|
1- BELEDİYE GELİRLERİ KANUNUNDAN KAYNAKLANAN ÜCRETLERİN İHBARNAME KU-
RARALINA GÖRE TARH VE TAHAKKUK ETTİRİLMEDEN DİREK OLARAK Ö.E.İLE İSTE-
NİLEBİLECEĞİ;
2- 2464 SAYILI KANUNUN 97.MADDESİ HÜKMÜNCE DÜZENLENEN TARİFEYE GÖRE
İSTENİLEN "RUHSATSIZ FAALİYET MUAYENE ÜCRETİ" BELEDİYELERİN ASLI VE
ZORUNLU KAMUSAL GÖREVLERİNDEN OLUP, BU YÖNÜYLE İSTENİLEN ÜCRETİN YASAL
OLMADIĞI HK.
1991 yılına ilişkin kusur cezalı Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı ile
Ruhsatsız Faaliyet Muayene Ücretinin süresinde ödenmediğinden bahisle
cebren tahsili amacıyla düzenlenen ödeme emrine karşı açılan davayı;
takibe konu kamu alacağının 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun
97. maddesine dayanılarak Büyükşehir Belediyesince düzenlenen tarife
uyarınca Ruhsatsız Faaliyet Muayyene Ücreti ile Muayene, Ruhsat ve
Rapor Harcına ilişkin olduğu,sözkonusu kamu alacağının ihbarname tan-
zimi suretiyle mükellefine tebliğ edilmeden, tespit tutanağına daya-
nılarak ve yazılı olarak ödenmesinin istendiği, ödenmemesi nedeniyle
cebren tahsili için uyuşmazlık konusu ödeme emrinin tanzim ve tebliğ
edildiğinin anlaşıldığı, takibe konu kamu alacağını doğuran olay
2464 sayılı Kanun hükümlerinden kaynaklandığına göre ve 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun 1. maddesi hükmü uyarınca öncelikle ihbarname
kuralına göre tarh, tebliğ ve tahakuk ettirilmesi gerektiği, olayda,
ihbarname tanzimi suretiyle tarh ve tebliğ edilmeyen kamu alacağının
kesinleştiğinden söz edilemeyeceğinden doğrudan ödeme emri tebliğ e-
dilerek tahsili cihetine gidilmesinde yasal uyarlılık bulunmadığı ge-
rekçesiyle kabul ederek ödeme emrini iptal eden İstanbul 4. Vergi Mah-
kemesinin 17.11.1993 gün ve 1993/1967 sayılı kararının; yapılan dene-
timde yükümlü şirketin işyerinde bir takım eksikliklerin tesbit edil-
diği, bu eksikliklerinin giderilmesi ve buna ait harç ve ücretin öden-
mesi hususunun 5.11.1991 gün ve 1991/765 sayılı yazı ile tebliğ edil-
diği, ileri sürülerek bozulması istemidir.
Uyuşmazlık,yükümlü şirkete ait konfeksiyon atölyesinde yapılan
kontrolde proje ve ruhsatı olmadığının tesbiti üzerine düzenlenen Gay-
ri Sıhhı Müessese Tesbit Tutanağı'na istinaden tahakkuk ettirilerek ö-
deme emri ile istenilen kusur cezalı Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı
ile Ruhsatsız Faaliyet Muayene Ücretine karşı açılan davayı kabul ede-
rek ödeme emrini iptal eden Vergi Mahkemesi kararının bozulması iste-
mine ilişkindir.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunda, belediye gelirleri,
vergi, harç ücret ve katılma payları olarak düzenlenmiş, anılan Kanu-
nun 98. maddesinde, bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, bu
Kanuna göre alınacak vergi, harç ve katılma payları hakkında 213 sa-
yılı Vergi Usul Kanunu ile 6183 sayılı Amme Alacakları Tahsil Usulü
Hakkında Kanun ve bunların ek ve tadilleri hükümlerinin uygulanacağı
hükme bağlanmıştır.
Madde metninde "ücretin" vergi harç ve katılma payları arasında
sayılmamış olması karşısında, 2464 sayılı Kanunun 97. maddesinde bah-
sedilen ücretlerin ödeme emri ile istenilebilmesi için ayrıca ihbarna-
me düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.
Başka bir deyişle, uyuşmazlık konusu ödeme emri ile istenilen
kusur cezalı Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı için Vergi Usul Kanunu hü-
kümleri uyarınca ihbarname düzenlenerek tarh ve tahakuk ettirilmek su-
retiyle ödeme emri düzenlenmesi gerekir ise de, yukarıda anılan Yasa
hükümleri uyarınca Ruhsatsız Faaliyet Muayene Ücreti için ihbarname
tanzimi suretiyle mükellefe tebliğ edilmeden, tespit tutanağına daya-
nılarak ve yazılı olarak ödenmesinin istenilmesinde ödenmemesi üzerine
tahsili amacıyla ödeme emri düzenlenmesinde yasal isabetsizlik bulun-
madığından, açılan davanın 6183 sayılı Kanunun 58. maddesinde öngö-
rülen "böyle bir borcu bulunmadığı " kapsamında değerlendirilerek in-
celenmesi gerekecektir.
1580 sayılı Belediye Kanununun "Belediyenin Vazifeleri" baş-
lıklı 15.maddesi 19.bendinde, belediye kanun, nizam ve yasaklarına uy-
mayan, kanunen ruhsata tabi iken ruhsatsız yapılan, beldenin selamet,
intizam, sıhhat ve huzurunu ihlal eden şeylere meydan vermemek ve bun-
ları menetmek, 38.bendinde ise, alelumum sınai müessese ve fabrikala-
rın elektrik, tenvirat ve tesisatının makina ve motör ve inbikeleri-
nin kazan, ocak ve bacalarının gerek ilk önce ve gerek sonradan mut-
tariden ve muntazaman fenni muayenelerini icra etmek, etrafındakile-
rin sıhhatları huzur, rahat ve malları üzerine fena tesir icra edip
etmediklerini tetkik etmek, zararlarına mani olmak belediyelerin gö-
revleri arasında sayılmış bulunmaktadır.
Aynı Kanunun "Belediyelerin ruhsat,resim ve vergilerine tabi
işleri ruhsat almadan görenlerin cezası " başlıklı 113.maddesinde ise,
Kanunen belediyenin ruhsatına ve resim veya vergilerine tabi iken
ruhsatname almaksızın ve belediyeye resim ve vergi veya ruhsatiye har-
cı vermeksizin yapılan işler, muameleler, işleyen ve işleten kimseler,
satılan veya kullanılan şeyler belediyece tutulduğu vakit bunların ya-
pılmasında, işletilmesinde işlemelerinde veya satılıp kullanılmasında
kanunen ve nizamen ve evamiri belediyece veya hıfzısıhhaca veya fen-
nen mahzur varsa derhal menedilerek zabıt varakası tanzim ve muktari
muamelei kanuniye icra ve kanunun tayin eylediği para cezasının hüküm
ve istifa edileceği, mahzur yoksa kanunun tayin ve tasrih eylediği
yerlerde kanun ve tarifesi mucibince tabi olduğu resim veya vergiden
veya ruhsat harcından maada bunların kanunda tasrih edilen miktarları
üzerinden ve kanunun tasrih etmediği yerlerde tabi olduğu resim veya
vergi veya ruhsat harcından maada bir kat daha para cezasının mükel-
leften alınarak ruhsatnameye işleneceği hükme bağlanmış bulunmaktadır.
Maddelerin birlikte incelenmesinden de anlaşılacağı üzere ruh-
satsız faaliyet gösteren işyerlerinde yapılan denetimlerde, yasalara
aykırı durumların tespiti halinde, belediyelerin yasa ile kendilerine
verilmiş bulunan yetkileri kullanmak suretiyle faaliyetlerini durdura-
bileceği gibi ruhsat harcı yanında ayrıca para cezası da alabileceği
öngörülmüştür.
Öte yandan 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 97. madde-
sinde, belediyelerin bu Kanunda harç veya katılma payı konusu yapılma-
yan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hiz-
met için ücret almaya yetkili oldukları açıklanmış, aynı Kanunun 82.
maddesinde ise mevzuat gereğince alınması zorunlu veya isteğe bağlı
görülen ve belediyeler veya onlara bağlı kuruluşlar tarafından düzen-
lenerek ilgilisine verilecek, muayyene ve sağlıkla veya fenni konu-
larla ilgili tahlillere ilişkin olup bu kanunda ayrıca harca tabi tu-
tulmamış olan ruhsatlar, rapor ve belgelerin Muayene, Ruhsat ve Rapor
Harcına tabi olduğu belirtilmiş bulunmaktadır.
Olayda 1. sınıf gayri sıhhı müesseseler alanında faaliyet gös-
teren yükümlü şirkete ait işyerinde yapılan kontrolde, işyerinde işçi
sağlığı ve işgüvenliği açısından alınan önlemlerin ve sosyal tesisle-
rin yetersiz olduğu, proje ve ruhsatının olmadığı tespit edilerek,
2464 sayılı Kanunun 97. maddesi uyarınca belirlenen ücret tarifesi
üzerinden Ruhsatsız Faaliyet Muayyene Ücreti tahakkuk ettirilerek öde-
me emri ile istenildiği anlaşılmaktadır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunun 97. maddesi hükmünce
istenilen ücret ilgililerin isteğine bağlı olarak verilen hizmetlerin
karşılığıdır. İşyerlerinin ruhsatsız faaliyet gösterdiğine dair yapı-
lan denetimler ise, belediyelerin asli ve zorunlu kamusal görevlerin-
den olup, ilgililerin isteği üzerine yapılmayan bizzat kanunların be-
lediyelere verdiği kamusal bir görevin yerine getirilmesine ilişkin-
dir.
Bu gibi olaylarda verilen hizmet karşılığı alınması gereken
harç miktarı çok düşük bedeli içerdiği için, belediyeler verdikleri
hizmetin piyasa rayicini elde edebilmek amacıyla harç benzeri bir i-
simle ücret talep etmektedirler. Nitekim uyuşmazlık konusu olayda da
Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı ve Ruhsatsız Faaliyet Muayene Ücreti
isimleri ile harç ve ücret istenmiştir ki, istenilen ücret 2464 sayılı
Kanunun 82. maddesi hükümünce harç konusu olup, ücret adı altında is-
tenilmesi yerinde değildir.
Kaldıki, 1580 sayılı Kanunun, "Belediyenin ruhsat ,resim ve
vergilerine tabi işleri ruhsat almadan görenlerin cezası" başlıklı
113.maddesinde, ruhsatsız faaliyette bulunanlara uygulanacak müeyyi-
deler ve alınacak para cezaları düzenlenmiş bulunmaktadır.
Bu durumda belediyelerin asli ve zorunlu kamusal görevlerinden
olan ve Kanunda harç konusu yapılan bir hususda ayrıca ücret istenil-
mesinde yasal isabet bulunmamaktadır.
Bu hale göre belediyenin doğrudan ödeme emri ile takip ettiği
kusur cezalı Muayene Ruhsat ve Rapor Harcının ihbarname tanzim ve
tebliğ edilmeden istenemiyeceği hakkındaki mahkeme kararı yerinde bu-
lunduğu gibi,yukarıda açıklanan sebeplerle Ruhsatsız Faaliyet Muayene
Ücreti adı altında herhangi bir ücret alınmasının da yasal dayanağı
mevcut olmadığından ödeme emrinin iptali hakkındaki İstanbul 4. Ver-
gi Mahkemesinin 17.11.1993 gün ve 1993/1967 sayılı kararı sonucu iti-
bariyle yerinde bulunduğundan temyiz isteminin reddine karar veril-
di.
(DAN-DER; SAYI:90) (MT/ES)
|