-
rışık olması dolayısıyla ihticaca salih bulunmaması, yine aynı fıkra-
nın 6.bendinde de, tutulması zorunlu defterlerin veya verilen beyanna-
melerin gerçekleri yansıtmadığına dair delil bulunması hali re'sen
takdir nedeni olarak kabul edilmiştir.
İmalat ile uğraşan işletmelerde randıman veya verimlilik esası,
belli miktar ve kalitedeki hammaddeden belli üretim vasıta ve koşulla-
rıyla belli miktarda mamul madde ve yardımcı madde üretilebileceği
gerçeğine dayanır. Bu gerçek ise, vergi ile ilgili muamelelerin gerçek
mahiyetlerinin ortaya çıkarılmasında kanıt olarak kullanılmaya elve-
rişli teknik bir icaptır. Dolayısıyla; mükellefin işyerinin veya ima-
lathanesinin koşulları da dikkate alınarak yapılan verimlilik incele-
mesi sonucunda tutulması zorunlu defterlerde; yazılı olana nazaran
fark tespit edilmesi bu deter kayıtlarının gerçek durumu yansıtmadığı-
nı gösterir. Bu ise; vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesi uyarınca
vergi matrahının re'sen takdirini gerektiren bir nedendir.
Bu bakımdan, mahkemece işin esasının incelenerek randıman yön-
temi ile bulunan matrah farkının yerinde olup olmadığı araştırılarak
sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, bu yola başvurulmadan randı-
man incelemesi yoluyla hesaplanan üretim farkının defter ve belgelerin
ihticaca salih olmadığını göstermeyeceği, olayda re'sen takdir sebebi
bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu tarhiyatın terkininde yasal isa-
bet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Konya Vergi
Mahkemesinin 28.3.1995 gün ve 1995/216 sayılı kararının bozulmasına,
karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:93)
|