|
ŞİRKET ORTAKLARINA KARŞILIĞINDA FAİZ TAHAKKUK ETTİRİLMEKSİZİN ÖDÜNÇ
PARA VERİLMESİ SURETİYLE ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI YAPILDIĞI SABİT İSE DE
MATRAH FARKININ HESAPLANMASINDA ŞİRKET ORTAKLARI TARAFINDAN ÖDÜNÇ ALI-
NAN PARALARIN ŞİRKETTEN ÇEKİLDİĞİ VE DAHA SONRA TEKRAR ŞİRKETE YATI-
RILDIĞI TARİHLER ARASINDA KALAN SÜRE İÇİN BANKALARIN UYGULADIĞI MEVDU-
AT FAİZİ ORANININ ESAS ALINMASI GEREKTİĞİ HK.
İthalat, ihracat ve dahili ticaret işiyle uğraşan davacı şirket adına
1994 takvim yılına ilişkin olarak düzenlenen inceleme raporuna dayanı-
larak ikmalen ve re'sen salınan kurumlar vergisi ve fon payı ile bun-
lara bağlı olarak kesilen kaçakçılık cezalarına karşı açılan davayı;
dosyanın incelenmesinden, 1994 yılında gerçekleştirilen ihracata iliş-
kin incelemelerin tamamlanmasından sonra destekleme primlerinin 1995
yılının Şubat ve Nisan aylarında ihracatçı şirkete ödenebilir hale
geldiği anlaşıldığından olayda tahakkuk tarihinin navlun primlerinin
T.C.Merkez Bankasınca davacı şirkete ödenebilir hale geldiği 1995 yı-
lının Şubat ve Nisan ayları olarak kabulü gerektiği, bu durumda, ihra-
catın gerçekleştirildiği tarihte navlun priminin hasılat olarak def-
terlere kaydedilmesi gerektiği görüşüyle düzenlenen inceleme raporuna
dayanılarak idarece davacı şirket adına ikmalen cezalı vergi salınma-
sında yasaya uyarlık görülmediği, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu-
nun 17.maddesinde, örtülü kazanç dağıtımının, şirketlerin ortaklarına
ödünç para verme yoluyla da gerçekleşebileceğinin öngörüldüğü, bunun,
şirketçe belli bir paranın ortaklara göze çarpacak derecede düşük fa-
izle veya faizsiz olarak ödünç verilmesi şeklinde ortaya çıktığı, ö-
dünç para verme işlemlerinde alınan faizin emsaline göre göze çarpacak
derecedeki fazlalığını veya düşüklüğünü kesin bir şekilde belirlemenin
mümkün olmadığı, benzer işletmelerce uygulanan faiz oranı emsal alına-
bileceği gibi örtülü kazanç dağıtan işletmenin diğer kişilere uygula-
dığı faiz oranının da emsal alınabileceği, dosyanın ve ara kararı ile
getirtilen defter ve belgelerin incelenmesi sonucu, davacı şirketçe u-
yuşmazlık yılında ... ve ...'tan toplam ... lira kredi kullanılarak
... lira faiz ve komisyon gideri ödendiğinin, çeşitli tarihlerde or-
taklarına faizsiz olarak ödünç para verildiğinin, dönem sonunda ortak-
lardan alacaklar hesabının ... lira borç bakiyesi verdiğinin, önceki
yıllara ait karın ortaklara dağıtıldığının anlaşıldığı, alınan kredi-
lere göre ödenen faiz ve komisyon giderinin %10 civarında olmasının
kredilerin bir kaç günlük gibi çok kısa vadelerle kullanılmasından i-
leri geldiği, kredilerin adat toplamlarına göre ise, faiz oranının %90
ı geçtiği, günümüzün ekonomik koşullarında iç ve dış finansman kaynak-
larının günlük olarak dahi değerlendirildiği, böylece işletmelerin ka-
rının ve mali durumunun maksimum düzeye getirilmeye çalışıldığı, dava-
cı şirketin ortaklarına büyük tutarda faizsiz ödünç para vermesinin
şirketi, borç verilen paranın getireceği nemadan yoksun bıraktığı, do-
layısıyla dönem kazancının bu miktar kadar azalmasına yol açtığı, dış
kaynaklardan sağlanan kredi ve teminat mektubu için faiz ve komisyon
ödemek, döviz için kur farkına katlanmak zorunda bırakıldığı, bu du-
rumda, davacı şirketin ortaklarına faizsiz ödünç para vermesi örtülü
kazanç dağıtımı niteliğinde kabul edildiğinden inceleme elemanınca be-
lirlenen matrah farkı üzerinden davacı şirket adına, re'sen cezalı
vergileme yapılmasının yerinde olduğu, ancak, matrah farkı defter ve
belgelere dayalı olarak tespit edildiğinden ve olayın oluş biçimine
göre vergi kaybına yol açılan eylemde kasıtlı davranılmadığı kanısına
varıldığından kesilen kaçakçılık cezalarının kusur cezalarına çevril-
mesi gerektiği gerekçesiyle kısmen kabul ederek ... lira matrah farkı
üzerinden re'sen salınan gelir vergisi ve fon payını onayan, bunlara
bağlı olarak kesilen kaçakçılık cezalarını kusur cezalarına çeviren,
... lira matrah farkı üzerinden ikmalen salınan kaçakçılık cezalı ge-
lir vergisi ve fon payını ise kaldıran ... Vergi Mahkemesinin ... gün-
lü ve 1996/809 sayılı kararının; davacı şirket tarafından, eleştirilen
giderlerin örtülü kazanç ile bir ilgisinin olmadığı, yeterli delil ol-
madan re'sen tarhiyat yapılamayacağı, %90 emsal faiz oranının hem yasa
hükmüne hem de adalet duygusuna uymadığı, Ortaklar Cari Hesabının iş-
leyiş tarzının bankaların Vadesiz Ticari Mevduat Hesaplarının işleyiş
tarzı ile eşdeğer olduğu, emsal faiz oranının buna göre belirlenmesi
gerektiği, davalı idare tarafından ise, vergi inceleme raporuna göre
ikmalen ve re'sen yapılan kaçakçılık cezalı tarhiyatın aynen onanması
gerektiği ileri sürülerek bozulması istemleridir.
Temyize konu ... Vergi Mahkemesinin ... günlü ve 1996/809 sayı-
lı kararının; davacı şirket adına navlun priminden kaynaklanan ... li-
ralık matrah farkı üzerinden ikmalen salınan gelir vergisi ve fon payı
ile bunlara bağlı olarak kesilen kaçakçılık cezalarına ilişkin hüküm
fıkrası aynı gerekçe ve nedenlerle Dairemizce de uygun görülmüştür.
Örtülü kazanç dağıtımı nedeniyle re'sen bulunan matrah farkı
üzerinden yapılan cezalı kurumlar vergisi ve fon payı tarhiyatına i-
lişkin hüküm fıkrasına gelince;
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 17. maddesinde, kazancın
tamamen veya kısmen örtülü olarak dağıtılmış sayılacağı haller belir-
tilmiş ve bunlar arasında şirketin kendi ortakları ile olan münasebet-
lerinde emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek veya düşük faiz ve
komisyonlarla ödünç para alması veya vermesi de örtülü kazanç dağıtımı
olarak kabul edilmiştir.
Olayda, davacı şirket tarafından ihtilaflı dönemde şirket or-
taklarına karşılığında faiz tahakkuk ettirilmeksizin ödünç para veril-
mesi suretiyle örtülü kazanç dağıtımı yapıldığı anlaşıldığından, adat
uygulaması yoluyla re'sen takdir olunan matrah farkı üzerinden tarhi-
yat yapılmasında yasaya aykırılık görülmemiştir. Ancak, matrah farkı-
nın hesaplanmasında şirket ortakları tarafından ödünç alınan paraların
şirketten çekildiği ve daha sonra tekrar şirkete yatırıldığı tarihler
arasında kalan süre için bankaların uyguladığı mevduat faizi oranının
esas alınması gerekmektedir. Bu nedenle, matrah farkının kredi faiz o-
ranı uygulanması suretiyle belirlenmesinde hukuka uyarlık görülmemiş-
tir.
Açıklanan nedenlerle davacı şirket temyiz isteminin kabulü ile
... Vergi Mahkemesinin ... günlü ve 1996/809 sayılı kararının; örtülü
kazanç dağıtımı nedeniyle re'sen bulunan matrah farkı üzerinden yapı-
lan kaçakçılık cezalı gelir vergisi ve fon payı tarhiyatına ilişkin
hüküm fıkrasının bozulmasına, navlun primi nedeniyle ikmalen bulunan
matrah farkı üzerinden yapılan kaçakçılık cezalı gelir vergisi ve fon
payı tarhiyatına lilişkin hüküm fıkrasına yönelik Vergi Dairesi Müdür-
lüğü temyiz isteminin reddi ile sözü edilen hüküm fıkrasının onanması-
na, karar verildi.
(MT/ES)
|