|
1- KURUMLAR VERGİSİNİN KONUSU, MÜKELLEFLERİN BİR TAKVİM YILI VEYA HE-
SAP DÖNEMİNDE ELDE ETTİKLERİ SAFİ KURUM KAZANCI OLDUĞUNDAN; VERGİ İN-
CELEMESİ İLE GERÇEĞE EN YAKIN MİKTARIYLA SAFİ KURUM KAZANCININ BELİR-
LENMİŞ OLMASI GEREKTİĞİ,
2- GİDER OLARAK KABUL EDİLMEYEN HARCAMALARIN GERÇEK OLUP OLMADIĞININ
BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ YAPTIRILARAK SAPTANABİLECEĞİ HK.
Özel sürücü kursu ve özel dersane işletmeciliğiyle uğraşan davacı şir-
etin, özel sürücü kursu ile ilgili 1991 yılı işlemlerinin incelenmesi
sonucunda, dönem kazancının; iş ve işletmeyle ilgili olmayan bir kısım
harcamalarla, sürücü kursunun nitelik ve kapasitesiyle uyuşmayacak öl-
çüde yüksek miktarlarda akaryakıt masraflarının gider kaydedilmesi su-
retiyle azaltıldığının saptanması üzerine, adına resen kaçakçılık ce-
zalı kurumlar vergisi salınmış, geçici vergi nedeniyle kaçakçılık
cezası kesilmiştir.
Tarhiyata karşı açılan davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi
1994/313 sayılı Kararıyla; davacı şirketin ilgili dönem defter ve
belgelerinin mahkemece incelendiği, bu inceleme sonucunda düzenlenen
tutanakla her çeşit araçla kurs verildiği belirtilmesine karşın, bu
araçların bir kısmının şirket aktifinde kayıtlı olmadığının saptandı-
ğı, işletmenin aktifinde tanker ve tank gibi akaryakıt nakli ve depo-
lanmasında kullanılan demirbaşların kayıtlı olmadığı, defterlerindeki
kayıtlarda akaryakıt nakline ilişkin sevk irsaliyesi veya gider fatu-
rasına rastlanmadığı, bu tespitler dikkate alındığında, ticari orga-
nizasyonun icra edildiği ... İlçesi dışından büyük miktarlarda ve yük-
sek tutarlarda benzin ve motorin alınmasının, işin niteliğine ve kur-
sun kapsamına uygun düşmediği gibi mahallinden de temini mümkün olan
akaryakıt için ek gider yapılmasının Ticaret Kanununun 20 nci maddesi-
nin 2 nci fıkrasında ifade edilen "basiretli tacir" kavramıyla çeliş-
tiği, dolayısıyla kurs faaliyetinin sürdürüldüğü ... ilçesinden temin
edilip kayıtlara intikal ettirilen akaryakıt giderleri dışında, ...,
..., ... ve ...'dan temin edilmiş faturalarda yazılı akaryakıt bedel-
lerinin, şirketin faaliyetiyle ilgili gerçek gider olmayıp, salt dönem
kazancının azaltılması amacıyla kayıtlanmış giderler olduğu sonucuna
varıldığı ve bu nedenle kabul edilemeyeceği, varılan bu sonucun Danış-
tay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunun ... sayılı kararına da uygun
olduğu, sürücü kursu işletmesi için bir moda evinden alınan bayan el-
bisesinin işletmeyle ilgili ve işyerinde kullanılması zorunlu iş elbi-
sesi vasfında olmaması nedeniyle, bu elbiseye ait fatura tutarının gi-
derlerden tenzil ile dönem kazancına ilavesinde isabetsizlik bulunma-
dığı, yine işyerinde çalışanlara verilen yemek bedellerinin matraha a-
lınmasında yasaya aykırılık bulunmadığı, ancak, ikmalen veya resen ya-
pılan tarhiyatlar esas alınarak geçici vergi salınamayacağı, bu yüzden
geçici vergi ve cezasının kaldırılması gerektiği gerekçesiyle davayı
vergi aslı ve fonlar ile buna bağlı kaçakçılık cezası yönünden reddet-
miş, geçici vergi nedeniyle kesilen cezasının ise kaldırılmasına karar
vermiştir.
Davacının temyiz istemini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi
9.11.1995 günlü ve 1995/4477 sayılı Kararıyla; gider kabul edilmeyen
bir takım bayan elbisesi ile yemek bedellerinin işin niteliği gereği
gelirin elde edilmesiyle ilgili olduğu sonucuna varıldığından, bu kıs-
ma yönelik matrah farkında isabet görülmediği, akaryakıt giderlerine
ait faturaların usulüne uygun olup olmadığı ve karşıt inceleme sonu-
cunda gerçeği yansıtıp yansıtmadığı yolunda yapılmış bir saptama bu-
lunmadığı, hem şirketin kurs kapasitesinin, hem de şirketin aktifinde
kayıtlı araçlar dışında ayrıca kiralama yoluyla temin edilen araçların
da kurs faaliyetlerinde kullanıldığı hususunun mahkemece dikkate alın-
madığı ve dolayısıyla şirketin salt ... İlçesinden temin ettiği fatu-
ralarda yazılı miktarda akaryakıtla söz konusu faaliyeti sürdürmesinin
mümkün olup olmadığı hususunun irdelenmediği, bu nedenle akaryakıt tü-
ketimi yönünden bilirkişi incelemesi yaptırılarak belirecek duruma gö-
re karar verilmesinin olayın çözümü için zorunlu olduğu gerekçesiyle
vergi mahkemesi kararını bozmuştur.
Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi 26.12.1995 günlü ve
1995/422 sayılı kararıyla; ilk kararında direnmiştir.
Direnme kararı yükümlü kurum tarafından temyiz edilmiş ve yemek
ve elbise giderlerinin işle ilgili olduğu, tüketilen akaryakıt gider-
lerinin tesbiti için bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiği ileri
sürülerek bozulması istenmiştir.
İnceleme elemanı, akaryakıta ilişkin olarak sevk ve taşıma ir-
saliyesinin bulunmadığı, şirketin bu miktarda akaryakıtı muhafaza ede-
cek tanker veya depoya sahip olmadığından bahisle ilçe dışından alınan
akaryakıt giderlerinin kurum kazancından indirilmesini kabul etmemiş-
tir.
Kurum personeline alındığı belirtilen elbisenin işle ilgili ve
işyerinde kullanılması zorunlu bir iş elbisesi niteliğinde olmadığı,
yemek bedellerinin ise, yemeğin işyerinde verilmediği ileri sürülerek
uyuşmazlık dönemi matrahına ilave edilmesi gerektiği saptanmış ve dava
konusu cezalı vergi salınmıştır.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 13 üncü maddesinde, ku-
rumlar vergisinin safi kurum kazancı üzerinden hesaplanması, bu tes-
pitte Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin
uygulanması kurala bağlanmıştır.
Kurumlar Vergisi Kanununun atıfta bulunduğu Gelir Vergisi Kanu-
nunun, 40 ıncı maddesinin 1 inci ve 2 nci bentleri karşısında, işle
ilgili görülmeyerek gider olarak kabul edilmeyen yemek ve elbise har-
camalarının ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesiyle il-
gili olduğu sonucuna ulaşıldığından, tarhiyatın; bu giderlerin dönem
matrahına ilavesi suretiyle uygulanan kısmı yönünden davanın reddinde
hukuka uygunluk görülmemiştir.
Vergi inceleme elemanı, ... İlçesinde faaliyette bulunan davacı
kurumun, gider yazdığı akaryakıt faturalarından bir kısmının ..., ...,
... ve ...'dan alınmış göründüğü ancak, bu alımlara ilişkin sevk ve
taşıma irsaliyesinin ve davacı kurumun bu miktarda akaryakıtı muhafaza
edebileceği tanker veya deposunun bulunmaması nedeniyle gerçekten a-
lınmadığı, faturaların, giderlerin yüksek gösterilmesi amacıyla sağ-
landığı sonucuna ulaşmış, bu faturalardaki ödemelerin gider yazılama-
yacağı, davacının sadece ...'den yaptığı akaryakıt alımına ait bedel-
leri gider yazabileceği görüşüyle ... liranın dönem kazancına eklenme-
sini önermiştir.
Vergi inceleme raporuna ek tutanakta, işletmenin aktifinde ka-
yıtlı araçların türü ve modeli ile faaliyetin sadece bu araçlarla yü-
rütülüp yürütülmediği, şirket araçlarının kursiyer eğitimi dışında,
sürücü adayları ve personel servisi olarak veya civar köylerde kursi-
yer kayıtları ile şirketin diğer ihtiyaçlarında da kullanılıp kulla-
nılmadığı, aktifte kayıtlı olanlar dışında yıllık, aylık veya dönemsel
olarak araç kiralanıp kiralanmadığı, müşterilerin araçlarıyla kurs ve-
rilip verilmediği ve tüm bu araçların sayısı ile giderlerinin kimin
tarafından karşılandığı, ...'den alınan ve gider yazılması eleştiril-
meyen akaryakıt ile davacı kurumun yıllık faaliyetini sürdürüp sürdü-
remeyeceği yolunda yapılmış bir tesbit bulunmamaktadır.
Kurumlar vergisinin konusu, mükelleflerin bir takvim yılı veya
hesap döneminde elde ettikleri safi kurum kazancı olduğundan; vergi
incelemesi ile gerçeğe en yakın miktarıyla safi kurum kazancının be-
lirlenmiş olması gerekmektedir.
Davacı kurumun akaryakıt giderlerini yüksek göstererek kurum
kazancını azalttığı sonucuna ulaşılabilmesi için gerekli tespitlerin
inceleme elemanı tarafından yapılmadığı, akaryakıt satıcıları nezdinde
herhangi bir karşıt inceleme girişiminin bulunmadığı, dosyadaki belge-
lerin incelenmesinden anlaşılmaktadır.
Vergi mahkemesince yukarıdaki hususlar araştırılmadan sürücü
kursu işletmelerinde davacının işletmesinin aktifinde kayıtlı araçlar-
la bir saatte tüketilebilecek akaryakıt miktarı gözönüne alınarak ya-
pılan hesaplamanın ise gerçek kazancın saptanmasına elverişli olmadığı
açıktır.
İşletmenin aktifinde kayıtlı, kira süreleri gözönüne alınarak
kiralanan araçlar ile sürücü adayları tarafından temin edilen araçla-
rın giderlerini kimin karşıladığı, tüm bu araçların türü, nitelikleri
ve sayısı, ortalama yakıt tüketimleri, kursiyer sayısı, mevzuata göre
verilmesi gereken direksiyon dersi sayısı ve süresi gözönüne alınarak
yaptırılacak bilirkişi incelemesi ile gerçeğe en yakın akaryakıt tüke-
tim miktarı saptandıktan sonra sonucuna göre karar verilmesi gerekir-
ken, yazılı gerekçeyle davanın reddi hukuka uygun görülmemiştir.
Bu nedenlerle, yükümlü temyiz isteminin kabulü ile ... Vergi
Mahkemesinin 26.12.1995 günlü ve 1995/422 sayılı direnme kararının,
yukarıda belirtilen incelemenin sonucuna göre bir karar verilmek üzere
bozulmasına, karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:95)
|