|
1-MÜCBİR SEBEPTEN KAYNAKLANSA DA DEFTERLERİN İBRAZ EDİLMEMESİ RE'SEN
TAKDİR NEDENİDİR.
2-ALIŞLARA İLİŞKİN KATMA DEĞER VERGİSİNİN İNDİRİM KONUSU YAPILABİLME-
Sİ YÜKÜMLÜNÜN BU DURUMU KANITLAMASINA BAĞLI OLDUĞU HK.
İplik ve dokuma imalatı ile uğraşan adi ortaklığın iş yerinde
30.9.1987 tarihinde çıkan yangın sonucu ortaklığın 1980 yılından 1987
yılının Ekim ayına kadar olan defter ve belgelerin yandığı Kale Asliye
Hukuk Mahkemesinin 9.10.1987 tarihli kararı ile tespit edilmiştir.
1986 ve 1987 yılı işlemleri katma değer vergisi yönünden incelenen or-
taklığın defter ve belgelerini ibraz etmemesi re'sen takdir nedeni sa-
yılmış ve yapılan katma değer vergisi indirimleri kabul edilmeyerek
Şubat 1987 dönemi için ortaklık adına cezasız katma değer vergisi
tarh edilmiştir.
Bu tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen Denizli Vergi Mahkemesi
23.10.1991 günlü ve 1991/876 sayılı kararıyla; dava dilekçesine ekle-
nen fatura örneklerinin incelenmesinden uyuşmazlık konusu dönemde
ödendiği anlaşılan katma değer vergisine tarh edilen vergiden indir-
mek suretiyle tarhiyatın bir kısmını onamıştır.
Tarafların temyiz istemini inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesi
21.5.1993 günlü ve 1993/2213 sayılı kararıyla; Tarhiyatın dayanağı
inceleme raporunda, mücbir sebebin varlığı kabul edildiği halde beyan-
namede gösterilen indirilmesi gereken katma değer vergisinin kabul
edilmemesi, indirilemeyen verginin yükümlü üzerinde kalması sonucunu
doğuracağından tarhiyatın tümüyle kaldırılması gerekirken, sadece ib-
raz edilen faturalarda ödendiği görülen katma değer vergisine tekabül
eden kısmının kaldırılmasında yasaya uygunluk bulunmadığı gerekçesiy-
le, yükümlünün temyiz istemini kabul ederek vergi mahkemesi kararını
bozmuş, vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini ise reddetmiştir.
Bozma kararına uymayan Denizli Vergi Mahkemesi 21.9.1993 günlü ve
1993/538 sayılı kararıyla; Vergi Usul Kanununun 30.maddesine göre def-
ter ve belgelerin ibraz edilmemesinin re'sen takdir nedeni olduğu, Ya-
sanın 373.maddesinde mücbir sebeplerin sadece ceza kesilmesini engel-
leyeceğinin belirtildiği, Katma Değer Vergisi Kanununda katma değer
vergisinin indirim konusu yapılabilmesi için verginin fatura ve benze-
ri belgelerde ayrıca gösterilmesi ve bu belgelerin yasal defterlere
kaydedilmiş olması arandığından, kimlerden mal ve hizmet satınaldığını
bilmesi gereken yükümlünün, ödediği katma değer vergisine ilişkin bel-
geleri ibraz etmek durumunda olduğu gerekçesiyle, uyuşmazlık konusu
dönemde ödenen 16.946.839 liranın indirilmesi ve tarhiyatın 927.643
liralık kısmının onanmasına karar verildi.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30. maddesinde tutulması zorunlu def-
terlerin vergi incelenmesine yetkili olanlara herhangi bir sebeple
ibraz edilmemesi re'sen takdir nedeni olarak sayıldığı ve mücbir se-
bep hallerin ayrık tutulmadığından, re'sen vergi tarhında usule ay-
kırılık yoktur.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunun'da, yükümlülerin mal ve hiz-
mez alımlarına ilişkin vergiyi, kendi işlemleri nedeniyle hesapladık-
ları vergiden indirmelerine imkan tanınmakta ve böylece üretimin belli
bir aşamasında yaratılan katma değerin o aşamada vergilendirilmesi
mümkün olmaktadır. Ancak, vergi indirimi, ödenmesi gereken vergiyi
azaltıcı bir işlem olduğundan, bunun yapılabilmesi 3065 sayılı Yasanın
34. maddesinde indirilecek katma değer vergisine ilişkin belgelerin
yasal defterlere kaydedilmiş olmasına bağlanmış, böylece gerçek dışı
vergi indirimleri yoluyla vergi kaybına yol açılması önlenmek isten-
miştir.
Defter ve belgelerin mücbir sebeplerle dahi olsa ibraz edilmediği hal-
lerde, mal ve hizmet alımları nedeniyle yüklenilen ve indirilecek olan
katma değer vergisinin gerçeğe uygun olduğunu kanıtlama yükü, ticari
ilişkilerini kimlerle sürdürdüğünü bilebilecek durumda olan yükümlüye
düşmektedir.
Bu nedenle, vergi mahkemesinin, yükümlü tarafından kısmen yanmış ola-
rak ibraz edilen faturalarda ödendiği görülen katma değer vergisi ile
mal ve hizmet satın alınan tacirlerden temin edilen fatura örneklerin-
de ödendiği görülen katma değer vergilerinin tarh edilen vergiden in-
dirilmesi yolundaki karar hükmü yasaya uygundur.
Ancak, yükümlünün telefon, elektrik ve akaryakıt giderlerine ilişkin
katma değer vergisinin de indirim konusu yapılması gerektiği yolundaki
iddiası hakkında karar verilmediği ve direnme kararında yer alan, ver-
gi dairesince istenen, mahkemece indirilmesi kabul edilen ve onanan
katma değer vergisine ilişkin rakamların E:1994/13 sayılı dosyayla il-
gili olduğu anlaşılmaktadır.
Bu nedenle, yükümlünün temyiz isteminin kısmen kabulü ile telefon,
elektrik ve akaryakıt giderlerine ait katma değer vergisine ait iddia-
sı değerlendirilmek ve bu dosyada uyuşmazlık konusu miktarlar gözönün-
de bulundurulmak suretiyle yeniden karar verilmek üzere vergi mahkeme-
sinin 21.9.1993 günlü ve 1993/538 sayılı kararının bozulmasına karar
verildi.
(MG/ES)
|