|
UZLAŞMAYA BAŞVURMA SÜRESİNİN İŞLEMEMESİNE NEDEN OLACAK HALLER, ANCAK
KİŞİNİN İRADESİ DIŞINDA GELİŞEN TABİİ AFET, SAVAŞ HALİ VE BENZERİ DU-
RUMLARLA KİŞİNİN BU TÜR HAKLARINI KULLANMASINI İMKANSIZ KILAN ÇOK AĞIR
HASTALIK OLABİLECEĞİ HK.
1988 Takvim yılına ait vergi ve ceza ile ilgili olarak, 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun 13.maddesinde yer alan ağır hastalık hali bulun-
duğu ileri sürülmek ve bu hususta doktor raporu ibraz edilmek suretiy-
le kanunda öngörülen süreden sonra yapılan uzlaşma talebinin, söz ko-
nusu raporun özel doktordan alınmış olması dolayısıyla kabul edilemi-
yeceği belirtilerek süreaşımı nedeniyle reddi yolundaki uzlaşma komis-
yonu kararıyla tesis olunan işlemin iptaline ilişkin Vergi Mahkemesi
kararı temyiz edilmektedir.
Davacı tarafından uzlaşma talebinin süresinde yapılmamasına neden gös-
terilen ağır hastalık halinde de yer aldığı 13.maddede, vergi ödevle-
rinin yerine getirilmesine engel teşkil eden mücbir sebep hallerine
yer verilmiş olup, aynı kanunun 15.maddesiyle de bu hallerin ortadan
kalkmasına kadar vergi ödevlerinin yerine getirilmesi ile ilgili süre-
lerin işlemeyeceği belirtilmiştir. Burada sözü edilen vergi ödevinin
gerek Vergi Usul Kanununun "Mükellefin Ödevleri" başlığı altındaki
ikinci kitabında sayılan ödevler, gerekse ilgili Vergi Kanunlarında,
doğrudan mükellefler üzerine düşen ödevler oldğu kuşkusuzdur.
Vergi Usul Kanununa 205 sayılı kanunla ayrı bir bölüm halinde eklenen
"uzlaşma" müessesesi ise, vergi mükelleflerinin vergi ödevlerini zama-
nında yerine getirmemek yada eksik yerine getirmek suretiyle beyan dı-
şı bıraktıkları kazanç veya vergiye tabi işlemlerle ilgili olarak bi-
lahare vergi idaresince ikmalen veya resen tarh edilen vergiler ve
bunlara ilişkin cezaların miktarları üzerinde ihtilaf yaratılmaksızın
mükelleflerle idarenin karşılıklı olarak uyuşmalarına imkan veren bir
müessesesir. Dolayısıyla söz konusu müessese ile tanınan imkandan ya-
rarlanmak yada yararlanmamak, vergi ve ceza muhatabına tanınan bir
hakkın kullanılması ile ilgili olup, bir vergi ödevinin yerine getiri-
lip getirilmemesi ile ilgilinin bulunmadığı açıktır. Bu bakımdan uz-
laşma ile ilgili sürelerde Vergi Usul Kanununun 13.maddesinin dikkate
alınması mümkün değildir.
Bununla beraber, kanunla öngörülmemiş olsa da, mücbir sebep hallerinde
idareye başvuru için öngörülen sürelerin işlemiyeceği genel hukuk ku-
ralı olarak kabul edilmektedir. Uzlaşmaya başvurunun hukuki niteliği
ve sonuçları gözönünde bulundurulduğunda, uzlaşmaya başvurma süresinin
işlememesine neden olacak haller, ancak kişinin iradesi dışında geli-
şen tabii afet, savaş hali ve benzeri durumlarla kişinin bu tür hakla-
rını kullanmasını imkansız kılan çok ağır hastalık gibi durumlar ola-
bilir. Ayrıca bu başvuruyu engelleyen durumların ortadan kalkmasıyla,
duran sürelerin işlemeye devam edeceğinin kabulü gereklidir.
Davacı vekilinin süresinde uzlaşmaya başvurmasını engellediğini ileri
sürdüğü hastalığın resmi teşekküllerce teyit edilmiş olmasına rağmen,
raporda belirtilen engelin bulunduğu süre içinde, 11.9.1989 gününde,
uzlaşmaya konu teşkil eden vergi ve cezaların kaldırılması dileğiyle
vergi mahkemesine dava açılabilmiştir. Bu husus söz konusu hastalığın
uzlaşma için başvurmaya engel teşkil edecek ağırlıkta olmadığını ve en
geç bu tarihte uzlaşmaya başvuru için bir engelin kalmadığını göster-
meye yeterlidir. Buna rağmen uzlaşmaya 6.10.1989 gününde başvurulduğu
görülmektedir. Ayrıca Vergi Ödevlerinin yerine getirilmesini engelle-
diği belirtilen hastalığın, yataklı tedavi kurumlarında tedaviyi ge-
rektirir nitelikte bulunmaması, sadece istirahati gerektirir nitelikte
olduğunun raporlarda belirtilmiş olması da, söz konusu hastalığın ida-
reye veya yargı yerlerine başvurmayı engelleyecek ağırlıkta olduğunun
kabulüne imkan vermemektedir. Söz konusu raporlara dayanılarak bu has-
talığın başvurma süresini durduracak ağırlıkta bir mücbir sebep olarak
kabulü mümkün bulunmamaktadır.
Bu nedenlerle, Ankara 1.Vergi Mahkemesi kararının bozulmasına karar
verildi.
AZLIK OYU:
Uyuşmazlık konusu olayda, ağır hastalık hali; sağlık ocağı ve tam te-
şekküllü hastane raporları ile doğrulanmış bulunduğu gibi İl Sağlık
Kurulunca da bu durum kabul edilmiştir. Bütün bunlara rağmen ilgilinin
hastalığının ağır hastalık olarak kabul edilemiyeceğine dayanan çoğun-
luk kararına katılmıyorum.
(DAN-DER, SAYI:84-85)
(MT/SE)
|