|
1- KÖY SINIRLARI İTİBARİYLE YAPILAN ARSA M.KARE BİRİM DEĞER TESBİTİNDE
YASAYA UYARLIK BULUNMADIĞI,
2- HER MAHALLE İÇİN AYRI AYRI BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ YAPTIRILMASI GERE-
KİRKEN TAKDİR KOMİSYONU KARARINDAKİ DEĞERİN ESAS ALINMASINDA İSABET
BULUNMADIĞI,
3- TAKDİR KOMİSYONU KARARINA KARŞI AÇILAN DAVALARIN RED, İPTAL, KISMEN
RED VEYA KISMEN İPTAL OLARAK SONUÇLANDIRILMASI GEREKECEĞİ HK.
Uyuşmazlık; Asgari ölçüde birim değer tesbitine ilişkin takdir komis-
yonu kararlarının iptali istemiyle açılan davayı reddeden Vergi Mahke-
mesi kararının bozulması isteminden ibarettir.
Akçakoca takdir komisyonuna karşı açılan davada husumet Akçakoca Vergi
Dairesi Müdürlüğüne yöneltilerek işin esasının incelenmesine geçildi.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 74.maddesine 2686 sayılı yasa ile ek-
lenen (C) bendi, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 20.maddesinin i-
kinci fıkrası uyarınca arsalar için mahalle muhtarlıkları itibariyle
asgari ölçüde birim değer tesbit etmeyi takdir komisyonunun görevleri
arasında saymış ve aynı bentte, bu değerlerin tesbitinde Emlak Vergisi
Kanununun 31.maddesinin 2.fıkrasında yer alan normlardan ve bu maddeye
göre hazırlanmış bulunan tüzük hükümleri ile gerektiğinde bilirkişiden
de yararlanılacağını belirtmiştir.
Madde de sözü edilen ve arsalar için mahalle muhtarlıkları itibariyle
asgari ölçüde birim tesbiti sırasında takdir komisyonlarınca yararla-
nılacağı belirtilen normlar, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 31.
maddesinin 2.fıkrasında, şehir ve köylerin tabii, iktisadi ve bölgesel
şartlarına göre nazara alınacak piyasa bedeli, maliyet bedeli, kira ve
yıllık istihsal değeri olarak sayılmış ve aynı fıkrada vergi değerinin
takdirinde sayılan normlar ile uyulacak usul ve esasların, mükellef-
lerden ve üçüncü şahıslardan istenilecek bilgilerin tüzükte belirtile-
ceğini hükme bağlamıştır.
Söz konusu tüzüğün arsa vergi değerlerinin takdiri başlığını taşıyan
üçüncü kısmının 26.maddeside, arsaların vergi değerinin metrekare iti-
bariyle takdir olunacağı ve bu takdir sırasında da, arsanın işyerleri-
ne ve meskun yerlere uzaklık ve yakınlığı ve ulaştırma durumu, bulun-
duğu meydan, sahil, cadde ve sokak itibariyle mevkii, su, elektrik,ha-
vagazı ve kanalizasyon gibi belediye hizmetlerinin gelmiş olup, olma-
dığı hangi nevi bina inşaatına müsait olduğu, imar ve istikamet pla-
nında ki durumu, bina ve inşaat sahası büyüklüğü ve topografik durumu-
nun gözönünde bulundurulacağını 29.maddesi arsanın normal alım satım
bedelinin, emsal arsanın alım satım bedeline göre, bunun mümkün olma-
ması halinde emsal olabilecek, arsa üzerine inşa edilmiş binanın vergi
değeri yoluyla saptanacağını belirtmiş, 30, 31 ve 32.maddeleri de ver-
gi değerinin, emsal arsa bedeline göre, normal alım satım bedel cet-
velleri dikkate alınarak veya, bina vergi değeri yoluyla bulunmasında-
ki usul ve esasları hüküm altına almıştır.
Diğer taraftan, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 2587 sayılı kanu-
nun 7.maddesiyle değişik 20.maddesi hükmü uyarınca yükümlülerin arsa-
larla ilgili olarak beyan edecekleri değerler, takdir komisyonlarınca
mahalle muhtarlıkları itibariyle takdir olunan asgari ölçüde birim de-
ğerlere göre hesaplanan miktardan da az olamıyacaktır.
Dava dosyasının incelenmesinden, iptali istenilen takdir komisyonu ka-
rarları ile, mahalle muhtarlıkları sınırları içinde ki arsaların asga-
ri ölçüde birim değeri tesbit edilirken, bu değerlendirmelerin köy sı-
nırları itibariyle de yapıldığı anlaşılmaktadır.
422 sayılı köy kanunun 1.maddesi nüfusu ikibinden aşağı yurtlara (köy)
nüfusu ikibin ile yirmibin arası olanlara (kasaba) ve yirmibinden çok
olanlara (Şehir) deneceğini, nüfusu ikibinden aşağı olsa dahi belediye
teşkilatı mevcut olan nahiye, kaza ve vilayet merkezlerinin kasaba i-
tibar olunacağını ve belediye kanununa tabi olduklarını belirtmiş,
4541 sayılı Şehir ve Kasabalarda mahalle muhtar ve ihtiyar heyetleri
teşkilina dair kanunun 1.maddesi ile de şehir ve kasabalarda kurulu
bulunan mahallelerde bir muhtar ve muhtarın başkanlığında bir ihtiyar
heyetinin bulunacağını hükme bağlamıştır.
Bu durumda, yasal düzenlemelerle idari birim olarak nitelikleri ayrı
ayrı belirlenen "mahalle muhtarlığı" ve "köylerden" 213 sayılı Vergi
Usul Kanununun 74.maddesinin (C) bendi uyarınca, sadece mahalle muh-
tarlıkları itibariyle arsalar için asgari ölçüde birim değer tesbiti
yetkisi takdir komisyonlarına tanınmış olduğuna göre köylerinde bu uy-
gulama kapsamına alınarak takdir komisyonunca yetkisiz olduğu bir ko-
nuda "köy sınırları itibariyle" değer tesbiti anılan yasa hükümlerine
aykırıdır.
Diğer taraftan takdir komisyonunca arsalar için mahalle muhtarlıkları
itibariyle tesbit edilen asgari ölçüde birim değerleri yerinde görül-
meyerek, mahkemece bilirkişi incelemesi yaptırtıldığı, bilirkişilerce
bulunan değere ise, birden fazla mahalle için, mahallelerin farklılık
arzetmesi nedeniyle tek bir değer bulunmasında isabet olmadığı gerek-
çesiyle itibar edilmeyerek takdir komisyonunca belirlenen değerlerin
aynen benimsendiği anlaşılmaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31.maddesinin yollamada
bulunduğu Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun bilirkişi başlığını taşı-
yan 275.maddesi hükmü uyarınca özel bilgi ve ihtisası gerektiren hu-
susta hakimin bilirkişinin oyunu ve görüşünü almağa karar verebilece-
ğini, 284.maddesinde gerçeğin ortaya çıkartılması için gerek görülürse
mahkemece evvelki veya yeniden seçeceği bilirkişi vasıtasıyla araştır-
ma yaptırtabileceğini hükme bağlamıştır.
Olayda önceden bilirkişi incelemesi yaptırılmış olduğuna göre, sonra-
dan bu incelemeye itibar edilmemesi halinde yeniden bilirkişi incele-
mesi yaptırılması gerekir. Böyle hareket edilmeyerek,evvelce kabul e-
dilmeyen takdir komisyonu kararına dayanılarak karar verilmesinde anı-
lan usul hükümlerine uyarlık bulunmamaktadır.
Diğer taraftan 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun idari dava
türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı başlığını taşıyan 2.maddesi-
nin (1).fıkrasının (a) bendinde "idari işlemler hakkında yetki, şekil,
sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından
dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından iptal da-
vası açılabileceği 2.fıkrasında da idari mahkemelerin idari eylem ve
işlem niteliğinde karar veremiyeceklerini hükme bağlamıştır.
Dava konusu yapılan takdir komisyonu kararı idari bir işlem olup, bu
konuda açılan davanın da iptal davası olduğu kuşkusuzdur. Bu durumda
idari mahkemelerce verilecek kararların davanın red iptal veya kısmen
ret ve kısmen iptal olarak sonuçlandırılması gerekir, mahkemece böyle
hareket edilmeyerek takdir komisyonu kararının onanması veya tadilen
onanması şeklinde karar verilmesinde de yasaya uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, yukarda anılan kanun ve tüzük hükümleri gözönün-
de bulundurulmak ve mahalle muhtarlıkları itibariyle, o mahallede bu-
lunan arsa bedellerinden metrekare fiyatı en düşük olanlar dikkate a-
lınmak suretiyle yeniden bilirkişi incelemesi yaptırtılmak üzere Vergi
Mahkemesi kararının bozulmasına, köylere ilişkin takdir komisyonu ka-
rarlarının resen iptaline karar verildi.
(MS/YÖ)
|