|
YATIRIM İNDİRİMİ İSTİSNA NİTELİĞİ TAŞIDIĞINDAN TEVKİFATA TABİ OLMASI
GEREKTİĞİ 99/13230 NOLU BAKANLAR KURULU KARARINDA YER ALAN "YATIRIM
İNDİRİMİ DAHİL" İBARESİNİN İPTALİ YOLUNDAKİ KARARIN HUKUKA UYGUN BU-
LUNMADIĞI HK.
25.8.1999 günlü ve 23797 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan
99/13230 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki kararın 2 inci maddesi-
nin (b) bendinin (ii) alt bendinde parantez içinde yer alan (yatırım
indirimi dahil) ibaresinin iptali istemiyle dava açılmıştır.
Davayı inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi ... günlü ve ...
sayılı kararıyla; Anayasanın 73 üncü ve Kurumlar Vergisi Kanununun mü-
kerrer 45 inci maddesinin birlikte incelenmesinden Bakanlar Kurulunun
vergi koyma, değiştirme veya kaldırma yetkisinin olmadığı, sadece Ana-
yasa ve Kanunlarla tanınmış bulunan yetki çerçevesinde oranları belir-
leme yetkisinin bulunduğu, idare, kanun hükmünün uygulanması sırasında
ortaya çıkabilecek sorun ve uyuşmazlıkları önlemek amacıyla bir düzen-
leme yapma yetkisine sahip ise de, bu yetkisini vergi kanunlarında be-
lirlenen sınırları aşmadan kullanmak zorunda olduğu, 193 sayılı Kanu-
nun 94 üncü maddesinin 6 ıncı fıkrasının (b) bendinin (ii) alt bendin-
deki "Kurumlar vergisinden müstesna kazanç ve iratlardan" tevkifat ya-
pılacağı yolundaki hükme rağmen Bakanlar Kurulu Kararı ile yatırım
indiriminden faydalanan kurumlar vergisine tabi kurumların, yatırım
indiriminden faydalandıkları tutarın tevkifata tabi tutulmasını sağla-
yacak bir biçimde düzenleme yapıldığı ve Kararnamenin 2 nci maddesinin
(b) bendinin (ii) alt bendinde parantez içinde (yatırım indirimi da-
hil) ibaresi eklendiği ancak, Bakanlar Kurulunun, kanunla vergi kapsa-
mına alınmayan bir konu hakkında parantez içi bir hükümle tevkifat o-
ranı belirlemesine hukuken olanak bulunmadığı, yatırım indirimi mües-
sesesinin özel bir uygulama olduğu, bu uygulamanın kanunun diğer bö-
lümlerinde yer alan istisna hükümleri kapsamında değerlendirilemeyece-
ği, 193 sayılı Kanunun 4369 sayılı Kanunla değişmeden önceki hükümle-
rine göre yatırım indiriminin tevkifata tabi olması ve bu uygulamanın
uzun yıllar devam etmesinin değişik 94 üncü maddenin 6 ncı fıkrasının
(b) bendinin (ii) alt bendindeki hükmün kanun vazıınca değiştirilmesi
karşısında hukuken hiçbir sonuç doğuramayacağı, kanunun lafzı açıkken
gerekçesi gözönüne alınarak yatırım indiriminin istisna uygulaması ol-
duğu sonucuna da varılamayacağı, yeni düzenlemede 202 sayılı Kanunun
yürürlüğe girdiği günden beri vergi kanunlarında yer alan "indirim" i-
fadesinin madde metninden çıkarılarak bu konudaki tevkifatın sadece
Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 1 numaralı bendi dışında
kalan kurumlar vergisinden müstesna kazanç ve iratlara inhisar etti-
rildiği, istisnaları düzenleyen bu maddede ise yatırım indiriminin yer
almadığı, nitekim sözü edilen 94 üncü maddenin altıncı fıkrasının (b)
bendinin (iii) alt bendinde bu hukuki durumu açıkça izah eder şekilde
indirim ve istisnalardan tevkifat yapılacağının belirtildiği ve indi-
rim ve istisna kavramlarının farklı müesseseleri düzenlediği gözönüne
alınarak indirim sözcüğünün madde metninden çıkarılmadığı, vergiden
istisna edilmiş bir kazanç ve irat olmadığı anlaşılan yatırım indiri-
minden faydalanılan tutarın bu konuda sadece tevkifat oranlarını be-
lirleme yetkisi bulunan Bakanlar Kurulunca, tevkifata tabi tutulması
yolunda yapılan düzenlemede yasaya uyarlık görülmediği gerekçesiyle
99/13230 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yer alan (yatırım indirimi
dahil) ibaresini iptal etmiştir.
Karar Başbakanlık ve Maliye Bakanlığınca temyiz edilmiş ve a-
çıklayıcı mahiyetteki düzenlemenin Yasaya aykırı olmadığı, yatırım in-
diriminin bir istisna olduğu, yatırım indirimi nedeniyle kurumlar ver-
gisiyle vergilendirilmeyen kazanç tutarının tevkifata tabi tutulması
gerektiği ileri sürülerek kararın bozulması istenmiştir.
Maliye Bakanlığının ehliyet defi yerinde görülmeyerek işin esa-
sı incelendi.
25.8.1999 günlü ve 23797 Mükerrer Sayılı Resmi Gazetede yayım-
lanan 99/13230 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki kararın 2 nci mad-
desinin (b) bendinin (ii) alt bendinde parantez içinde yer alan (yatı-
rım indirimi dahil) ibaresinin iptaline dair Danıştay Dördüncü Dairesi
kararı Başbakanlık ve Maliye Bakanlığınca temyiz edilmiştir.
Uyuşmazlık 99/13230 sayılı Bakanlar Kurulu kararının eki kara-
rın 2 nci maddesinin (b) bendi (ii) alt bendinde parantez içinde yer
alan (yatırım indirimi dahil) ibaresinin, 193 sayılı Gelir Vergisi Ka-
nununun 94 üncü maddesinin 6 ncı fıkrasının (b) bendi (ii) alt bendine
aykırı olup olmadığının tespitine ilişkin bulunmaktadır.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 6 ncı
fıkrasının 4369 sayılı Kanunla değişik ve 1.1.1999 tarihinde yürürlüğe
giren (b) bendinin (ii) alt bendinde; dağıtılsın dağıtılmasın kurumlar
vergisine tabi kurumların, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesi-
nin 1 numaralı bendi dışında kalan kurumlar vergisinden müstesna ka-
zanç ve iratlarından tevkifat yapılacağı, maddenin son fıkrasında da
Bakanlar Kurulunun bu maddede yer alan tevkifat nispetini her bir öde-
me ve gelir için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına ka-
dar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkili olduğu kurala
bağlanmıştır.
Bu yetkiye dayanılarak yayımlanan 99/13230 sayılı Bakanlar Ku-
rulu Kararının eki kararın 2 nci maddesinin (b) bendinin (ii) işaretli
alt bendine parantez içi hükümle "yatırım indirimi dahil" ibaresi ek-
lenmiş ve tevkifat oranı %15 olarak belirlenmiştir.
Gelir Vergisi Kanununun Muaflık ve İstisnalar ile ilgili ikinci
kısmının sonuna sekizinci bölüm olarak 202 sayılı Kanunun 16 ncı mad-
desiyle eklenen yatırım indiriminin mahiyetini açıklayan ek 1 inci
maddede; ticari veya zirai kazançlar üzerinden vergiye tabi mükellef-
lerin yatırım indiriminden faydalanması kabul edilmiş bulunan yatırım-
ları kapsamında yaptıkları ve müteakip vergilendirme döneminde yapmayı
öngördükleri yatırım harcamalarının bu bölümde belirlenen şartlar da-
hilinde ilgili kazançtan indirileceği öngörülmüştür.
Yatırım indirimi, 1.1.1994 tarihine kadar Kurumlar Vergisi Ka-
nununun "İstisnalar " başlıklı 8 inci maddesinin 9 uncu fıkrasında yer
almakta iken, 3946 sayılı Yasayla yürürlükten kaldırılmış ancak, yatı-
rım indirimi tutarı, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesinin 6 ncı fık-
rasının (b) alt bendinin atıfta bulunduğu 75 inci maddenin 3946 sayılı
Kanunla değişik 4 üncü bendinde yer alan "indirim ve istisna" ifade-
lerine dayanılarak 1998 yılına kadar vergi tevkifatına tabi tutulmuş-
tur. 75 inci maddenin 2 nci fıkrasının 4 üncü bendi de, 4369 sayılı
Yasayla değiştirilerek, dar mükellef kurumların indirim ve istisnalar
düşülmeden önceki kurum kazancından hesaplanan kurumlar vergisi ve fon
payı düşüldükten sonra kalan kısmının menkul sermaye iradı olduğu a-
çıklanmış ve söz konusu bent hükmünün tam mükellef kurumlar açısından
uygulanabilirliği ortadan kaldırılmıştır.
Yatırım indirimi, belli bir kazanç tutarının vergi dışı kalma-
sını gerektirdiğinden yani kurumlar vergisi ile vergilendirilmemesi
sonucunu doğuran bir vergisel avantaj niteliği taşıdığından istisnadan
özü itibarıyla farkı bulunmamaktadır. Esasen yıllarca bir vergi istis-
na rejimi olarak uygulanmış ve yargının çeşitli kararlarında "istisna"
olduğu vurgulanarak bu niteliği süreklilik kazanmıştır.
94 üncü maddenin 6 ncı fıkrasının (b) bendinde değişiklik yapan
4369 sayılı Yasanın gerekçesinde de; yeniden düzenlenen (b) bendinde
kurumlar tarafından temettü vergilemesi ile ilgili olarak yapılacak
stopajın üç alt başlık altında düzenlendiği, buna göre tam ve dar mü-
kellef kurumların indirim ve istisna kazançları üzerinden dağıtılsın
dağıtılmasın gelir vergisi stopajı yapacakları, örneğin yatırım indi-
riminden yararlanan bir kurumun, yararlandığı yatırım indirimi tutarı
üzerinden belirlenen oranda stopaj yapacağı, bu stopaj için kazancın
dağıtımının beklenmeyeceği açıklanmıştır.
94 üncü maddenin 6 ncı fıkrasının (b) bendinin (ii) ve (iii)
alt bendleri farklı sistemleri düzenleyen kurallar koymuştur. (iii)
alt bendi dar mükelleflerle ilgili olup, (ii) alt bendine göre kurum-
lar vergisinden müstesna kazanç ve iratlardan vergi kesintisi yapıla-
cağı için, (iii) alt bendinde vergi mükerrerliğini önlemek ve indirim
ve istisnaları tekrar kesinti dışı tutabilmek amacıyla indirim sözcü-
ğünün kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Sonuç olarak, 94 üncü maddenin 6 ncı fıkrasının sözü edilen
(ii) alt bendinde yatırım indirimi ibaresi yer almasa dahi, kurumlar
vergisinden müstesna kazanç ve iratlardan vergi kesintisi yapılmasını
öngördüğünden ve kazancın yatırım indirimini içeren tutarı kurumlar
vergisiyle vergilendirilmediğinden stopaja tabi tutulmasında Yasaya
aykırılık bulunmamaktadır.
Bu durumda Bakanlar Kurulu Kararının açıklayıcı mahiyetten öte
bir özelliği bulunmamaktadır.
Kaldı ki, bu açıklamanın getirilmemiş olması halinde dahi yatı-
rım indirimine isabet eden kazanç tutarının vergi tevkifatına tabi o-
lacağı açıktır.
99/13230 sayılı Bakanlar Kurulu kararının eki kararın 2 nci
maddesinin (b) bendi (ii) alt bendinde parantez içinde yer alan (yatı-
rım indirimi dahil) ibaresinin iptali yolundaki kararda hukuka uygun-
luk bulunmamıştır.
Bu nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, Danıştay Dördüncü Dai-
resinin ... günlü ve ... sayılı kararının bozulmasına karar verildi.
YÖ/ES
|