|
DEFTER VE BELGELERİN ÇALINDIĞI İLERİ SÜRÜLEREK İNCELEMEYE İBRAZ EDİLME
MESİ ÜZERİNE AYNI İŞ KOLUNDA ÇALIŞAN ÜÇ ŞİRKET EMSAL ALINARAK BULUNAN
MATRAH FARKI ÜZERİNDEN YAPILAN TARHİYATIN ONANMASI GEREKTİĞİ HK.
Yükümlü şirket adına 1990 takvim yılı için re'sen salınan kurumlar ver
gisi ile kesilen kaçakçılık cezasına karşı açılan davayı; dsyada mev-
cut vergi inceleme raporunda, yükümlünün 1990 yılına ait defter ve bel
gelerini ibraz edemediği, bu durumun 213 sayılı Kanunun 30/3.maddesi
uyarınca re'sen takdir nedeni olduğu, yükümlü şirketin 1990 yılı dönem
giderlerinin gayrisafi kazanca göre büyük bir fazlalık arzettiği, dö-
nem giderlerinin gayrisafi kazancın %97.5'luk kısmına tekabül ettiği,
şirketin 1990 yılında çok küçük bir kar elde ettiğinin görüldüğü, ger-
çek durumun kayıtlı dönem giderleri tutarından farklı olduğunun tesbit
edildiği, şirketin net kar ve dönem giderlerinin yeniden tesbiti için
Konya'da faaliyet gösteren benzer üç adet süt mamülleri imalatçısı fir
manın veri olarak alındığı, bu firmalara ait bilgilerden hareketle her
bir firmaya ait olmak üzere ayrı ayrı net kar, gayrisafi kazanç oranı-
nın hesaplandığı, bu oranların ortalaması alınarak ortalama net gayri-
safi kazanç oranına ulaşıldığı, bu ortalama oranının yükümlü şirketin
gayrisafi kazancına uygulanarak dönem net karının hesaplandığı, beyan
edilmesi gereken net karın 44.876.281 lira olarak bulunduğu, yükümlü
şirket beyanının ise 38.415.668 lira olduğu, bu farkın dönem genel gi-
derlerinin yüksekliğinden kaynaklandığının tesbit edildiği, Mahkemele-
rince yükümlü şirket ve emsal alınan firmalar nezdinde yaptırılan ke-
şif ve bilirkişi incelemesi ile emsal alınan firmalarda yapılan tesbit
ler sonucunda, yükümlü şirket ile inceleme elemanınca bu şirkete emsal
alınan firmalar arasında faaliyete başlama tarihi, uyuşmazlık konusu
dönemde çalıştırılan işçi sayısı, mevcut araç-gereç sayısı, kullanılan
makinelerin kapasitesi, günlük olarak işlenen süt miktarı ve imal edi-
len ürün çeşidine göre büyük farklılıklar olduğunun tesbit edildiği,
re'sen seçilen bilirkişi tarafından hazırlanan raporda da bu hususla-
rın belirtildiği, bu durumda inceeme elemanınca emsal alınan firmalar
ile yükümlü şirket arasında faaliyete geçme tarihleri işletme büyüklü-
ğü ve kapasitesi açısından farklılıklar olduğu satandığından, emsal mu
kayesesinden hareketle yapılan cezalı tarhiyatta hukuka uyarlık bulun-
madığı gerekçesiyle kabul eden Konya Vergi Mahkemesinin 27.11.1992 gün
ve 1992/935 sayılı kararının; inceleme elemanınca, yükümlü şirketin em
sallerinden daha büyük, daha eski ve daha yüksek kapasiteli olmasından
dolayı düşük kar beyan ettiği prensibinden hareket edilmediği, ancak
Mahkemece bu konular araştırılarak karar verildiği, giderlerin neden
bu kadar fazla olduğu hususna açıklık getirilmediği, gayrisafi karlı-
lık oranı bakımından yükümlü şirketin emsal alınan şirketlerin iki ka-
tı bir karlılık gösterdiği, ancak bunun net kara çok düşük bir yüzde
ile intikal ettirildiği, defterler incelemeye ibraz edilmediğinden gi-
derlerle ilgili tesbitlerin inceleme elemanınca yapılamadığı ileri sü-
rülerek bozulması istemidir.
Uyuşmazlık, 1990 takvim yılına ilişkin defter ve belgelerini çalındığı
gerekçesiyle inceleme elemanına ibraz etmeyen yükümlü şirket adına em-
sal şirketlerden hareketle bulunan matrah farkı üzerinden yapılan ceza
lı tarhiyatın yasal olup olmadığından kaynaklanmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, yükümlü şirket nezdinde vergi incelemesine
başlandığını gösterir tutanağın 21.8.1991 tarihinde düzenlendiği, şir-
ket yetkilisinin 22.8b1991 tarihinde karakola müracaatla özel otosunda
bulunan defter ve belgelerinin çalındığı ihbarında bulunduğu ve buna
ilişkin olarak düzenlenen tutanağa dayanarak defter ve belgeleri ince-
leme elemanına ibraz etmediği, bunun üzerine inceleme elemanınca emsal
şirket araştırmasına gidildiği ve matrah farkı tesbit edildiği, matrah
farkı üzerinden salınan vergiler ile kesilen cezalara karşı 2.12.1991
tarihinde dava açcıldığı, dava dilekçesinde de çalınan defter ve belge
lerin 22.11.1991 tarihinde dükkanın önüne bırakıldığının ileri sürüldü
ğü anlaşıldığından, yükümlü şirket yetkililerinin iyiniyetle hareket
ettiğini kabul etmeye olanak bulunmamaktadır. Kaldı ki iki polis memu-
ru tarafından imzalanan Görgü ve Tesbit Tutanağında rabada bulunan def
ter ve belgelerin de çalındığına dair bir ifade yer almamaktadır.
İnceleme elemanınca matrah farkı yükümlü şirketle ayni iş kolunda çalı
şan üç şirket emsal alınarak bulunmuş olup, Mahkemece, bu üç şirket
ile yükümlü şirket nezdinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi
sonucu faaliyete başlama tarihi, uyuşmazlık konusu dönemde çalıştırı-
lan işçi sayısı, mevcut araç-gereç sayısı, kullanılan makinaların kapa
sitesi, günlük olarak işlenen süt miktarı ve imal edilen ürün çeşidine
göre aralarında farklılıklar olduğu gerekçesiyle tarhiyat terkin edil-
miş ise de; ticari ve teknik icaplara göre her zaman yükümlü şirket
ile her yönden aynı çalışma düzeninde bir işletme bulunmayabileceğin-
den iyi niyet kuralları dışıda defter ve belgelerini incelemeye ibraz
etmeyen yükümlü hakkında emsal işletmelerin karlılık oranları ölçü
alınmak suretiyle yapılan tarhiyatta isabetsizlik bulunmadığından, ak-
si yolda verilen mahkeme kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Konya Vergi Mahkemesi
nin 27.11.1992 gün ve 1992/935 sayılı kararının bozulmasına karar ve-
rildi.
BŞ/NÇ
|